Polak, Węgier - dwa bratanki (w sztuce)

Stuleciu ciekawym, rozciągającym się od budowania autonomii w ramach cesarstwa Habsburgów, przez kształtowanie się tożsamości narodowej aż po wyczuwalny kryzys końca dwudziestolecia międzywojennego i nadciągający kataklizm II wojny światowej. A wszystko wpisane w rozwój sztuki - od narodzin malarstwa narodowego, przez jego związki z impresjonizmem, postimpresjonizmem, secesją, awangardowymi nurtami w sztuce XX w., aż po art deco. O tym wszystkim opowiada wystawa w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie.

- Wierzę, że ta wystawa pozwoli zwiedzającym porównać sztukę polską z węgierską - mówił podczas konferencji prasowej wystawy węgierski kurator Peter Fertoszogi. - Nasze malarstwo zaczęło się rozwijać na początku XIX w. Jak wiadomo, nas Węgrów podobnie jak Polaków ciężko doświadczyła historia. Stąd też nasze pewne zapóźnienia, które musieliśmy nadgonić w stosunku do sztuki innych krajów. Ale już na przełomie XIX i XX wieku twórczość naszych artystów staje się równorzędna z światową - dodaje kurator.

Wszystkie zaprezentowane prace malarskie posegregowane zostały na dziewięć grup tematycznych. Cztery pierwsze opowiadają o historii sztuki węgierskiej w XIX w., kolejne starają się streścić dynamikę jej rozwój w XX w., wykonanego skoku w stronę wszystkich „-izmów” dwudziestolecia międzywojennego.

Zaczyna się od naddunajskich bohaterów. Wystawę otwierają portrety postaci zasłużonych dla budowania węgierskiej tożsamości narodowej, czyli Istvana Szechenyiego, Sandora Petofiego i Ferenca Liszta, a także XIX-wieczne malarstwo pejzażowe, m.in. Karolya Marko i Sandora Brodskiego. Dalej możemy spojrzeć m.in. naturalistyczne sceny z udziałem ludu. Dwie ostatnie części wystawy kontrastują ze sobą. W kolejnych sekwencjach zobaczymy melancholię uchwyconą z pomocą pędzla i palety barw. Na koniec trafimy na nieco mroczne prace, będące już malarskim barometrem nastrojów przed wybuchem wojny. To tu trafimy na ciemne obrazy Lajosa Vajdy i Imre Amosa.

„Wystawa, którą otwieramy, poprzez niezwykle szeroki, reprezentatywny wybór znaczących dzieł daje nam doskonałą możliwość poznania dziejów sztuki węgierskiej, ale także zestawienia i porównania dziedzictwa tego bliskiego nam narodu z naszym własnym” - tak we wstępie do katalogu ekspozycji zobrazował ją dr hab. Andrzej Betlej, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.

I dodał, że można tę wystawę odczytać jako monumentalny fresk przedstawiający panoramę wątków, tematów, szkół i zjawisk artystycznych.

Warto zaznaczyć, że ekspozycja jest wspólnym projektem Muzeum Narodowego w Krakowie, Fundacji Sztuki Gabora Kovacsa oraz Węgierskiej Galerii Narodowej - Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie. Uzupełniają ją dzieła z Muzeum Historycznego Budapesztu.

PS Międzynarodowe Centrum Kultury i Muzeum Narodowe w Krakowie zapraszają na wyjątkowy. słowacko-węgierski, weekend promujący dwie wystawy: Koszycka moderna i Złoty wiek malarstwa węgierskiego (1836-1936). Sobotę i niedzielę, 26 i w 27 listopada, warto spędzić „Po sąsiedzku!”. W tych dniach będzie obowiązywał bilet łączony do MNK i MCK - bilet kupiony w jednej instytucji będzie uprawniał do bezpłatnego zwiedzenia wystawy w drugiej. I odwrotnie.

Co więcej, od soboty tuż obok Muzeum im. E. Hutten-Czapskiego (przy ul. Piłsudskiego 12 ) zostanie wyznaczona symboliczna granica między Słowacją i Węgrami. W tym miejscu każdy podróżnik po słowackiej i węgierskiej sztuce będzie mógł otrzymać pieczątkę w specjalnym paszporcie, który wcześniej otrzyma w MCK lub MNK. W ten sposób rozpocznie podróż pełną atrakcji m.in.: oprowadzania z przewodnikiem, warsztaty dla dzieci, degustacja słowackiego i węgierskiego wina oraz konkurs z atrakcyjnymi nagrodami.