Pracujemy dłużej

Fot. Ingimage

Jeszcze do niedawna obowiązywała zasada, że pracownik (poza pewnymi uprzywilejowanymi grupami zawodowymi) może ubiegać się o przyznanie świadczenia emerytalnego z upływem 60. roku życia (kobieta) i 65. roku (w przypadku mężczyzn). Te liczby określały tzw. powszechny wiek emerytalny.

Jednak, w maju ubiegłego roku weszła w życie ustawa o zmieniając dotychczasowe zasady dotyczące wieku emerytalnego. Rząd zatwierdził jego wydłużenie - docelowo do 67 lat (zarówno dla kobiet jak i dla mężczyzn. To wydłużanie rozpoczyna się już w roku bieżącym.

Proste zasady

Zmiana nie jest skokowa, będzie rozłożona w czasie. Wiek emerytalny od początku bieżącego roku będzie wydłużany o 1 miesiąc co każde trzy miesiące pracy. Dla mężczyzn docelowy poziom 67 lat, zatem o dwa lata dłużej niż dotychczas, zostanie osiągnięty na początku 2020 roku (pomijamy uprzywilejowane grupy pracowników). Pierwsi mężczyźni, których ta zmiana będzie dotyczyć, to urodzeni w styczniu 1948 roku. Oni mają pracować o miesiąc dłużej w porównaniu z aktualnymi zasadami.

Zmiana wieku emerytalnego nie dotyczy mężczyzn, którzy urodzili się przed 1948 rokiem, gdyż w tym roku mają już więcej niż 65 lat. Pierwszymi, którzy przejdą na emeryturę w wieku 67 lat będą ci panowie, którzy urodzili się po październiku 1953 roku.

Zgodnie z zasadami wydłu-żania wieku emerytalnego, do 67. roku życia będą pracować kobiety urodzone po 30 września 1973 r. Kobietom, które urodziły się w okresie od 1 stycznia 1953 r. do końca września 1973 r., wiek emerytalny będzie stopniowo podnoszony. Ponieważ ustawowy wiek emerytalny kobiet został wydłużony o siedem lat, proces wydłużania będzie trwał do III kwartału 2040 r.

Co to za średnia?

Bardzo często słyszy się, że wydłużenie wieku emerytalnego powoduje, iż praca będzie trwała prawie do końca życia. To częściowo wynika z braku rozeznania w zakresie problemów demografii, a także z nieodpartej chęci do narzekania.

Jest rzeczą oczywistą, że najlepiej byłoby mieć wysoką emeryturę i móc się nią cieszyć bardzo, bardzo długo. To brzmi pięknie, jest jednak utopią. Oprócz bardzo bogatych krajów (zasobnych np. w ropę naftową) to rzecz niemożliwą do realizacji. W Polsce na przyszłą emeryturę odkładamy niecałe 20 proc. zarobków (dokładnie 19,52 proc.), zatem praca przez 40 lat, teoretycznie powinna nam zapewnić emeryturę w wysokości pełnych zarobków w przybliżeniu na niecałe 8 lat (7 lat i 9 miesięcy) jesieni życia (pomijając koszty systemu emerytalnego i zakładając waloryzację składek w wysokości inflacji).

- ZUS to oszust. Moje składki dla mnie wystarczą na dobre życie na emeryturze - mówi pan Józek, mój dawny znajomy, spotkany przypadkowo w parku. - I jeszcze trochę zostanie, na wszelki wypadek, gdybym pożył dłużej o kilka lat. Przecież według GUS średnia statystyczna długość życia dla mężczyzn wynosi 72,1 lat. Ewentualnie mogę podzielić się ze swoją żoną.
Jednak przy takim rozumowaniu, w przypadku kobiet, pieniędzy z ich składek już nie wystarczy na dobrą emeryturę, bowiem podawana przez GUS ich średnia długość życia to 80,6 lat. Można wnioskować, w tym naszym prostym i tylko teoretycznym rozumowaniu, że gdyby mężczyźni podzielili się swoimi niewykorzystanymi pieniędzmi, bilans byłby korzystny, a życie na emeryturze bez finansowych problemów.

Liczy się dalsze życie

Niestety, powyższe dywagacje nie są prawdziwe. Podane wartości średniej długości życia nie mogą być brane pod uwagę. Ta średnia długość życia, najczęściej zresztą cytowana w mediach, dotyczy całej populacji obywateli. Są tutaj zatem zmarłe noworodki, młodzież, osoby w wieku średnim i osoby w wieku podeszłym. Taka średnia może mieć zastosowanie tylko w przypadku bardzo, bardzo młodych obywateli.

Średnia długość życia rośnie wraz z wiekiem rozpatrywanej osoby. Im jesteśmy starsi, tym większe szanse mamy na dłuższe życie. W tabelach publikowanych przez GUS określa to wskaźnik zwany średnim dalszym trwaniem życia. Tu możemy odczytać, że średnia długość dalszego życia dla mężczyzny w wieku 60 lat wynosi 18,2 lat, a dla kobiety 23,5 lat. Zatem dla tych osób, które mają obecnie 60 lat średnia długość dalszego życia wynosi odpowiednio 78,8 i 83,5 lat.

W przypadku mężczyzn w wieku 67 lat dane wskazują na statystyczne życie jeszcze 13,8 lat, czyli dożycie do 80,8 lat. Dla kobiet tablice GUS podają życie 17,8 lat powyżej granicy 67 lat. Daje to 84,8 lat. Takie są statystyki. Zatem, na dobre życie pieniędzy ze składek pana Józefa nie wystarczy, tym bardziej zabraknie dla jego żony.

Nieco obliczeń

Można w przybliżeniu obliczyć, ile pieniędzy otrzymałby nasz przykładowy pan Józek, gdyby jego składki (waloryzowane wskaźnikiem inflacji) podzielono na obecną średnią dalszą długość życia po przejściu na emeryturę w wieku 67 lat (pomijamy zagadnienie tzw. kapitału początkowego oraz koszty systemu emerytalnego). Teoretycznie otrzymałby 57 proc. zarobków, jego żona 49 proc. W rzeczywistości ZUS stosuje tzw. tabele unisex, dla kobiet i mężczyzn łącznie, i według nich wyznacza emerytury.

Trzeba pamiętać o wydłużaniu się życia. W 1990 r. dla osób w wieku 60 lat dalsze oczekiwane trwanie życia wynosiło dla mężczyzn 15 lat, a dla kobiet 20. W okresie 20 lat nastąpił zatem wzrost odpowiednio o 2,7 oraz 2,9 lat. Daje to przeciętny przyrost 1,5 miesiąca na rok. Zatem, mówiąc np. o emeryturze w 2033 r. trzeba uwzględnić wydłużenie się życia około 30 miesięcy w stosunku do podawanych obecnie wartości (jeżeli dotychczasowy trend wzrostu długości życia nie ulegnie istotnej zmianie). Uwzględniając to oraz koszty systemu, pan Józef otrzyma znacznie mniej i absolutnie nie będzie miał powodów do zadowolenia.

Marian Cholewiński

[email protected]