Powietrze, że głowa boli

W niedawno opublikowanym przez Światową Organizację Zdrowia raporcie wśród 50 najbardziej zanieczyszczonych miast Unii Europejskiej znalazło się kilka małopolskich, a to: Sucha Beskidzka (wysoko!), Kraków, Skawina, Niepołomice i Zakopane. Myślenic, Dobczyc i Sułkowic na niechlubnej liście nie było. Nie oznacza to bynajmniej, że powietrze jest tu czyste jak w uzdrowiskach; zresztą z pomiarów wynika, że te mają często większy problem ze smogiem niż Myślenice - jak choćby Szczawnica.

WHO tworząc raport brało pod uwagę poziom pyłu zawieszonego PM2.5. Stanowi on ok. 70-80 proc. pyłu zawieszonego PM10 (jest jego drobniejszą frakcją), na temat którego mamy dane z pomiarów. W naszym powiecie od kilku lat nie ma stacji monitoringu jakości powietrza, która by pracowała stale. Jak tłumaczy Ryszard Listwan, zastępca małopolskiego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, z tej, która była w Myślenicach zrezygnowano, bo utrzymanie jej było drogie, a wyniki z niej pokrywały się z innymi usytuowanymi w pobliżu. Aktualnie wiedzę o zanieczyszczeniu powietrza w naszym powiecie można czerpać z pomiarów okresowych. Przeprowadzono je w ub. roku w Myślenicach, a w tym prowadzone są w Dobczycach. Ta inicjatywa była wynikiem współpracy myślenickiego samorządu z WIOŚ. Z kolei o zbadanie jakości powietrza w Dobczycach, jak mówi Ryszard Listwan, zabiegał jeszcze poprzedni burmistrz - Marcin Pawlak.W Sułkowicach poziomu zanieczyszczeń nie mierzono w ogóle. Posłużono się danymi z Kalwarii Zebrzydowskiej, gdzie prowadzone były pomiary okresowe.

Średnioroczne stężenie pyłu PM10 w Myślenicach wyniosło 35 mikrogramów na metr sześcienny (poziom dopuszczalny wynosi 40). Lepiej pod tym względem było m.in. w Zakopanem i Limanowej, ale gorzej m.in. w Niepołomicach, Skawinie i Krakowie.Dla porównania wyższe stężenia pyłu PM10 odnotowywano w Myślenicach w latach 2005-06 (średnie roczne wynosiło ok. 50 mikrogramów/m sześc.).

Czasem normy przekroczone
Podczas 112 dni ubiegłorocznych badań odnotowano też 18 dni, kiedy średniodobowa norma zanieczyszczenia pyłem PM10 była przekroczona. Na tle 19 małopolskich miast to wynik drugi od końca. Mniej średniodobowych przekroczeń było tylko w Limanowej.

Jednocześnie badano także stężenie benzo(a)pirenu, zwiazku silnie rakotwórczego. Dla Myślenic wyniosło ono 6 ng/m sześc. (przy dopuszczalnej normie 1 ng/m sześc.) . Sześciokrotne przekroczenie normy nie napawa optymizmem, ale - na pocieszenie - daleko nam do Nowego Sącza (12-krotne przekroczenie), Szczawnicy lub Kęt (10-krotne). - W mojej ocenie powietrze w Myślenicach bywa nawet gorsze niż w Krakowie - mówi Bogdan Szta-bkowski, który w Myślenicach mieszka a w Krakowie pracuje. - Zanieczyszczania najbardziej czuć, a nawet widać w postaci chmury nad kotliną, kiedy jadąc od strony Krakowa, zjeżdża się u dół ulicą Sobieskiego.

Od dawna postuluje o budowę ścieżek rowerowych na terenie Myślenic. Jest też zwolennikiem wymiany pieców na ekologiczne (węglowe). - Sam mam kocioł retortowy z podajnikiem, który posiada certyfikat ekologiczny. Nie dymi się wtedy z komina, bo to tzw. czyste spalanie węgla - mówi. - Koszt takiego kotła dla domu o powierzchni do 180 m kwadratowych zaczyna się od 5500 zł a sięga do 12 tys. zł. W gminie realizowany jest program solarny, ale o wymianie starych pieców na ekologiczne nic nie słychać - mówi.

Dane z Dobczyc są skromniejsze niż te z Myślenic. Pomiary zaczęto prowadzić w tym roku; znane są wyniki ze stycznia i lutego. I tak stężenie PM10 w styczniu było na średnim poziomie 28 mikrogramów/m sześc. (odnotowano też 1 przekroczenie dopuszczalnego poziomu pyłu w powietrzu). W lutym było gorzej (46 mikrogramów i 6 przekroczeń). Od wyników tych pomiarów będą uzależnione działania podejmowane prze gminę. Na razie, jak ocenia burmistrz Paweł Machnicki, powietrze dobczyckie jest lepsze od krakowskiego.

- Kiedy wraca się z Krakowa i wysiada z samochodu lub busa czuję się różnicę- mówi.Dużo wyższe stężenia pyłu PM10 odnotowano w Kalwarii. Tu w styczniu średnia wyniosła aż... 87 mikrogramów/m sześc. (10 przekroczeń), a w lutym też niemało, bo 59 mikrogramów/m sześc. (6 przekroczeń). Ani w Dobczycach, ani w Kalwarii nie mierzono stężenia benzo(a)pirenu.

Powietrze śmierdzi
Nawet jednak bez pomiarów mieszkańcy czują, że w powietrzu coś śmierdzi. - Czasem w Krakowie mniej mnie boli głowa niż w Sułkowicach. Tu, w centrum Sułkowic, które względem pozostałych rejonów miasta, jest położone w dole, przez cały sezon grzewczy czuć smród. Wystarczy przespacerować się 5 minut w inny rejon i już tak nie śmierdzi. Ludzie używają starych pieców węglowych, nierzadko palą nimi też w lecie, żeby podgrzać wodę. Czasem więc jest tak, że jest upał, a z kominów leci dym. Bywa też, że ludzie palą śmieci. Myślę, że pod tym względem w Myślenicach jest lepiej, bo to bogatsze miasto, więcej domów ogrzewanych jest gazem. Na dodatek w Sułkowicach mamy zabudowę tzw. ulicówkę i bardzo ruchliwą drogę wojewódzką biegnącą przez całe miasto - mówi pani Anna (nazwisko do wiadomości redakcji).

Co robią gminy?
gmina Myślenice

Co już zrobiono?termomodernizację budynków gminnych 400 instalacji solarnych (do podgrzewania wody) na domach prywatnych

Co planuje? (np. wymianę pieców na ekologiczne?)

Gmina zamierza przystąpić do wymiany kotłów węglowych na kotły węglowe piątej generacji w domach prywatnych (czeka na możliwość skorzystania ze środków krajowych lub europejskich)

Czy rozważa wprowadzenie zakazu palenia węglem? Nie

gmina dobczyce

Co zrobiono? termomodernizację budynków gminnych instalację fotowoltaiczną dla oczyszczalni ścieków w Dobczycach przystąpiono do projektu LIFE - Małopolska w zdrowej atmosferze - w gminie zostanie zatrudniony ekodoradca

Co planuje? (np. wymianę pieców na ekologiczne?) wymianę oświetlenia energochłonnego (ulicznego i w budynkach gminnych) termomodernizację przedszkola nr 3 montaż odnawialnych źródeł energii w budynkach gminnych budowę szkoły w Dziekanowicach w technologii pasywnej.

Na razie nie składano wniosków dotyczących wymiany pieców. Proces decyzyjny rozpocznie po uzyskaniu raportu WIOŚ z przeprowadzonych pomiarów jakości powietrza na terenie gminy.To samo dotyczy rozważań nad wprowadzeniem zakazu palenia węglem.

gmina sułkowice

Co zrobiono? termomodernizację budynków gminnych złożono do WFOŚiGW wniosek na dofinansowanie wymiany 120 niskowydajnych kotłów węglowych w ramach programu PONE.

Co planuje? Trwa oczekiwanie na decyzję WFOŚiGW.Po podpisaniu umowy gmina przystąpi do wymiany kotłów zgodnie z harmonogramem

Czy rozważa wprowadzenie zakazu palenia węglem? Nie