Prawo do zmarszczek

Chociaż starość bardziej bezwzględnie obchodzi się z kobietami, to one i tak w jesieni życia dają sobie lepiej radę niż panowie, którzy szybciej tetryczeją i zgredzieją

Fot. THETA
- Starość, zarówno kobiet, jak i mężczyzn jest niemodna w dobie kapitalizmu, kiedy ceni się przede wszystkim sprawność, energię i aktywną obecność na wolnym rynku. Dlatego boimy się starości. Kobiety boją się bardziej, bowiem, bez względu na to, jaką rolę aktualnie wypełniają, zawsze postrzegane są podwójnie: jako pracownica, szefowa, koleżanka, opiekunka, krewna itd., ale jednocześnie jako kobieta - twierdzi prof. dr hab. Zbigniew Nęcki, psycholog społeczny z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Otoczenie rejestruje, jak wykonuje swoje obowiązki, ale z taką samą precyzją zauważa, jak wygląda, jaką ma figurę, fryzurę, jak jest ubrana, a nawet, w jakim jest nastroju.

\\\*

Wygląd dla pań ma znacznie większe znaczenie niż dla mężczyzn. Dlatego tak bardzo przeżywają każdą zmarszczkę, zmieniające się rysy twarzy, okrąglejące kształty. Starość nie pomaga kobiecości, podobnie jak przykre zmiany w psychice, będące następstwem menopauzy. Bunt przeciwko nieuchronności procesu starzenia często prowadzi do permanentnej złości, przeradzającej się niekiedy w złośliwość. Nic dziwnego, że w literaturze stare kobiety przedstawiane są jako osoby toksyczne, a niekiedy tragiczne. Pozytywnymi bohaterkami bywają tylko wtedy, kiedy ukazywane są jako bezgranicznie poświęcające się dla swoich dzieci i wnuków matki i babki.
Obecność zaawansowanych wiekiem bohaterek w książkach jest zresztą nieproporcjonalnie mała w stosunku do przygód i uczuć, jakie przeżywają młode heroiny romansów i thrillerów. Brakuje książek z atrakcyjnymi seniorkami w roli głównej, brakuje ciekawych scenariuszy interesujących się życiem wiekowych bohaterów, brakuje filmów, a więc i ról dla starszych aktorek, nawet tych z Hollywood. Jeśli pisze się dziś o Liz Taylor albo Farrah Fawcett, to tylko po to, aby poinformować opinię publiczną, z jaką chorobą aktualnie się zmagają. Produkcje hollywodzkie niosą przesłanie, że "wartość kobiety leży w jej młodzieńczości, która z kolei jest symbolem jej możliwości prokreacyjnych" (raport E. Markson i C. Taylor z uniwersytetu w Bostonie z 2000 r.).
Zaskakujące, że podobne refleksje nie dotyczą mężczyzn. Ich zaawansowany wiek nie ma wpływu na władzę i sukcesy. Popularne media utrwalają stereotyp starej kobiety, której życie nie ma prawa być ciekawe.
Takie wnioski są pokłosiem minionych czasów, kiedy mały odsetek ludzi dożywał sędziwego wieku. Postęp medycyny sprawił, że życie trwa coraz dłużej, a wokół nas coraz więcej starości, zwłaszcza kobiecej, bowiem panie żyją znacznie dłużej niż ich partnerzy. Coraz więcej wokół nas seniorek, które nie zgadzają się na przypisanie ich do utartych stereotypów: poczciwej babci, silnej matrony, wdowy o ptasim móżdżku albo jędzy lub złośliwej staruchy. Butne pokolenie powojenne, które wchodzi właśnie w wiek emerytalny, chce po swojemu przeżywać radosną jesień życia, a kobiety - mimo wszechobecnego kultu młodości - chcą mieć prawo, aby się starzeć. I mimo zmarszczek na twarzy nadal być atrakcyjnymi kobietami.

\\\*

- Psychologicznie rzecz biorąc, starość wcale nie jest zła. Oferuje nam dwie nieocenione wartości: czas i rozum. Tego mogą pozazdrościć seniorom ludzie młodzi. Jeśli ma się jeszcze pieniądze, które można wykorzystać na podróże, to czy można pragnąć czegoś więcej? - zastanawia się profesor Nęcki.
Możliwości kosmetologii pozwalają odsunąć w czasie starość. Współczesna sześćdziesięciolatka bardzo często wygląda jak czterdziestolatka dwie dekady temu. I tak się czuje. Anachronizmem staje się więc traktowanie przez otoczenie, reprezentowane przez media, które przecież powinny być lustrem rzeczywistości, starszych kobiet tak, jakby nie istniały.
Wydaje się, że w tej kwestii następują zmiany na lepsze. Jaskółką nowego spojrzenia niech będzie - niemal kultowy już film z genialną kreacją Diane Keaton i Jacka Nicholsona - "Lepiej późno niż później". Wielu seniorów nie zdążyło jeszcze zobaczyć tej komedii obyczajowej, a już serca publiczności podbija nagrodzona Oscarem (za najlepszą rolę kobiecą) "Królowa". Seniorzy coraz częściej będą stawali się bohaterami literatury i kina, bowiem ich życie może być równie fascynujące, jak młodość i wiek dojrzały. Trzeba to tylko dostrzec.
- Ważne, aby nie dać się wpędzić w stereotyp staruszka i staruszki. Trzeba zachować sprawność ruchową, choćby dzięki bardzo modnym i skutecznym wschodnim ćwiczeniom ciała - _zaleca prof. Zbigniew Nęcki. - W polskich warunkach babcie bardzo często poświęcają swój czas przede wszystkim dla wnuków. Bez babć nie dałoby sobie rady młode pokolenie. Ten kontakt jest bardzo ważny dla obu stron. Ludzie starsi lubią przebywać z młodymi. Wtedy uciekają z getta starości, co znakomicie wpływa na ich psychikę. Trzeba jednak pamiętać o własnych pasjach i zainteresowaniach. Trzeba żyć również dla siebie.
Zdaniem psychologa społecznego, chociaż starość bardziej bezwzględnie obchodzi się z kobietami, to one i tak w jesieni życia dają sobie lepiej radę niż panowie, którzy szybciej tetryczeją i zgredzieją.
- _Kobiety mają bardzo dużo uroku osobistego w każdym wieku. W Dniu Kobiet mogę powiedzieć, że zazdroszczę kobiecości wszystkim paniom i życzę im rozkwitu duszy i ciała do późnych lat - kwituje profesor Zbigniew Nęcki.
EWA PIŁAT