Pożegnalna wystawa w nowosądeckiej Dawnej Synagodze

Sądecka synagoga przy ul. Berka Joselewicza przez kilka powojennych dziesięcioleci była budowlą niemal kompletnie zdewastowaną i wykorzystywaną jako skład nawozów sztucznych. Wielu starszych sądeczan właśnie tak zapamiętało ten obiekt.

Kulturalna przymiarka
Puste mury opuszczonego żydowskiego domu modłów upatrzyła sobie poetka i reżyserka Agata Konstanty, jako miejsce zaprezentowania inscenizacji drugiej części "Dziadów" Adama Mickiewicza. Na początku lat siedemdziesiątych minionego wieku przygotowała tam spektakl prawdziwie poruszający. Odmienny od wszystkiego, co wcześniej proponowały teatry.

Później synagogę odrestaurowano, a ponieważ w mieście nie było wyznawców wiary mojżeszowej, po uzgodnieniach z gminami żydowskimi w innych miastach, obiekt przeznaczono na cele kultury.

Muzealna galeria nie stała w opozycji do pierwotnego przeznaczenia budowli. Prezentowano tam wystawy monumentalne, a odwiedzający to miejsce rozbudzali w sobie chęć bliższego i bardziej dokładnego poznania zarówno dziejów Żydów sądeckich jak też znaczenia ich obrzędów religijnych.

Polska demokracja otworzyła ortodoksyjnym Żydom z całego świata możliwość odwiedzania Nowego Sącza, gdzie mogą modlić się przy grobie cadyka Chaima Halberstama, postaci niezwykle ważnej dla chasydów. Przy okazji zaczęli odwiedzać synagogę - galerię, by tam się modlić, do czasu aż gmina żydowska wystąpiła o zwrot budynku. Czas oddania sądeckiej synagogi Gminie Wyznaniowej Żydowskiej jest coraz bliższy. Muzeum zorganizowało w niej ostatnią już wystawę. Będzie czynna do końca lipca.

Smutne pożegnanie
- To zbieg okoliczności, że żegnamy się z placówką wystawą smutną. Taką jest bowiem wielka prezentacja doniesień prasowych o powstaniu styczniowym - mówi Robert Ślusarek, dyrektor Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.

Wystawę warto obejrzeć, gdyż może to być równocześnie ostatnia szansa na dokładne poznanie gmachu sądeckiej synagogi od środka, nim klucze przejmie prawowity właściciel.

Galeria Dawna Synagoga to XVIII-wieczny dom modlitwy gminy żydowskiej. Pod względem architektonicznym należy do tzw. synagog dziewięciopolowych, o sklepieniu wspartym pośrodku na czterech kolumnach. Została przebudowana na przełomie XIX i XX w. W czasie okupacji hitlerowskiej zdewastowana i obrabowana znalazła się w obrębie getta.

Nowosądeckie muzeum przejęło obiekt w 1971 roku. Po kapitalnym remoncie i adaptacji na cele wystawowe, galerię pod nazwą Dawna Synagoga udostępniono do zwiedzania w roku 1982.

Stała ekspozycja mieszcząca się w przedsionku synagogi poświęcona jest sądeckim Żydom.W głównej sali modlitw prezentowane są wystawy zmienne z dziedziny historii, sztuki i kultury. Odbywały się tam również koncerty i spektakle.