Podsumowanie projektu „Express do zatrudnienia”. „Express” kończy bieg

Zlecanie działań aktywizacyjnych ma służyć przede wszystkim osobom bezrobotnym, które są w trudnej sytuacji na rynku pracy. Osoby te mają często problemy z motywacją, przygotowaniem dokumentów aplikacyjnych, poruszaniem się po rynku pracy. Niejednokrotnie problemy te powiązane są z trudną sytuacją osobistą. Takie osoby w szczególności wymagają więc zindywidualizowanego wsparcia doradcy, który może im poświęcić odpowiednio dużo czasu i uwagi. Przede wszystkim narzędzie to powinno być dedykowane osobom bezrobotnym, które mają duże trudności w samodzielnym poruszaniu się po rynku pracy i potrzebują wsparcia opiekuna niemal na co dzień.

Swoboda działania i płatność za efekt
Zlecanie działań aktywizacyjnych opiera się na powierzeniu opieki nad częścią osób bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy prywatnemu podmiotowi. Ma on za zadanie doprowadzić do podjęcia przez nie zatrudnienia niedofinansowanego ze środków publicznych. Zgodnie z zasadą „czarnej skrzynki” może on stosować wszystkie dozwolone prawem działania, które pomogą uczestnikowi projektu znaleźć pracę. Nie do przecenienia jest również kwestia indywidualizacji wsparcia i nakierowanie go na pokonywanie konkretnych barier w podjęciu zatrudnienia w odniesieniu do każdego klienta.

– W projekcie wypracowano model zlecania działań aktywizacyjnych, który pozwala na wsparcie osób bezrobotnych w bardzo indywidualny sposób – mówi Jacek Pająk, Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie. – Obecnie realia prawne, finansowe i organizacyjne determinujące funkcjonowanie urzędów pracy sprawiają, że realizują one wiele zadań, które nie zawsze są związane bezpośrednio z aktywizacją osób bezrobotnych. Zapewnienie w ramach modelu takich warunków, gdzie w agencji zatrudnienia, na jednego doradcę klienta przypada zaledwie kilkadziesiąt osób, umożliwia indywidualne podejście do każdej osoby bezrobotnej zainteresowanej wsparciem.

Jak pokazały wyniki badań fokusowych, znaczna część uczestników projektu za jedną z jego głównych zalet uznała właśnie duże zaangażowanie doradców i łatwy do nich dostęp. Co ważne, kontakt doradcy z klientem nie kończy się w momencie podjęcia przez niego pracy. Realizator usługi ma za zadanie zapewnić wsparcie uczestnikowi programu przez pierwsze 6 miesięcy zatrudnienia. Dla wielu osób, które wcześniej przez wiele lat były bezrobotne bardzo ważna jest możliwość uzyskania pomocy w zorganizowaniu swojego dnia, zaaklimatyzowaniu się w miejscu pracy, załatwieniu formalności.

Istotnym założeniem nowego narzędzia jest system płatności, który opiera się głównie na wynagradzaniu za osiągnięte efekty. Finalna wersja wypracowanego w projekcie modelu zakłada, że 90% wynagrodzenia realizator usługi otrzyma tylko w przypadku, gdy jego klient przepracuje co najmniej 6 miesięcy. Jedynie 10% kwoty wynagrodzenia przypadającego na 1 klienta będzie płatne po przygotowaniu przez doradcę Oceny Potencjału i Planu Kariery – dokumentów wskazujących mocne i słabe strony klienta oraz harmonogram działań mających doprowadzić do podjęcia przez niego pracy. Podmiotowi niepublicznemu stawiany jest także cel mierzony liczbą klientów, którzy w okresie realizacji działań aktywizacyjnych mają podjąć zatrudnienie, które potrwa następnie przez co najmniej 6 miesięcy. Niezrealizowanie tego wskaźnika skutkuje naliczeniem kary umownej.

Testowanie
W pierwszej połowie 2013 roku pracownicy wszystkich instytucji partnerskich realizujących projekt opracowali wstępną wersję modelu zlecania działań aktywizacyjnych. Przygotowano m.in. kryteria dotyczące rekrutacji uczestników, sposobu wynagradzania agencji zatrudnienia, czy zasady monitorowania osiąganych przez niego efektów. Została także opracowana dokumentacja przetargowa, która posłużyła do wyboru wykonawcy.

Ogłoszony w czerwcu 2013 r. przetarg wygrało konsorcjum firm Ingeus Sp. z o.o. i Ingeus SAS, z którym 3 września 2013 roku Województwo Małopolskie podpisało umowę. Podczas merytorycznej oceny ofert głównym kryterium była jakość zaproponowanej przez oferentów koncepcji realizacji usługi.

W październiku przeprowadzono rekrutację uczestników projektu. Zostało nimi 1 000 osób bezrobotnych z powiatów: tarnowskiego, oświęcimskiego, chrzanowskiego, dąbrowskiego, gorlickiego i z miasta Nowy Sącz, które nieprzerwanie od co najmniej roku pozostawały w rejestrach urzędów pracy.

Od 4 listopada 2013 roku realizator usługi, który otworzył swoje centra pracy w Oświęcimiu, Tarnowie i Nowym Sączu, prowadził działania aktywizacyjne. Każdemu uczestnikowi został przydzielony indywidualny doradca, który miał za zadanie pomóc swojemu klientowi odnaleźć się na rynku pracy i przełamać bariery dotychczas utrudniające podjęcie zatrudnienia.
Firma mając znacznie większą swobodę działania niż urząd pracy, mogła bardziej indywidualnie podchodzić do każdego klienta, a także wspierać go również po podjęciu zatrudnienia. W ramach projektu indywidualny doradca jeszcze przez 6 miesięcy po znalezieniu pracy pozostawał w kontakcie z uczestnikiem projektu, któremu pomagał w aklimatyzacji w nowym otoczeniu, służył radą i pomocą.

Skuteczność agencji zatrudnienia zależy w dużej mierze od współpracy z lokalnymi pracodawcami. Oferowanie uczestnikom pracy zgodnej z ich profilem zawodowym i oczekiwaniami znacznie zwiększa prawdopodobieństwo, że osoba bezrobotna zostanie wartościowym pracownikiem. Dla przedsiębiorców zatrudniających podopiecznych realizatora usługi nie bez znaczenia był fakt, że kierował on do nich odpowiednio dobranych i przygotowanych kandydatów do pracy.

Ostatecznie w czasie realizacji pilotażu od listopada 2013 r. do kwietnia 2015 r. pracę podjęło 356 uczestników projektu. Warto przypomnieć, że były to osoby, które wcześniej od co najmniej roku, a częstokroć od kilku lat bezskutecznie poszukiwały legalnego zatrudnienia.

Dalsze wykorzystanie modelu
Zlecanie działań aktywizacyjnych zostało wprowadzone do Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w 2014 r. Było to więc jeszcze przed zakończeniem testowania tego typu usługi w Małopolsce. Jednocześnie w tym samym roku Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej uruchomiło środki z Funduszu Pracy na realizację tej formy wsparcia we wszystkich województwach. W Małopolsce od marca 2015 r. wsparciem objęto kolejne 1 000 osób, tym razem z powiatów bocheńskiego, krakowskiego, nowotarskiego i miasta Krakowa.

Należy podkreślić, że w realizacji usługi prowadzonej na podstawie ustawy założenia wypracowanego i przetestowanego w Małopolsce modelu są bardzo przydatne. W obszarach, gdzie brak jest precyzyjnych wskazań w samej ustawie lub w wytycznych MPiPS, stosowane są (także w wielu innych województwach) założenia małopolskiego modelu. Tak ma się rzecz m.in. z dokumentacją przetargową na wybór realizatora tej formy wsparcia, zasadami rekrutacji osób bezrobotnych, czy elementami dotyczącymi monitoringu i kontroli.

– Zlecanie działań aktywizacyjnych jest jednym z narzędzi publicznych służb zatrudnienia, które mogą wykorzystać do wsparcia osób bezrobotnych – mówi Anna Pasternak z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie, kierownik projektu. – Jak każde narzędzie ma ono swoje zalety i wady. Jego efektywność zależy przede wszystkim od przyjęcia odpowiednich założeń i uczciwego podejścia do ich realizacji przez wszystkich interesariuszy: urzędy pracy, agencje zatrudnienia, pracodawców i same osoby bezrobotne.

***
Publikacja podsumowująca projekt jest dostępna w wersji elektronicznej na stronie WUP w Krakowie: http://www.wup-krakow.pl/ w zakładce „Publikacje WUP Kraków” („Express do zatrudnienia – innowacyjny model aktywizacji osób bezrobotnych”)