Przede wszystkim przejrzystość

- Co to znaczy odpowiedzialny biznes?

   - Pojęcie to pojawiło się w latach 70. w Europie Zachodniej, gdy wiele firm zawiodło zaufanie społeczeństwa. Po licznych aferach, w które były zamieszane wielkie koncerny, konsumenci zaczęli zwracać uwagę nie tylko na jakość oferowanych im produktów i usług czy działalność danej firmy w kraju, ale również na to, co robi ona poza jego granicami. Wyciągnięto na światło dzienne błędy rozmaitych przedsiębiorstw, np. wykorzystywanie pracowników w Afryce lub Azji czy przeprowadzanie eksperymentów na zwierzętach. Tendencje te można dziś odnaleźć w filozofii różnych grup społecznych - ostatnio choćby ruchów alterglobalistycznych. Zwraca się więc uwagę, czy dana firma postępuje etycznie, prowadzi działalność edukacyjną i dobroczynną.
   - Pojęcie odpowiedzialnego biznesu może się jednak wydawać sprzeczne samo w sobie. Celem każdej działalności gospodarczej jest przecież zysk, a nie misja społeczna, troska o człowieka.
   - Trudno pominąć fakt, że 51 ze 100 największych gospodarek świata, według Institute for Policy Studies, było korporacjami. Na przykład General Motors jest obecnie większe od Danii i 3,5 raza większe od Nowej Zelandii; suma obrotów 200 największych korporacji jest większa niż suma PKB wszystkich krajów świata z wyjątkiem 10 najbogatszych. Nie da się więc ukryć, że korporacje mogą dyktować warunki poszczególnym państwom i mają większy wpływ na życie społeczne niż się nam wydaje. Zaangażowanie społeczne firmy należy więc traktować jako element ich strategii, sposób, w jaki komunikuje się z innymi uczestnikami rynku, jak traktuje własnych pracowników, akcjonariuszy czy dostawców.
   - Co przynosi jej określone korzyści.
   - Przemyślana strategia odpowiedzialnego biznesu przyczynia się do budowania pozytywnego wizerunku przedsiębiorstwa. Według badań przeprowadzonych w ubiegłym roku przez Fundację Komunikacji Społecznej, 47 proc., a więc niemal połowa ankietowanych Polaków, zadeklarowało, że podjęłoby decyzję o zakupie produktów firmy, o której działalności ma dobrą opinię. Inne efekty to poprawa relacji z pracownikami, którzy zaczynają doceniać fakt, że są zatrudnieni akurat w danym przedsiębiorstwie, a także wzrost konkurencyjności - w Europie Zachodniej 51 proc. menedżerów preferuje przedsiębiorstwa odpowiedzialne społecznie. Jak pokazało zaś badanie Global CSR Monitor 2002, 55 proc. akcjonariuszy na świecie uważa, że "odpowiedzialne" firmy są bardziej dochodowe.
   - Czy kierowanie się w tym przypadku rachunkiem zysków i strat nie trąci hipokryzją?
   - Zaangażowanie społeczne firmy może oczywiście okazać się opłacalne, jednak idea odpowiedzialnego biznesu to bardziej strategia minimalizowania ryzyka. Zamiast pytania: co zyskam, jeśli się zaangażuję, warto więc zadać sobie inne: co się stanie, jeśli tego nie zrobię?
   - Co innego jednak znaczy zaangażowanie społeczne firm na Zachodzie, a co innego w Polsce, gdzie relacje między światem biznesu a polityki wydają się nie do końca przejrzyste. Wystarczy przywołać choćby sprawę fundacji Jolanty Kwaśniewskiej.
   - Istotnie, w Polsce mamy w tym zakresie jeszcze wiele do zrobienia. Firmy powinny ujawniać, jakie programy finansują i ile wynoszą ich dotacje, sporządzając raporty społeczne, wzorowane na cyklicznych raportach finansowych. Jeśli przedsiębiorstwo wspiera, dajmy na to Fundację X, konsumenci chcą to wiedzieć, dlatego należy o podobnych działaniach mówić jasno i wyraźnie. Przejrzystość jest nieodłączną częścią odpowiedzialnego biznesu. Pozwala też uporządkować relacje z pracownikami: jeśli nie wiedzą, jakie kwoty przeznaczane są na cele społeczne, często słychać narzekania: firma rozdaje dotacje, a my mamy zbyt niskie pensje. Wiedząc, że jej filantropia przynosi konkretne rezultaty, sami będą chcieli się w tę pracę angażować.
   - Czy polscy przedsiębiorcy doceniają znaczenie odpowiedzialnego biznesu?
   - Coraz bardziej.**1/3 menadżerów z listy 500 największych polskich firm według rankingu "Rzeczpospolitej", pytanych o to w ubiegłym roku, przyznało, że ma taką świadomość. Co ciekawe, to zagadnienie zyskuje też coraz wyższą rangę wśród małych i średnich przedsiębiorców, choć zwykliśmy je kojarzyć raczej z wielkimi korporacjami. Na przykład pewne przedsiębiorstwo gospodarki komunalnej i mieszkaniowej z małej miejscowości od pewnego czasu organizuje programy o ekologii, skierowane do młodzieży. Nie kosztuje to wiele, a przynosi określony efekt społeczny.
Rozmawiała:
BEATA CHOMĄTOWSKA
   O odpowiedzialnym biznesie rozmawiano wczoraj w Krakowie podczas seminarium "Społeczne zaangażowanie biznesu - marketing, public relations, a może inwestycja?" organizowanego pod honorowym patronatem marszałka województwa Małopolskiego. W tym samym czasie rozpoczynała się II Europejska Konferencja Ekonomii Społecznej Kraków 2004, na której również poruszany będzie temat przedsiębiorczości społecznej.**