Prawo dla prawników

Elżbieta Dzierża zapowiada reaktywowanie firmy i wniesienie pozwu przeciwko skarbowi państwa o odszkodowanie

   Pani Dzierża, ukończywszy prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, zarejestrowała działalność gospodarczą polegającą m.in. na udzielaniu porad prawnych. Firma prosperowała znakomicie przez sześć lat aż do chwili, kiedy klient prawniczki wygrał ze swoją spółdzielnią mieszkaniową sprawę o eksmisję. Radca prawny spółdzielni w odwecie poinformował Okręgową Izbę Radców Prawnych w Krakowie, że Elżbieta Dzierża nie ma uprawnień do doradztwa prawnego. W efekcie Kolegium ds. Wykroczeń wymierzyło grzywnę młodej prawniczce, a jej firma została zamknięta. Orzeczenie kolegium podtrzymał Sąd Rejonowy, a Sąd Najwyższy odmówił zajęcia się sprawą. W tej sytuacji Elżbieta Dzierża poskarżyła się do Trybunału Konstytucyjnego.
   Nie istnieje już co prawda przepis kodeksu wykroczeń, na podstawie którego skazano Elżbietę Dzierżę i który trybunał uznał wczorajszym wyrokiem za niekonstytucyjny, niemniej sprawa ma znacznie szersze znaczenie; czy absolwenci prawa, którzy nie dostali się na aplikację radcowską albo adwokacką, mogą świadczyć usługi prawne? Otóż w żadnej ustawie, a tym bardziej w konstytucji, nie jest to explicite zakazane. W orzecznictwie ustaliło się, że skoro Prawo działalności gospodarczej i wcześniejsza Ustawa o działalności gospodarczej stanowią, że adwokaci i radcy nie są przedsiębiorcami - usługi prawne mogą świadczyć wyłącznie oni.
   Prawo działalności gospodarczej odsyła tu do ustaw korporacyjnych, w żadnej z nich nie ma jednak wyraźnego zakazu świadczenia usług przez osoby nie będące radcami czy adwokatami, tak jak to jest np. w Ustawie o doradcach podatkowych. Sam trybunał zresztą zwrócił uwagę, że usługi prawne to coś więcej niż czynności adwokata czy radcy.
   - A co wobec tego z notariuszami czy spółdzielniami studentów prawa udzielającymi porad? Czy popełnia przestępstwo młody prawnik, który udzieli porady własnej cioci? - pytał sędzia Marek Safjan.
   Trybunał uznał, że z ustaw korporacyjnych wynika tylko tyle, że doradca prawny bez tytułu adwokata czy radcy nie może posługiwać się takim tytułem ani też stawać w sądzie w obronie klienta. - Katalog czynności składających się na obsługę prawną w ustawach korporacyjnych jest otwarty. Ustawa musi wyczerpująco i jednoznacznie określić czynności, których nie może wykonywać nieadwokat i nieradca. Czyn zabroniony musi być sprecyzowany - uzasadniał wyrok sędzia Adam Jamróz.
   Trybunał wskazał, że potrzebne jest nowe opracowanie ustaw korporacyjnych, które dokładnie zdefiniują pojęcie świadczenia pomocy prawnej oraz zakres czynności dozwolonych dla prawników niebędących radcami czy adwokatami. - Za niedopuszczaniem ich do pewnych czynności przemawia konieczność ochrony standardu i etyki świadczenia usług prawnych, za dopuszczeniem - konieczność ochrony interesów ubogich klientów, których nie stać na adwokata - mówił sędzia Jamróz.
   W Sejmie znajduje się już przygotowany przez PiS projekt nowelizacji Prawa o adwokaturze, który m.in. zastępuje wewnętrzny, korporacyjny egzamin na aplikację egzaminem państwowym. Adwokaci przygotowali natomiast własny projekt broniący reglamentacji dostępu do zawodu i czynią starania, aby trafił on do laski marszałkowskiej jako projekt prezydencki. Rząd zajmuje się z kolei projektem ustawy o sprawowaniu przez samorządy zawodowe pieczy nad wykonywaniem zawodów publicznego zaufania.
   Tymczasem Elżbieta Dzierża po wczorajszym wyroku trybunału zapowiada reaktywowanie swojej firmy i wniesienie pozwu przeciwko skarbowi państwa o odszkodowanie za to, że przez cztery lata nie mogła świadczyć usług prawnych.
JOANNA BARAŃSKA