Programy Gminy Kraków na rzecz starzejącego się społeczeństwa.

1. Centra Aktywności Seniorów

Tworzenie finansowanych przez Miasto lokalnych Centrów Aktywności Seniorów (CAS). Cała sieć ma aktualnie 55 centrów, które działają w każdej dzielnicy Krakowa.
Prowadzą je wybrane w otwartych konkursach ofert krakowskie organizacje pozarządowe lub inne instytucje, np. parafie. Zajęcia prowadzą także sami seniorzy na zasadzie wolontariatu. Inicjatywa skierowana jest do osób w wieku 60+ zamieszkałych na terenie Krakowa, którzy chcą uczyć się nowych rzeczy, podnosić kondycję psychiczną i fizyczną oraz działać na rzecz dobra wspólnego.
Oferta centrów jest bardzo szeroka: zajęcia rekreacyjne, gimnastyczne, artystyczne, językowe, informatyczne, wykłady, warsztaty i seminaria z zakresu wiedzy obywatelskiej, wydarzenia edukacyjne, kulturalne oraz promujące zdrowy tryb życia i profilaktykę. Seniorzy biorą również udział w wycieczkach oraz wyjściach do kin, muzeów, teatrów i innych instytucji kultury. Łącznie wszystkie centra skupiają ponad 6 tys. seniorów.

2. Asystent dla seniorów 85+ i osób z niepełnosprawnościami 70+

Kontynuowana jest realizacja projektu „Asystent dla seniorów 85+ i osób z niepełnosprawnościami 70+”. Celem tego projektu jest poprawa jakości i poziomu życia krakowian, poprzez zapewnienie im opieki i wsparcia przez asystentów, odwiedzających swoich podopiecznych w domach i pomagających w wykonywaniu podstawowych czynności dnia codziennego, ale także towarzyszących im w zadaniach, wymagających przemieszczania się poza miejsce zamieszkania na terenie Miasta Krakowa. Uczestnicy projektu otrzymują możliwość korzystania z bezpłatnych usług asystenckich, realizowanych przez 7 dni w tygodniu w godz. od 7 do 22. Limit godzin usług asystenta przypadających na jednego uczestnika wynosi 50 godzin w kwartale. W roku 2022 objęto opieką łącznie 284 osoby uprawnione, do 30 września 2023 było ich 196.

3. Pielęgnacja i profilaktyka stóp PODOLOG 85+ oraz 70+ dla osób z niepełnosprawnościami

Kolejny program pomocowy dla seniorów to „Pielęgnacja i profilaktyka stóp PODOLOG 85+ oraz 70+ dla osób z niepełnosprawnościami”. Celem projektu jest poprawa jakości i poziomu życia starszych mieszkańców Krakowa poprzez zapewnienie im dostępu do bezpłatnej diagnostyki i podstawowych zabiegów pielęgnacyjno-leczniczych stóp, świadczonych przez specjalistę podologa. Żeby skorzystać z programu PODOLOG 85+, konieczne jest zarejestrowanie się w Centrum Rehabilitacji Znowu w Biegu pod numerem telefonu 609 915 005 od poniedziałku do piątku w godz. 10-14 i ustalenie terminu wizyty. W ubiegłym roku z usług podologa skorzystało ponad 100 seniorów.

4. MELEKS 70+ oraz 65+ dla osób z niepełnosprawnościami

Miasto realizuje również program MELEKS 70+ oraz 65+ dla osób z niepełnosprawnościami. Usługa ma na celu pomoc w dotarciu do grobów bliskich i jest świadczona w poniedziałki, środy i piątki w godz. od 10 do 14 na terenie trzech największych cmentarzy komunalnych: Rakowice, Prądnik Czerwony, Grębałów. Jedna osoba nie może skorzystać z usługi transportowej więcej niż 4 razy w ciągu jednego roku kalendarzowego. W 2022 roku z tej usługi skorzystało 118 osób, a do końca września 2023 r.
70 osób.

5. Złota Rączka

Bez zmian świadczona jest również nieodpłatna pomoc osobom starszym w drobnych naprawach domowych w ramach miejskiego programu „Złota Rączka”. Projekt skierowany jest do osób powyżej
60 roku życia, w pierwszej kolejności samotnych i niepełnosprawnych, prowadzących jednoosobowe gospodarstwo. Zakres pomocy obejmuje drobne naprawy, niewymagające natychmiastowej interwencji, specjalistycznej wiedzy lub uprawnień, jak również nie pociągające za sobą dużych nakładów finansowych. Naprawy wykonywane są wyłącznie w lokalu zamieszkiwanym przez osobę ubiegającą się o pomoc.
Jak uzyskać wsparcie w ramach programu? Wystarczy zadzwonić na numer 12 616 7814 i wskazać jakiego rodzaju pomoc jest potrzebna. Przyjęcie zgłoszenia wymaga podania danych kontaktowych, ale także wieku i sytuacji, w jakiej znajduje się osoba ubiegająca się o usługę. Potem pozostaje już tylko czekać na kontakt „Złotej Rączki” w celu potwierdzenia i umówienia wizyty, jeśli po weryfikacji zgłoszenia osoba dzwoniąca zostanie zakwalifikowana do uzyskania nieodpłatnej pomocy w ramach programu. W 2022 r. skorzystało z tej usługi 617, a do 30 września 2023 skorzystało już 656 osób.

6. Ośrodki Wsparcia dla Osób Starszych

Podstawową formą pomocy, dzięki której osoby w wieku podeszłym mogą zaspokajać bardzo ważną potrzebę kontaktu i integracji społecznej są ośrodki wsparcia dziennego pobytu. Ich uczestnikami mogą być osoby, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych.

Celem działania ośrodków jest podtrzymywanie sprawności psychofizycznej osób starszych, w szczególności w formie rehabilitacji społecznej i usprawniającej, dla umożliwienia im jak najdłuższego funkcjonowania w środowisku rodzinnym, sąsiedzkim, w miejscu zamieszkania. Wszystkie zajęcia odbywają się pod opieką doświadczonych specjalistów – pracowników socjalnych, terapeutów zajęciowych, fizykoterapeutów.

Zadanie realizowane jest w trybie ciągłym przez:

- 1 jednostkę budżetową, funkcjonującą w 17 lokalizacjach położonych w różnych częściach miasta;
- 5 placówek prowadzonych przez organizacje pozarządowe, na zlecenie Gminy Miejskiej Kraków:
Ośrodki wsparcia dla osób starszych dysponują łączną liczbą 823 miejsc.

7. Środowiskowe domy samopomocy dla osób z zespołem otępiennym typu Alzheimera

Środowiskowe domy samopomocy to ośrodki wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi działające w ramach zleconych gminie zadań z zakresu administracji rządowej. Pomoc ta ma na celu utrzymanie osoby w jej naturalnym środowisku i przeciwdziałanie instytucjonalizacji, czyli umieszczaniu osoby w placówce całodobowej opieki. Specyfika środowiskowych domów samopomocy polega m.in. na tym, że mogą one stanowić oparcie dla rehabilitacji psychiatrycznej w środowisku proponując konkretne programy rehabilitacyjne.

Szczególnym przykładem placówek tego typu są funkcjonujące w Krakowie dwa środowiskowe domy samopomocy dla osób z zespołem otępiennym typu Alzheimera. Obiejednostki są prowadzone przez organizacje pozarządowe, na zlecenie Gminy Miejskiej Kraków.

Głównymi celami wyznaczającymi działalność placówek jest pomoc osobom cierpiącym na chorobę Alzheimera i inne zespoły otępienie, zmierzająca do jak najdłuższego podtrzymania sprawności intelektualnej i fizycznej oraz pomoc rodzinom w opiece nad chorymi i w zrozumieniu specyfiki choroby.

Środowiskowe domy samopomocy dla osób z zespołem otępiennym typu Alzheimera dysponują łączną liczbą 44 miejsc.

8. Mieszkania chronione

Mieszkanie chronione dla osób w podeszłym wieku oraz osób przewlekle chorych jest formą pomocy społecznej dla osób, które ze względu na wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebują wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, zastępującą pobyt w placówce zapewniającej całodobową opiekę. Pod opieką specjalistów osoby zamieszkujące w mieszkaniu chronionym otrzymują istotne wsparcie w wykonywaniu codziennych obowiązków. Obecnie na terenie Gminy Miejskiej Kraków funkcjonuje sześć mieszkań tego typu przeznaczonych łącznie dla 30 osób. Mieszkania prowadzone są przez Domy Pomocy Społecznej lub organizacje pożytku publicznego.

9. Domy Pomocy Społecznej dla osób w podeszłym wieku i osób przewlekle somatycznie chorych

Jedną z podstawowych form instytucji zapewniających całodobową opiekę są domy pomocy społecznej. Prawo do uzyskania pomocy w tej formie przysługuje osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w środowisku, której nie można zapewnić takiej opieki w miejscu zamieszkania.

Głównym zadaniem domów pomocy społecznej jest świadczenie usług bytowych, opiekuńczych, wspomagających i edukacyjnych, na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb mieszkańców. Organizacja domu oraz świadczony zakres usług musi uwzględniać w szczególności wolność, intymność, godność i poczucie bezpieczeństwa mieszkańców domu oraz stopień ich fizycznej i psychicznej sprawności.

Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania.

Obowiązek opłacania pobytu w domu pomocy społecznej ciąży w kolejności na:

• Mieszkańcu domu, który wnosi opłatę w wysokości nie większej niż 70% swojego dochodu.
• Małżonku, zstępnych przed wstępnymi. Przy czym obowiązek opłaty powstaje:

- jeżeli dochód przekracza 2 328 zł (czyli 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej) - w przypadku
gdy członek rodziny jest osobą samotnie gospodarującą.
- jeżeli dochód na osobę w rodzinie przekracza 1 800 zł (czyli 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie) – w przypadku gdy osoba zobowiązana prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z rodziną.

Gminie kierującej do domu pomocy społecznej, która wnosi opłatę w wysokości różnicy między średnim miesięcznym kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej, a opłatami wnoszonymi przez mieszkańca domu i jego rodzinę.

Na terenie Krakowa funkcjonuje 10 domów pomocy społecznej przeznaczonych dla osób w podeszłym wieku i przewlekle somatycznie chorych, z łączną liczbą 1 149 miejsc.
Z usług świadczonych w domach pomocy społecznej tego typu w roku 2022 skorzystało łącznie
1 325 osób. Na realizację zadania wydatkowano w 2022 roku 97 462 317 zł.

10. Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej

Gmina Miejska Kraków realizuje Program Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” – edycja 2023. Program finansowany jest ze środków Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych oraz środków własnych Gminy Miejskiej Kraków. Założenia Programu Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” – edycja 2023 stanowią, iż usługi asystencji osobistej są świadczone na rzecz osób posiadających orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub traktowanego na równi z tym orzeczeniem, zgodnie z art. 5 i art. 62 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz dzieci do ukończenia 16. roku życia posiadających orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami w pkt. 7 i 8 w orzeczeniu o niepełnosprawności dot. konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Realizacja zaplanowana jest do 31 grudnia 2023 roku.

Zgodnie z umową zawartą z Wojewodą Małopolskim na realizację zadania w 2023 roku szacuje się wydatki o łącznej wartości 2 311 522,00 zł, przy uwzględnieniu wkładu własnego w wymiarze 448 000 zł oraz środków finansowych z Funduszu Solidarnościowego w wysokości 1 863 522 zł.

W Gminie Miejskiej Kraków, Program Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” – edycja 2023 realizowany jest w trybie ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Realizatorem Programu jest Galicyjska Fundacja „Wsparcie, Integracja, Rozwój”. Asystowanie w codziennych czynnościach życiowych, pomaganie przy załatwianiu spraw urzędowych, kształtowanie właściwych relacji interpersonalnych efektywnie przyczynia się do przywrócenia możliwości funkcjonowania społecznego osoby z niepełnosprawnością. Usługa asystenta osobistego osoby niepełnoprawnej stanowi ważną formę wsparcia, a rosnące zainteresowanie ze strony odbiorców wskazuje na potrzebę rozwijania pomocy w tej formie.

W 2023 roku wpłynęło 471 kart zgłoszenia do Programu, a do 30.09.2023 roku 291 osób z niepełnosprawnością zostało objętych tą formą pomocy.

11. Projekt pn. "Wzmocnienie systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie wobec seniorów i osób niepełnosprawnych w Krakowie”.

W 2023 r. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie w partnerstwie z Chrześcijańskim Stowarzyszeniem Osób Niepełnosprawnych Ich Rodzin i Przyjaciół "Ognisko" realizuje projekt pn. "Wzmocnienie systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie wobec seniorów i osób niepełnosprawnych w Krakowie" finansowanego z Funduszu Małych Grantów 2, Rozwój lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych (operator programu: Ministerstwo Sprawiedliwości, Departament Strategii i Funduszy Europejskich). Celem projektu jest podniesienie wrażliwości oraz świadomości społecznej dotyczącej problemu przemocy wobec osób starszych oraz osób z niepełnosprawnościami, rozwój współpracy interdyscyplinarnej i integracja działań na poziomie lokalnym, zwiększenie skuteczność udzielanej pomocy oraz wsparcia.

W ramach projektu realizowane są działania sprzyjające rozwojowi lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie wobec osób starszych oraz osób z niepełnosprawnością, m.in. kampania społeczna, szkolenia specjalistyczne, konferencja oraz działania informacyjno-edukacyjne skierowane do osób starszych oraz osób z niepełnosprawnościami. Opracowany zostanie również Model przeciwdziałania przemocy w rodzinie wobec osób starszych oraz osób z niepełnosprawnościami.