Przed porodem

Doktor Beaupre, wielka entuzjastka nowej idei, w latach 50. ubiegłego wieku przywoziła do kraju z Paryża i Londynu wiedzę dotyczącą zasad naturalnego porodu. Tłumaczyła kobietom, że jeśli zrozumieją proces rodzenia, będą czuły mniejszy lęk i lepiej poradzą sobie z bólem. Prowadziła kursy dla kobiet ciężarnych, przygotowując je również do roli matki.
Szkoła Jadwigi Beaupre istnieje do dziś, od 20 lat pod patronatem Szpitala na ul. Siemiradzkiego w Krakowie. Przejęliśmy ją kiedy zaczęły powstawać samodzielne zakłady opieki zdrowotnej i skończył się budżetowy system finansowania lecznictwa.
Dzięki wcześniejszym doświadczeniom, wyniesionym z podobnej szkoły, jaką prowadziliśmy w Szpitalu im. Narutowicza wspólnie z dr Marią Szczawińską, byliśmy pewni, że taka działalność jest bardzo potrzebna.

Po przejęciu szkoły im. dr Beaupre przez nasz szpital rozszerzyliśmy jej działalność. Zależało nam m.in. na tym, aby zapewnić kobiecie odpowiednią opiekę medyczną, nauczyć ją zasad higieny ciąży - chodzenia do lekarza na wizyty kontrolne, zrezygnowania z używek, przestrzegania właściwej diety, zażywania ruchu, uprawiania gimnastyki czy wreszcie dbania o higienę osobistą (m.in. odpowiedni ubiór, bielizna, mycie ciała, stosowanie bezpiecznych preparatów higieniczno-kosmetycznych). Naszą ideą było ponadto przygotowanie kobiety do porodu poprzez zaznajomienie jej z momentami, które mogą być stresogenne, w myśl zasady, że jeśli człowiek potrafi coś zdefiniować, to mniej się tego boi.
Łódzki model szkoły rodzenia, opracowany przez prof. Fijałkowskiego, opiera się głównie na zasadzie świadomego rodzicielstwa. Z doświadczeń profesora wynika, że poród kobiety rodzącej po raz pierwszy, która nie przygotowała się do tego wydarzenia, trwa ok. 8 - 12 godzin, jeśli zaś uczęszczała na zajęcia w szkole, skraca się do 6 - 8 godz., natomiast u wieloródek trwa tylko 4 - 6 godz. U kobiet biorących udział w zajęciach szkoły rodzenia stosuje się mniej środków przeciwbólowych (korzystne dla dziecka), przynajmniej dwukrotnie zmniejsza się konieczność nacinania krocza, trzykrotnie rzadsze są porody operacyjne, znacznie zmniejsza się utrata krwi w drugiej fazie porodu, a po urodzeniu dziecka kobieta szybciej wraca do pełnej sprawności.

W latach 90. rozpowszechniła się moda na porody rodzinne. Doszliśmy wówczas do wniosku, że byłoby dobrze, gdyby w szkole przygotowywali się do rodzicielstwa zarówno matka, jak i ojciec. Taki pomysł okazał się trafny. Mężczyźni, którzy biorą udział w zajęciach szkoły rodzenia, zupełnie inaczej zachowują się przy porodzie, w sytuacjach stresowych, są bardziej spokojni, opanowani. Pomagają swoim partnerkom w trudnych chwilach, doznając przy tym niepowtarzalnych wzruszeń.
Wiedza przekazywana podczas zajęć szkolnych pozwala przyszłym rodzicom zrozumieć wiele ważnych spraw. Lekarze - ginekolodzy, położnicy - wyjaśniają, jak przebiega wewnątrzmaciczny rozwój dziecka. Anestezjolodzy omawiają możliwości znieczulenia przy porodzie, neonatolodzy mówią w jaki sposób należy opiekować się noworodkiem i jakie zaburzenia występują najczęściej u małych dzieci.
Wykłady dotyczą: przebiegu ciąży; przygotowania do porodu fizjologicznego; cesarskiego cięcia; znieczulenia zewnątrzoponowego; przebiegu porodu; karmienia piersią; diety kobiety ciężarnej i karmiącej; zaburzeń wynikających z nieprawidłowej laktacji; powrotu płodności po porodzie; fizjologii okresu noworodkowego; pielęgnacji noworodka; planowania rodziny; zasad przyznawania zasiłków dla rodziców. Jest to kompendium wiedzy opracowane na bazie naszych doświadczeń i ankiet wypełnianych przez uczestników szkoły rodzenia. Oprócz teoretycznych są też praktyczne

Przyszli rodzice, posługując się fantomami, uczą się opieki nad noworodkiem - kąpania, przewijania, pielęgnacji ciała. Ważnym elementem przygotowań do porodu jest gimnastyka: poprawiająca sprawność kobiety podczas ciąży; rozluźniająca stawy; relaksująca, działająca korzystnie na układ krążenia. Kobiety poznają zasady oddychania podczas porodu. Oprócz tego odbywają się zajęcia na basenie. Ćwiczenia w wodzie (pod opieką magistra rehabilitacji) służą poprawie krążenia, działają relaksująco.
W zajęciach szkoły, zwłaszcza obejmujących ćwiczenia fizyczne i na basenie, mogą brać udział kobiety zakwalifikowane przez lekarza prowadzącego. W ciąży powikłanej, gdy istnieje zagrożenie porodem przedwczesnym, gimnastykę ograniczamy do nauki oddechu i zajęć w wodzie.
Do szkoły rodzenia kobiety zgłaszały się dawniej na krótko przed porodem, przeważnie w ósmym miesiącu ciąży. Dziś duży nacisk kładziemy na to, by zajęcia rozpoczynać wcześniej, około piątego miesiąca. Poznane w szkole ćwiczenia gimnastyczne mogą być wykonywane przez ciężarną w domu. Pod koniec ciąży natomiast udział w zajęciach może sprawiać więcej trudności - duże obciążenie, różne warunki pogodowe, trudniejszy dojazd itp.

Jakie jeszcze korzyści odnoszą uczestnicy szkół rodzenia? Jest ich wiele. Z moich własnych doświadczeń wynika - a muszę powiedzieć, że również jestem entuzjastą tego typu szkolenia - że kobiety biorące udział w zajęciach o wiele łatwiej można prowadzić w ciąży. Mają większą świadomość, są lepiej przygotowane do porodu i macierzyństwa. Ponadto, w szkole rodzenia pracuje ten sam zespół medyczny - lekarze, położne - który znajdzie się na sali porodowej. Pacjentki, nawiązując z nimi kontakt nie będą się czuły podczas porodu anonimowo. W gronie znajomych łatwiej jest przeżyć piękne, ale zarazem trudne chwile.
Wiedza na temat porodu pomaga kobiecie pozbyć się lęku. Poród bez lęku nie oznacza jednak rodzenia bez bólu. Ból może być słabiej odczuwany, gdy kobieta potrafi w odpowiedni sposób reagować na skurcze i łagodzić swoje doznania. Szkoła rodzenia bardzo jest w tym pomocna.
Dziś każda kobieta może sobie wybrać jedną z wielu szkół przygotowujących do porodu. Ogólnopolska akcja "Rodzić po ludzku" przyczyniła się do tworzenia ich w latach 90. przy szpitalnych oddziałach położniczych. Szkoły funkcjonują nawet w niewielkich miejscowościach. Do naszej szkoły przyjmujemy kobiety z Krakowa i okolic. Aby się do niej dostać, trzeba czasem czekać w kolejce. W tym roku miasto wykupiło część zajęć, w związku z czym szkoła mogła funkcjonować bez pobierania od kursantów opłat tylko przez trzy miesiące. Po wyczerpaniu limitu pozostali chętni muszą za naukę płacić.

Podejście do macierzyństwa - zapewnienie kobiecie ciężarnej odpowiedniej opieki medycznej i uświadomienie otoczeniu, że ciąża jest dla niej dużym obciążeniem - bardzo się w ostatnich latach zmieniło. Opieka osiąga coraz wyższy poziom i jest realizowana w sposób dostępny. Nie chodzi tu tylko o udział w szkole rodzenia. Dziś młodzi często korzystają z poradników medycznych, wiadomości zamieszczanych na stronach internetowych. Nasz szpital także ma własną stronę: www.noworodek.pl, gdzie m.in. udzielane są porady. Można zadać pytanie i otrzymać fachową odpowiedź lekarza, położnej (tzw. gorąca strona). Prowadzimy indywidualne konsultacje, porady telefoniczne oraz umożliwiamy zwiedzanie oddziału położniczego podczas dni otwartych w szpitalu.
Funkcjonowanie szkół rodzenia, profil ich działania i zakres tematyczny podlegają ciągłym przemianom. Zmiany dyktuje rozwój wiedzy i nowe potrzeby społeczne. Natomiast sami rodzice coraz bardziej upewniają się w przekonaniu, że wspólne rodzicielstwo i macierzyństwo dostarcza głębokich, wspaniałych wzruszeń, umacniając ich związek. Wysłuchała:
DANUTA ORLEWSKA