Pracodawca z Myślenic kontra krwiodawcy. Kontrowersyjne reguły oddawania krwi

Honorowym krwiodawcom, oprócz posiłku regeneracyjnego i pierwszeństwa w kolejkach do lekarzy, przysługuje jeszcze m.in. wolne w pracy. Kiedyś był to jeden dzień, a od 2021 roku, w związku z wprowadzonym w Polsce stanem epidemii, są to dwa dni: dzień, w którym oddaje się krew i następny.

W krążącym w sieci i udostępnianym w mediach społecznościowych piśmie można przeczytać, że "w związku z bardzo licznymi nadużyciami związanymi z dniami wolnymi wynikającymi z oddawania krwi" wprowadzone zostają zasady. Pierwsza z nich mówi, że pracownicy zatrudnieni w systemie czterobrygadowym oddają krew w dniu zakończenia ostatniej zmiany nocnej. Druga zaś dotyczy pracowników pracujących w godzinach od godz. 8 do 16 i mówi, że ci do stacji krwiodawstwa mogą się udać w piątek w południe przychodząc przy tym do pracy wcześniej, bo na godz. 7 i muszą odpracować w następnym tygodniu pozostałe trzy godziny.

Jest też zapis, że pracownicy nie mający zamiary stosować się do nich powinny zgłosić to przełożonemu.

O opinię zapytaliśmy prawnika.
Adwokat Grzegorz Romańczyk przywołuje ustawę z 21 stycznia 2021 r. dotycząca szczególnych rozwiązań związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, która wprowadziła drugi, dodatkowy dzień wolny od pracy dla krwiodawców, i mówi:

Prawo do oddania krwi należy do sfery prywatnej pracownika. Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami pracodawca nie ma wiec żadnej legitymacji ustawowej (prawa), aby te uprawnienia ograniczać. Wszelkie ustalenia przez pracodawcę w regulaminie pracy etc. są więc niezgodne z obecnie obowiązującymi przepisami prawa pracy. Pracodawca nie może ustanawiać zasad i reguł, które w jakikolwiek sposób by tę kwestię określały, były sprzeczne z ustawą.

Zapytaliśmy również Państwową Inspekcję Pracy, a dokładnie Okręgowy Inspektorat Pracy w Krakowie, ale na jego odpowiedź jeszcze czekamy.

Wreszcie też pytania wysłaliśmy do samego pracodawcy, czyli firmy Polplast Polska w Myślenicach. Pytaliśmy m.in. o to ilu wśród pracowników firmy jest krwiodawców i jaki procent całej załogi stanowią, jak często oddają oni krew i jak to wpływa na organizację pracy.

W odpowiedzi otrzymaliśmy oświadczenie, w którym czytamy, że „nikt, nigdy nie utrudniał ani nie zabraniał oddawania krwi”, a „przedstawione „reguły” miały na celu zwrócenie uwagi pracowników na problem dezorganizacji pracy, który z pewnością został wywołany przez osoby nadużywające obowiązujących przepisów, których absolutnie nie mamy zamiaru łamać, w szczególności: ustawy o publicznej służbie krwi, kodeksu pracy i rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy”.

Firma dodaje też, że planuje spotkać się z honorowym dawcami krwi z jej zakładu.

Mamy nadzieję, że wspólnie wypracujemy system, który pozwoli dawcom oddawać krew a przedsiębiorstwu nie zdezorganizuje funkcjonowania – pisze firma.

Jak się dowiedzieliśmy w poniedziałek (23 stycznia) popołudniu, na dzisiejszym spotkaniu z pracownikami ustalono, że krwiodawcy będą z tygodniowym wyprzedzeniem zgłaszać nieobecność w pracy wiążącą się z oddaniem krwi.

Mężczyźni mogą oddać krew (tzw. pełną) nie częściej niż 6 razy w roku, kobiety zaś nie częściej niż 4 razy w roku od kobiet. Pomiędzy jedną a drugą donacją musi nastąpić przerwa na regenerację.
Dużo szybciej regeneruje się organizm po oddaniu samego osocza. Je można oddać ponownie już po dwóch tygodniach od poprzedniego oddania, a w sumie maks. 25 razy w roku.

Kiedyś, zanim wprowadzono stan epidemii, dniem największego ruchu w stacjach krwiodawstwa były piątki. Teraz są nimi czwartki.

Z danych RCICK w Krakowie wynika, że najwięcej osób oddaje krew właśnie w czwartki. Porównując liczbę donacji czwartkowych widać, że jest ich prawie dwukrotnie więcej niż w inne dni powszednie.
Przykładowo w ostatni czwartek w województwie małopolskim do oddania krwi zgłosiło się 707 osób, a w pozostałe dnia tygodnia krew oddaje około 350-400 osób.

Na ten aspekt zwraca też uwagę nasz rozmówca-prawnik.

- Doskonale zdaję sobie sprawę, że dla pracodawców nowo wprowadzone przepisy są „kłopotem”. Niektórzy pracownicy, zgodnie z moim doświadczeniem przysługujące krwiodawcom dni wolne traktują jako sposób na wydłużenie weekendu. Uważam, że zasadne jest pilne sprecyzowanie tych przepisów przez ustawodawcę. Najlepiej poprzez ich zmianę i wyraźne wskazanie, że dzień wolny jest udzielany pracownikowi za zgodą pracodawcy. Obecnie jednak tak jak wskazałem przepisy są jasne, a pracodawca może jedynie uzgodnić z pracownikiem dobrowolnie zasady realizacji jego uprawnień – mówi Grzegorz Romańczyk.

I dodaje:

Oddawanie krwi to inicjatywa, którą należy promować. W mojej ocenie jednak za to przedsięwzięcie nie powinni „obowiązkowo” ponosić kosztów pracodawcy. Skoro krwiodawstwo dotyczy interesu społecznego i ma istotny udział w funkcjonowaniu ochrony zdrowia, zadanie to winno być finansowane ze środków publicznych np poprzez dofinansowanie czy ulgi dla pracodawców.

Sprawą zainteresowało się też Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Krakowie. Jego dyrekcja chce porozmawiać z pracodawcą i znaleźć konsensus tak, żeby nikt na tej sytuacji nie stracił, a w szczególności, aby nie stracili pacjenci oczekujący na krew.

To sprawa nader delikatna, bo z jednej strony mamy osoby honorowo oddające krew, których nie chcemy zrazić do idei krwiodawstwa nie realizując przynależnych im uprawnień, bo krew jest stale potrzebna. Co więcej, przed nami ferie w czasie których, podobnie jak w wakacje, ilość krwiodawców chwilowo się zmniejsza. Z drugiej strony zaś jest pracodawca, który może mieć swoje racje. Od kiedy krwiodawcom przysługują nie jeden, a dwa dni wolnego dostajemy sygnały od pracodawców, że stanowi to dla nich duże obciążenie. To problem ogólnopolski, nie lokalny – mówi Beata Mazurek, dyrektor Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Krakowie.

***

W dniu 26 stycznia Państwowa Inspekcja Pracy – Okręgowy Inspektorat Pracy w Krakowie odniósł się do zadanych przez nas pytań.
Przytaczając szereg przepisów dotyczących krwiodawców i regulacji na linii krwiowdawca-pracodawca, skonkludowała, że zasady sformułowane w taki sposób, jak w piśmie krążącym w sieci, o które pytaliśmy, są sprzeczne z obowiązującym stanem prawnym.
„Pracodawcy nie zostali bowiem uprawnieni przez ustawodawcę do narzucania pracownikom dni / odpowiednio godzin oddania krwi. Ponadto zauważyć należy, że w przypadku drugiej przytaczanej przez Panią „zasady” - pracownikom, którzy oddadzą krew w piątek nie będzie przysługiwał dodatkowy dzień w wolny od pracy w poniedziałek, ponieważ nie jest to następny dzień kalendarzowy.” – czytamy w przesłanej do nas odpowiedzi.

Nowe prawa konsumenta. To musisz wiedzieć!