Piękno na szkle malowane

   "W ciemnej kurnej chacie chłopskiej poprzez ścielące się dymy domowego ogniska, kiedy długa bez końca zima przykuwała górala do izby, jedyną w niej jaśniejszą plamą była ukwiecona tafla obrazu" - tak pisał w roku 1921 Leonard Lepszy w pierwszej w Polsce obszernej publikacji poświęconej temu gatunkowi sztuki. Te słowa przytacza też kurator tej wystawy Zbigniew Wolanin, który podkreśla, że sądeczanie rzadko mają tak wspaniałą okazję, by poznać ten rodzaj malarstwa z różnych epok i regionów karpackich.
    - Zdecydowana większość dawnych obrazów przywędrowała do Polski z Czech i Słowacji - podkreśla Zbigniew Wolanin. - Tam bowiem, w pobliżu hut szkła, rozwinęła się "produkcja obraźnicza", a "ochwieśniacy", czyli wędrowni handlarze, docierali z tym kruchym towarem do naszego kraju. Charakterystyczne dla starych dzieł jest to, że powstawały one na cienkich szybach o nierównej, pokrytej bąbelkami, powierzchni.
   W Synagodze dawne malarstwo reprezentuje m. in. dziewięć prac z Muzeum Pienińskiego w Szczawnicy, z oryginalnymi drewnianymi ramami dekorowanymi ornamentem ze słomki. Podobno te misterne zdobienia wykonywali osadzeni w więzieniu w Nowym Wiśniczu. Ciekawe też są dzieła pochodzące ze Śląska. Natrafiono na nie w latach 60. ubiegłego wieku w starej chałupie w Mszalnicy. Część przedstawianych prac pochodzi z Zakopanego, Podhala, Spisza, Podtatrza, Żywiecczyzny i Beskidu Śląskiego.
   - Zasadniczą cześć ekspozycji na antresoli stanowią słynne obrazy z ośrodka sztuki ludowej w Paszynie - dodaje Zbigniew Wolanin. - Szczytowy rozwój twórczości w tej wiosce przypada na przełom lat 70. i 80. To malarstwo uprawiane było niejako intuicyjnie, bez znajomości wzorów i kanonów, przez autentycznych twórców ludowych, którzy na co dzień zajmowali się rolnictwem. Przedstawiliśmy tutaj dzieła Marii Jasińskiej, Zbigniewa Warzechy, sióstr: Zofii Stanek i Władysławy Poręby, Anny Padoł, Bernadetty Kulig, Katarzyny Jasińskiej i jej dzieci: Piotra oraz Marii, a także Lucyny Butryn. (pg)