Kultura rozdarta między być a mieć

Rafał Stanowski:EDYTORIAL

Pomysł dyrektora Krzysztofa Markiela jest rewolucyjny. Należy do grona tych, które same wychodzą na szczyt barykady, by dostać kamieniem. Z pewnością okaże się kością niezgody – nie od dziś wiadomo, że kulturę najłatwiej tworzy się w zaciszu własnego gabinetu, w oderwaniu od trendów, w zapatrzeniu we własne ego. Wiele instytucji dziś jest zarządzanych w ten sposób. Kierują się gustami koterii i własnym interesem, zapominając że mamy XXI wiek. Że państwo, które wspiera sztukę, nie jest już królem, który może rozrzucać pieniądze.

W pomyśle Krzysztofa Markiela ściera się Ameryka z Europą. Pierwsza to kultura wystawiona na pokusę wolnych, niepohamowanych praw rynku, które ponad wartości intelektualne stawiają dane materialne. Europa częściej buja w obłokach, ale odrywa się od ziemi tylko dlatego, że paliwo do samolotu dostaje w postaci rozmaitych, czasami dziwnych dotacji (pamiętamy błyskawiczną karierę kultury nordyckiej popartej płynącymi ze Skandynawii pieniędzmi).

Nie ma idealnego modelu. Model działający w Polsce jest jednak niedobry, co udowodniła choćby dyskusja na naszych łamach, prowadzona pod hasłem „Kultura pod ścianą”. Dlatego warto pracować nad nowym pomysłem. Ale trzeba to robić z głową.

Ciekawie udało się rozwiązać ten problem w firmie Apollo Film, należącej do województwa małopolskiego – spółka została skomercjalizowana, ale w priorytety działalności ma wpisaną funkcję rozpowszechniania kultury. Sprawdza się to bardzo dobrze, o czym wiedzą wszyscy, którzy odwiedzają kino Kijów (należy do Apollo Film), by obejrzeć tran-smisje oper z Nowego Jorku.

Ten przykład pokazuje, że można tworzyć sensowną kulturę opartą na nowoczesnych zasadach.