„Serdecznie zapraszamy na wystawę, w ramach której eksponujemy niesamowite obiekty z kolekcji zastaw stołowych Czartoryskich. Wśród nich znajdują się pamiątki po monarchach i dostojnikach, serwisy osobiście używane niegdyś przez Czartoryskich czy nawet domniemana „piersiówka” wydrążona w cennym krysztale górskim i wykorzystywana ponoć podczas polowań francuskiego króla” - tak kuszą do obejrzenia ekspozycji pracownicy Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce.
„Roztruchan. Niewiarygodnie piękna rzecz. Zresztą co tu mówić, tylko podziwiać”, „Piękne eksponaty”, „To cudeńka” - tak oceniają wystawę „Piękno stołu. Zastawy z kolekcji Czartoryskich” ci, którzy mieli już okazję ją oglądać.
Równie entuzjastyczne „notowania” ma muzealna kolekcja solniczek, która stanowi swego rodzaju całość z ekspozycją przybliżającą bogactwo polskiej kultury stołu w dawnych wiekach.
Pamiątki po czasach, gdy jadano na złotych talerzach
„Wystawa przenosi w epokę, gdy drogie łyżki były przynoszone osobiście na ucztę, a toast spełniano z wymyślnych pucharów tzw. roztruchanów lub nautilusów. Jadano na złotych i srebrnych talerzach z herbami, a napoje czerpano z takich samych dekoracyjnych kubków, drogocennych kufli i nietypowych czarek. (...) Wizerunek dawnych polskich uczt dworskich dopełniają różnorodne wyroby rzemiosła artystycznego (m.in. kabinet z ok. 1600 roku, zegar kaflowy z XVIII w.) wraz z oryginalnymi opisami przyjęć i widokami rezydencji ” - piszą w folderze promującym wystawę jej kurator Klementyna Ochniak-Dudek oraz Anna Lebet-Minakowska.
Pamiątki po monarchach i znanych dostojnikach sąsiadują z wytwornymi serwisami z porcelany doby klasycyzmu i empiru, m.in. tymi, których używali Czartoryscy w swej wiejskiej posiadłości. Niezwykłe zastawy stołowe powstały w okresie od szesnastego do dziewiętnastego stulecia m.in. w najstarszych manufakturach porcelany w Miśni i Korcu oraz w wiodących ośrodkach złotniczych Augsburga, Norymbergi, Gdańska i Wrocławia. Są to najczęściej wybitne dzieła sztuki użytkowej, np. ciekawe włoskie majoliki i emalie malarskie z Limoges (XVI wiek). Najstarsze zabytki prezentowane na wystawie w Wieliczce liczą blisko 500 lat.
Jednym z najcenniejszych eksponatów jest wykonany ze srebra, złocony talerz, który należał do serwisu królowej Konstancji , żony Zygmunta III Wazy. Na odwrocie zabytku umieszczono przed setkami lat informację, że był zagrabiony przez Szwedów, a następnie odzyskany przez Stefana Czarneckiego podczas najazdu Szwedów na Polskę w 1655 roku.
Są także m.in.: efektowny puchar tzw. nautilus - zdobiony postacią Neptuna z trójzębem - wykonany w latach 1603-1609 w Norymbergi, pucharek rzeźbiony w kości słoniowej, oprawny w srebro, datowany na lata 1645-1650, czy serwis obiadowy ze złoconej porcelany (109 naczyń) zamówiony na początku XIX wieku przez Izabelę Czartoryską.
Jest kolekcja drogocennych łyżek, pochodzących m.in. z okresu baroku. Jedne sztućce są srebrne, inne wykonano z muszli i macicy perłowej, a kolejne zdobią gałązki korala lub rzeźbiona kość słoniowa. Przyciąga wzrok XVI-wieczna buteleczka w kształcie winnego grona, wykonana z kryształu górskiego, zdobiona złotem i emalią, pochodząca z kolekcji królów francuskich, czyli domniemana „piersiówka, uchodząca za „butelkę do polowania Franciszka I króla francuskiego”. Piękny jest kufel ze złoconego srebra, z reliefem przedstawiającym biblijną scenę przybycia Rebeki do Izraela.
Ekspozycja „Piękno stołu. Zastawy z kolekcji Czartoryskich” została zorganizowana przez Muzeum Żup Krakowskich we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie, które udostępniło najciekawsze zabytki tego rodzaju ze słynnych zbiorów książąt Czartoryskich.
Wystawa, na której można podziwiać m.in. przedmioty należące niegdyś do królewskich i arystokratycznych rodów, będzie czynna do 19 maja 2019 roku. Patronem medialnym „Piękna stołu” jest m.in. „Dziennik Polski”.
Solniczki: najcenniejsza kolekcja na świecie
Wystawa „Piękno stołu. Zastawy z kolekcji Czartoryskich” sąsiaduje z ekspozycjami solniczek. Ta kolekcja Muzeum Żup Krakowskich jest najstarszą, największą i najcenniejszą w Polsce, a prawdopodobnie również na świecie. Miniaturowe dzieła sztuki są gromadzone w Wieliczce od roku 1972. Obecnie jest ich ponad 1000. Najstarsze pochodzą z przełomu XV i XVI wieku.
O tym, jak cenne są to zbiory świadczy także to, że bliźniacze odpowiedniki niektórych „wielickich” solniczek znajdują się w najlepszych muzeach świata, np. Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku czy Wiktoria&Albert Museum w Londynie.
W wielickich zbiorach są pojemniki na przyprawy zasługujące na miano klejnotów (w sumie jest ich dziesięć), dlatego pokazano je na odrębnej wystawie. Te zabytki muzeum zdobyło w latach 2017-2018.
Unikaty to dwa serwisy przyprawowe: rokokowe cudo z porcelany oraz wykonany ze srebra w latach 1773-75 w Augsburgu.
Równie cennych jest osiem solniczek. Najstarsza z nich, wykonana z agatu, ma kształt kielicha i pochodzi z ok. 1500 roku. Są także m.in. cztery szklane solniczki wyprodukowane w firmie Tiffany’ego, dwie srebrne solniczki z kolekcji Rothschildów, pochodzące z XVI wieku, a także szczerozłoty pojemniczek na sól, zdobny w monogram - litera E umieszczona pod koroną, który jest wiązany z księciem Ernestem II Sachsen-Coburg-Gotha, starszym bratem Alberta, męża królowej brytyjskiej Wiktorii.
KONIECZNIE SPRAWDŹ:
WIDEO: Poważny program
Autor: Gazeta Krakowska, Dziennik Polski, Nasze Miasto
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
