Prywatne lokale w gminnym zasobie?

Na decyzję posłów czeka nowelizacja ustawy o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy.

Najważniejsza propozycja z tego projektu dotyczy zaliczenie do tego zasobu nie tylko lokali będących własnością samorządu, ale też takich, w których najem nawiązany został na podstawie decyzji administracyjnych o przydziale lub na podstawie innego tytułu prawnego przed wprowadzeniem w danej miejscowości publicznej gospodarki lokalami albo szczególnego trybu najmu.

Gdyby ta propozycja stała się obowiązującym prawem, ucieszy to przede wszystkim lokatorów, ale zmartwi samorządowców. To głównie na gminy spadłyby skutki poszerzenia publicznego zasobu mieszkaniowego. I wcale nie chodzi o koszty remontów nowych lokali „podległych” gminie.

Ciągle wiele osób, choć już dużo mniej niż 20 lat temu, zajmuje mieszkania w prywatnych kamienicach na podstawie przydziału lub decyzji wydanej jeszcze w czasach PRL. Prywatni właściciel chcąc odzyskać możliwość swobodnego dysponowania swoją nieruchomością podnoszą im czynsze.

Dla części lokatorów są one nie do udźwignięcia. Po latach sporów grozi im eksmisja. Jeśli są biedni, to mają szanse na pomoc gminy i skierowania do lokalu zastępczego. Bogaci sami się wyprowadzają kupując własne mieszkanie lub budując dom. Ale sporą grupę stanowią osoby, które nie kwalifikują się do pomocy gminnej, bo mają za duże dochody, ale są one za małe, by wynająć lub kupić mieszkanie na wolnym rynku.

Właśnie zaliczenie do publicznego zasobu wszystkich mieszkań prywatnych zajmowanych na podstawie decyzji sprzed wielu la,t będzie wyciągnięciem ręki to takich osób. Jeśli prywatny właściciel będzie chciał odzyskać lokal, to gmina będzie zobowiązana do zapewnienia lokatorowi innego mieszkania z zasobów gminny.

I to nie z powodu rozpadu Twojego Ruchu, ale głównie przez obarczenie samorządów nowymi obowiązkami, nowelizacja ustawy o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie, raczej nie ma szans na większość w Sejmie. Niektóre opinie samorządowe mówią o konieczności odrzucenia nowelizacji w całości, bo to kuriozum prawne. Np. projekt zakłada, że gminy będą przekazywać w zarząd prywatnym właścicielom te mieszkania, które są ich własnością i trafiły do zasobu na mocy nowych przepisów.

Przeciwko pomysłowi TR opowiedział się także prokurator generalny Andrzej Seremet. W swojej opinii zwraca on uwagę, że projekt nie przewiduje zwiększenia dochodów samorządów, więc jest sprzeczny z konstytucją.

Jednak problem lokatorów w prywatnych kamienicach jest jak najbardziej realny. Chodzi o to, że osoby będące w takiej samej sytuacji przed 1989 rokiem, nagle, nie z własnej winy zostały podzielone na uprzywilejowanych i poszkodowanych.

W czasach PRL urzędnicy kierowali lokatorów do mieszkań bez względu na to, czyją było własnością. Jedni trafiali do budynków, które wybudowane za publiczne środki, inni – do kamienic, które państwo komunistyczne zabrało właścicielom. Wtedy nie miało to żadnego znaczenia, ale gdy przyszła odnowa, a byli właścicieli zaczęli odzyskiwać swoje nieruchomości, lokatorzy z takich budynków znaleźli się w zupełnie innej sytuacji niż ich odpo­wiednicy, którzy nic nie stracili tylko dlatego, że skierowanie dostali w inne miejsce.

Jak twierdzi jednak Biuro Studiów i Analiz Sądu Najwyższego, ten problem po wielu latach obowiązywania szczególnego trybu najmu ma już marginalne znaczenie społeczne. Na jakiej podstawie wysuwa taki wniosek? Bo „gdyby było inaczej, na pewno byłoby to zauważone” – czytamy w opinii SN.