Poloników ani śladu

Malowane miliony

     (INF. WŁ.) Do Arezzo jeździ się oglądać świeżo odnowioną "Legenda della Vera Croce" ("Historię Prawdziwego Krzyża"), namalowaną przed pięciuset laty techniką al fresco przez Piera delle Francesca w prezbiterium kościoła Franciszkanów (wstęp - 10 000 lirów, czyli 20 złotych) i krucyfiks Cimabuego w bazylice św. Dominika, którego wprawdzie nie widać, bo wisi, wielki i ciemny na tle okien apsydy, lecz podyskutować o nim w towarzystwie można, a nawet należy, bo znajomość sztuki we Włoszech obowiązuje.
     Na targach w Arezzo można praktycznie sprzedać i kupić wszystko. Pokryty czarną laką (obejmującą rytowane plakietki ze słoniowej kości) sepecik z rzekomo XVII, a w rzeczywistości z XIX wieku, kosztuje
20 mln lirów, tj. około 40 000 zł - co nam wydaje się kwotą obłąkaną. Autentyczną dużą komodę z oliwkowego drewna, florenckiej roboty, z kunsztownie podkreślonymi śladami wielokrotnych konserwacji, z przełomu XVII na XVIII wiek, można nabyć za 57 mln lirów, co odpowiada naszym 114 tys. zł. Zaś fałszywe Gallé, jakich tu zatrzęsienie, od 1 600 zł poczynając. I obrazy, i grafiki, i co kto jeszcze chce. Wszystko, poza polonikami, który to fakt wprawił we frustrację kilkunastu tamtejszych antykwariuszy, których niżej podpisany spytał o takowe.
     Bo oni wiedzą, że każda nacja szuka na obczyźnie obiektów pochodzących z ich kraju rodzinnego, gdyż tam są one tańsze, o czym przekonała się przed niewielu miesiącami pewna, osiadła we Włoszech, Polka, kupując na rzymskiej Porta Portese (to ogromny targ wszystkiego, z antykami i starociami łącznie, w rodzaju warszawskiego Koła lub naszych Grzegórzek, acz na gigantyczną skalę) "Widok ulicy Kanoniczej" Filipkiewicza, pastel w dobrym stanie i starej oprawie za 18 000 lirów, czyli 36 złotych.
     Szukali więc owych poloników i szukali, bo wiadomo, szanujący się Włoch nie puści klienta z pustymi rękoma, choćby mu miał nawet wtrynić własny pierścionek z palca albo też część osobistej garderoby. I - nic. Nie znajdowali, pomimo starań, a te były usilne, a nawet bohaterskie: w jednym antykwariacie w charakterze polonicum oferowali kaukaski sztylet, zapewniając, że należy on do obowiązkowego rynsztunku polskich pasterzy; w innym - turecki haft, w jeszcze innym - drukowany cyrylicą modlitewnik. Do pełnego szczęścia brakowało tylko murzyńskiej figurynki i eskimoskiej rzeźby w kle morsa albo też innego narwala.
     Poloników więc ani śladu, choć w niemieckich kuflach, czeskich szkłach, perskich miniaturach, mauretańskich kilimach czy też chińszczyźnie i japońszczyźnie można przebierać do woli. I na każdym poziomie artystycznego kunsztu w dodatku.
     Cóż, trwający już pół wieku zakaz wywozu dzieł sztuki powstałych przed 1945 r. i tego, co za nie uchodzi, daje widome efekty: nasza sztuka i artystyczne rzemiosło są zupełnie nie znane poza granicami kraju i tym samym nie ma na nie amatorów.
     I dotkliwe do tego. Zwłaszcza w złych czasach kryzysu, w których nasze antykwariaty i galerie robią bokami, a kolekcjonerstwo upada, co pozostawiamy bez komentarzy. Poza jednym może: ceny dużych zwłaszcza antyków są we Włoszech około trzy razy wyższe niż u nas.
      JERZY T. PAŹDZIUŁŁ