Pomoc spod znaku Białego i Czerwonego Krzyża. Konferencja naukowa na 100-lecie PCK

WIDEO: Krótki wywiad

- Konieczność stworzenia Polskiego Białego Krzyża wynikała z faktu, że nie mająca państwowości Polska nie mogła mieć swej reprezentacji w międzynarodowych strukturach Czerwonego Krzyża - mówił podczas konferencji dr Waldemar Nikliński z Chicago.

Organizacja ta została powołana staraniem Ignacego Paderewskiego, późniejszego premiera RP oraz jego małżonki Heleny Paderewskiej. Polski Czerwony Krzyż, którego początek działalności wyznacza data 18 stycznia 1919 roku niósł pomoc żołnierzom oraz cywilom podczas wojny polsko-bolszewickiej oraz II wojny światowej. Zasłużył się szczególnie organizując ją we Francji, o czym podczas konferencji mówiły dr Anna Ambrochowicz-Gajownik oraz dr hab. Anna Pachowicz.

Ogromne znaczenie dla udokumentowania zbrodni katyńskiej przez Rosję Sowiecką miały prace prowadzone przez delegację techniczną Polskiego Czerwonego Krzyża. Stworzenie tzw. listy katyńskiej z nazwiskami pomordowanych oficerów to dzieło naukowców z Instytutu Medycyny Sądowej i Kryminalistyki, którym kierował dr Jan Zygmunt Robel. Sensacyjne zdarzenia związane przybliżył dr Tomasz Dziedzic, autor książki ,, Archiwum katyńskie doktora Robla”.

Cztery sesje konferencji naukowej „Polski Czerwony Krzyż – 100 lat w służbie Ojczyzny i ludziom” , która odbyła się w Collegium Nowodworskiego, to niemal dwudziestu prelegentów i tyleż wykładów. Udokumentowana przeszłość tej organizacji humanitarnej budzi podziw i zdumienie, że tak mało dotychczas wiedzieliśmy o Białym, Czerwonym i Zielonym Krzyżu, o ludziach, którzy nieśli pomoc rannym i potrzebującym, nie bacząc na zagrożenie własnego życia. Polski Czerwony Krzyż organizował szpitale i wsparcie w czasie wojen, Powstania Warszawskiego czy w Auschwitz tuż po wyzwoleniu, w Polsce i poza granicami poprzez delegatury. Zajmowali się tym przedstawiciele warstw arystokratyczno- ziemiańskich i prości ludzie.

Wszystko działo się „wśród ruin, wśród zniszczenia, wśród cieni zdziczenia i mordu, w których pogrążała się każda wojna” – mówiła dr hab. Aneta Firlej-Buzon z Uniwersytetu Wrocławskiego, relacjonując działania PCK na rzecz przesiedlanych i osiedlających się na Dolnym Śląsku. Dominika Jarzyńska- Pokojska przywoływała miejsca potajemnych egzekucji - doły śmierci w Palmirach i obrazy Polek, które gołymi rękami przeprowadzały tam ekshumacje.

Biografie Marii Tarnowskiej, Henryka Gnoińskiego, Józefa Bellerta, Hieronima Bartoszewskiego, Stanisława Plapperta, Mieczysława Henocha i wielu innych to niemal gotowe scenariusze dla tych, którzy szukają wzorców i autorytetów dla młodych pokoleń, szukają bohaterów i niezwykłych, wręcz sensacyjnych historii. W auli im. Nowodworskiego trwał maraton pamięci i faktów: o udziale PCK w pracach ekshumacyjnych w Katyniu, o tych, którzy wychodzili z czerwonokrzyską flagą do pertraktacji z Niemcami po Powstaniu Warszawskim, o zwożących rannych i zabitych z Monte Cassino, także o tych, którzy przyuczyli ponad 15 tys. wiejskich kobiet do ról sanitariuszek, aby umiały ratować żołnierzy Batalionów Chłopskich.

Przywołano twórców szpitala dla około 5 000 więźniów Auschwitz, bo z powodu skrajnego wycieńczenia nie mogli, mimo wyzwolenia obozu, przekroczyć jego bram. O ogromnym poświęceniu i umiejętnościach organizacyjnych wolontariuszy, lekarzy i sióstr PCK mówił dr Jerzy Jurkiewicz, który przekazał prof. Jerzemu Kotowiczowi medal „Ludziom i Ojczyźnie” nadany przez Towarzystwo Lekarskie Warszawskie Polskiemu Czerwonemu Krzyżowi.

Jednym z głównych tematów konferencji była rola Polskiego Czerwonego Krzyża w rozwoju krwiolecznictwa i krwiodawstwa, o czym szczegółowo mówiła dr Renata Paliga, bo mieliśmy w tej dziedzinie wybitnych specjalistów i pionierów. Nie mogło też zabraknąć wykładów o działaniach aparatu bezpieczeństwa i policji politycznej oraz współpracy PCK z systemem oświatowym.
Polski Czerwony Krzyż wraz ze zmianą granic, ustroju i prawa utracił w 1948 roku wiele nieruchomości, co znacznie ograniczyło zakres działania tego stowarzyszenia. Starania o odzyskanie przynajmniej odszkodowań za trzy obiekty na terenie Warszawy relacjonowali prawnicy – Dominik Ziejka z żoną.

Wśród uczestników konferencji, a zarazem prelegentów obecna była porucznik Anna Kaczmarczyk, która w 2017 roku odebrała najwyższe na świecie odznaczenie dla pielęgniarek- medal im. Florence Nightingale. Sylwetki pozostałych polskich laureatek tego wyróżnienia przybliżyła Helena Matoga. Na konferencji obecni byli także prof. Karol Tarnowski i Paweł Tarnowski – prezes stowarzyszenia Związek Rodu Tarnowskich. To o Marii Tarnowskiej Niemcy powiedzieli: podczas rozmów to my musieliśmy skapitulować przed starą hrabiną, która wymogła po Powstaniu Warszawskim wyprowadzenie ze stolicy tysięcy cywilów zanim zbombardowano miasto.

Dr Tadeusz Zych, przedstawiający działalność kobiet spod herbu Leliwa - Marii Tarnowskiej, Marii z Tarnowskich Potockiej i Róży Tarnowskiej źródeł takich postaw upatruje w etosie arystokratyczno- ziemiańskim, w tradycjach rodzinnych i mądrym patriotyzmie. W finale konferencji można było zobaczyć na ekranie fragmenty relacji z obchodów jubileuszu 100-lecia PCK w Chicago: Wspomnienia Marii Tarnowskiej, w niezwykle uroczystej scenerii, czytała dr Barbara Niklińska.
Gospodarze konferencji - prezes Małopolskiego Oddziału Okręgowego PCK Mieczysław Kurek i dyrektor Małgorzata Pyka - poinformowali, że wszystkie materiały dostępne będą na stronie internetowej PCK, czynione są starania o wydanie publikacji, zawierającej wygłoszone referaty.