Powstaje poczet zmarłych naukowców

Fot. Katarzyna Zawisza

ROZMOWA. Z prof. JANEM WIKTOREM TKACZYŃSKIM, przewodniczącym Komitetu ds. Opieki nad Grobami Profesorów UJ

- Muszę, z niejakim zakłopotaniem, powiedzieć, że dokładna liczba profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego zmarłych po roku 1803, tj. po roku założenia cmentarza Rakowickiego, nie jest znana. Podobnie jest z miejscami pochówku naszych profesorów. Zwłaszcza tych mniej znanych, bądź już całkiem zapomnianych. Poczet, który dopiero teraz tworzymy, obejmuje w chwili obecnej ponad 500 nazwisk zmarłych profesorów oraz lokalizacji ich grobów. Szacujemy, że jest to jednak jedna trzecia liczby, o której tutaj mówimy.

- Co dokładnie będzie zawierać baza i gdzie będzie dostępna?

- W bazie na uniwersyteckiej stronie internetowej będą znajdować się nie tylko krótkie notki biograficzne zmarłych profesorów UJ, ale również fotografie ich grobów wraz z dokładnym miejscem lokalizacji. Wszystko po to, aby ułatwić odszukanie grobów osobom zainteresowanym. Nie ukrywam przy tym, że upublicznieniu tej bazy towarzyszy z naszej strony nadzieja na uzupełnienie tak tworzonego pocztu profesorskiego. Dzięki dotychczasowej korespondencji, którą otrzymywaliśmy od krewnych lub znajomych zmarłych profesorów, także ich kolegów i koleżanek, a wreszcie dawnych studentów, łatwiej nam było zlokalizować miejsca wiecznego spoczynku niektórych profesorów UJ.

- Co w przypadku, gdy takich sygnałów brakuje?

- Materiały i opracowania historyczne pozwalają bez problemu zlokalizować groby profesorskie na cmentarzu Rakowickim. W przypadku innych, niezinwentaryzowanych cmentarzy, np. cmentarza Salwatorskiego bądź parafialnych poza Krakowem, poszukiwania okazują się bardzo trudne. Jeśli nie otrzymamy zatem informacji od kogoś, kto wie, gdzie grób się znajduje, to praktycznie nie ma szans na jego znalezienie. Pomocne byłyby tutaj na pewno nekrologi, ale nie były one dotąd systematycznie archiwizowane w zasobach uniwersyteckich.

- Kto wchodzi w skład komitetu?

- To organizacja non-profit, a wszyscy jego członkowie działają honorowo i dobrowolnie w miarę wolnego czasu. Choć w skład komitetu wchodzą jedynie pracownicy naukowi UJ, to zgłaszają się do nas także studenci i doktoranci, którzy chcą pomóc, wykonując chociażby prace porządkowe przy grobach. Ciągle znajdują się osoby, dla których dbanie o zachowanie pamięci po zmarłych wynika z bezinteresownych pobudek moralnych.

- Jednym z głównych zadań komitetu jest opieka nad opuszczonymi grobami profesorskimi oraz ich naprawa. Skąd środki finansowe na ten cel?

- Wprawdzie komitet nie dysponuje odrębnym budżetem, to w ramach Ośrodka Informacji i Promocji UJ posiada jednak wydzieloną kwotę na swoją działalność. Niezależnie od tego może również liczyć, jak pokazuje dotychczasowa praktyka, na życzliwe wsparcie finansowe ze strony rektora UJ, prof. Karola Musioła. Trzecim źródłem są wpływy w ramach akcji przekazywania przez podatników 1 procenta.

- Część grobów jest zaniedbanych. Jak wygląda wobec tego ich renowacja?
- Poważnych renowacji nie podejmujemy się ze względów finansowych. Jeśli natomiast mowa o drobniejszych naprawach, to i one wymagają wielu zabiegów. Potrzebna jest bowiem zgoda administracji cmentarza oraz miejskiego konserwatora zabytków. Bez zgody rodziny bądź dysponenta grobu nie wolno nam podjąć decyzji o naprawie. Nawet w tak drobnych przypadkach, jak poprawienie liter ledwo widocznego napisu na nagrobku. Mamy oczywiście świadomość opłakanego stanu niektórych mogił, ale nie jest w opisanej sytuacji możliwe niezwłocznie reagowanie. Takie instytucje jak nasz komitet są po prostu bardzo potrzebne, ponieważ są instytucjonalnym dowodem pamięci, łączącym przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Teraz spłacamy dług wdzięczności wobec tych, którzy odeszli, licząc, że następne pokolenia też będą pamiętały o nas.

Rozmawiała Katarzyna Klimek-Michno

[email protected]

Jak można się włączyć

Wszystkich, którym dzieło pielęgnacji pamięci zmarłych profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego nie jest obojętne, prosimy o kierowanie wszelkich uwag, pytań oraz informacji w tym zakresie na adres:

Ośrodek Informacji i Promocji UJ, ul. Piłsudskiego 8/1, 31-109 Kraków, Tel. (12) 430 10 12, (12) 663 14 77, lub

[email protected]

Jednocześnie Komitet ds. Opieki nad Grobami Profesorów UJ zwraca się z prośbą do wszystkich, którym troska o materialny stan grobów zmarłych profesorów UJ leży na sercu o dokonywanie wpłat na konto Fundacji dla Uniwersytetu Jagiellońskiego: KRS: 0000077648, nr konta: Fortis Bank S.A. 22 1600 1039 0002 0037 5647 5001 z adnotacją "Groby Profesorów UJ".

Wszystkim darczyńcom serdecznie dziękujemy!