Pejzaż morski

Antoni Suchanek, marynista z gór

   Urodził się w Rzeszowie w 1901 roku. Dzieciństwo i młodość spędził w Nowym Sączu. Tu ukończył gimnazjum im. Jana Długosza. Jego ojciec, Henryk Suchanek, inżynier kolejnictwa i gorący patriota, uczestniczył w 1918 roku w przejmowaniu władzy w Nowym Sączu przez Polaków.
   Piętnastoletni Antoni pierwsze malarskie szlify zdobywał pod kierunkiem Bolesława Barbackiego, z którym przyjaźnił się przez długie lata. Wpływy pierwszego mistrza widać we wczesnych obrazach - zwłaszcza portretach - nawiązujących do stylu Barbackiego. Utalentowanego gimnazjalistę malarz przygotował do egzaminów do krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Późniejsi mistrzowie Suchanka to Józef Mehoffer i Teodor Axentowicz oraz Leon Wyczółkowski. Suchanek zasłynął tym, że w pierwszych latach II wojny światowej ochronił dzieła sztuki zgromadzone w warszawskiej "Zachęcie". Między innymi wywożąc z Warszawy wybitne dzieła Jana Matejki, za co po wojnie został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Aresztowany i osadzony na Pawiaku - w trakcie ślubu swojej córki - trafił do obozu w Oświęcimiu, gdzie malował portrety i morskie pejzaże. Choć losy związały go z różnymi miastami - żył w Bydgoszczy i Warszawie i w Gdyni - zawsze podkreślał, że pochodzi z Nowego Sącza.
   Po wojnie zamieszkał na Wybrzeżu, w Gdyni. Na zlecenie Ministerstwa Żeglugi i Handlu oraz Ministerstwa Kultury i Sztuki, malował zniszczenia i odbudowę portów polskich. Mieszkał w tym mieście aż do śmierci w 1982 roku. Tam też został pochowany na cmentarzu Witomińskim.
   Namalował wiele wybitnych portretów. Na uwagę zasługują zwłaszcza portrety aktorów Teatru Wybrzeże i Opery Bałtyckiej. Zatrzymane w malarskim kadrze sylwetki artystów w teatralnych kostiumach - szczególnie wybitnej aktorki Kiry Pepłowskiej - dowodzą wielkiego talentu Suchanka jako portrecisty. To właśnie portret kobiecy stał się ulubioną jego dziedziną. Choć większe uznanie przyniosły mu obrazy o tematyce morskiej, dając Suchankowi miejsce wśród najwybitniejszych polskich malarzy marynistycznych XX wieku. Sam malarz nie chciał, żeby sklasyfikowano go jako marynistę. Wolał nazywać się malarzem kwiatów i kobiet.
   Obrazy Antoniego Suchanka prezentowane na wystawie w Galerii Dawna Synagoga pochodzą z dziesięciu muzeów, w tym ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu oraz kolekcji prywatnych. Obejmującą przekrój twórczości artysty ekspozycję przygotowało Muzeum Narodowe w Gdańsku. Wydało także album monograficzny, poświęcony twórczości malarza, do nabycia w czasie trwania wystawy. Obrazy, rysunki i grafikę Antoniego Suchanka można oglądać w Nowym Sączu w Galerii Dawna Synagoga do 2 maja.
Monika Kowalczyk
   Wykorzystano monografię "Antoni Suchanek, malarstwo, rysunek" autorstwa Wojciecha Zmorzyńskiego wydaną w Gdańsku w 2003 roku