Przepuklina

   Przepukliną nazywa się przemieszczenie trzewi poza jamę ciała, w której się one normalnie znajdują. Najczęściej określenie to tyczy narządów jamy brzusznej. Przepuklina brzuszna manifestuje się w postaci miękkiego guza w powłokach jamy brzusznej, który zazwyczaj daje się do niej odprowadzić.
   Przepukliny stanowią problem medyczny od czasów starożytnych. Początkowo zajmowano się zachowawczym leczeniem polegającym na stosowaniu tzw. pasów przepuklinowych lub pelot, które poprzez mechaniczny ucisk ograniczały możliwość ich uwypuklania się. Pasy te stosowane są do dzisiaj w przypadku osób, które nie wyrażają zgody na leczenie operacyjne.
   Od drugiej połowy XIX wieku obserwowano burzliwy rozwój chirurgii przepuklin, który w dzisiejszych czasach pozwolił na bezpieczne i skuteczne leczenie tego schorzenia. Najczęściej spotykana jest przepuklina pachwinowa, następnie pępkowa i przepuklina w bliźnie pooperacyjnej. Pozostałe występują znacznie rzadziej.
   Przepukliny dzielimy generalnie na wrodzone, a więc takie, które łączą się z zaburzeniami rozwojowymi, oraz nabyte, czyli związane z osłabieniem tkanki łącznej - głównie defektami metabolicznymi produkcji kolagenu.

Przepuklina pachwinowa

jest najczęstszą wadą wrodzoną u dzieci, wymagającą leczenia chirurgicznego.
   Występuje przeważnie u chłopców, zwłaszcza u wcześniaków. Rozpoznawana jest zwykle przez rodziców jako miękki guz okolicy pachwinowej, schodzący niekiedy do worka mosznowego, obserwowany podczas kaszlu lub płaczu dziecka.
   U dorosłych przepuklina jest nie tylko problemem medycznym, ale również społecznym (zakłada się, że wystąpi u co czwartego człowieka), uważanym, niestety, za wstydliwy, co tłumaczy późne zgłaszanie się chorych do leczenia operacyjnego.
   Przepuklina pachwinowa występuje znacznie częściej u mężczyzn niż u kobiet, a stosunek ten wynosi od 4-1 do 7-1. Związane jest to z tym, iż jądra w życiu płodowym rozwijają się w jamie brzusznej i zstępują do worka mosznowego, co ma predysponować do powstawania tej patologii.
   Częste działanie tzw. tłoczni brzusznej - podczas kaszlu, defekacji (zwłaszcza u chorych z zaparciami) również sprzyja rozwojowi przepuklin.

Powikłania

   Najgroźniejszym powikłaniem związanym z przepukliną jest jej uwięźnięcie. Manifestuje się ono w postaci twardego, bolesnego guza, który nie znika podczas ucisku, z czasem pojawia się ból brzucha, a także nudności, wymioty, zatrzymanie stolca. Taka sytuacja wymaga natychmiastowego zabiegu operacyjnego, gdyż wiąże się z bezpośrednim niebezpieczeństwem powstania martwicy zawartości worka przepuklinowego - najczęściej pętli jelita. Dlatego też leczeniem z wyboru jest

zabieg operacyjny

wykonany, zanim dojdzie do powikłań z nią związanych. Operacja przepukliny polega na wypreparowaniu worka przepuklinowego, odprowadzeniu go do jamy brzusznej, a następnie zamknięciu tzw. wrót, czyli ubytku w powłokach jamy brzusznej, przez który przepuklina uwypukla się poza nią.
   Klasyczne metody operowania przepukliny polegają na zamknięciu jej wrót poprzez zeszycie własnych tkanek. Tkanki zszywane są ze sobą pod pewnym napięciem, co niesie niebezpieczeństwo ponownego pojawienia się przepukliny. Chory po takim zabiegu operacyjnym powinien przez 3-6 miesiące unikać wysiłku fizycznego, a mimo to nawrót przepukliny może wystąpić nawet u 20 proc. chorych.

Nowe metody leczenia

   Lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte XX wieku przyniosły nowe spojrzenie na problem leczenia przepuklin - zwłaszcza przepuklin pachwinowych. Wprowadzono metody beznapięciowe, gdzie wrota przepukliny operowane są z użyciem specjalnych siatek - protez z tworzywa sztucznego. Stopniowe udoskonalanie tych metod pozwoliło obniżyć częstość występowania nawrotu przepukliny do 1 proc. Zmieniło się również podejście do znieczulenia pacjentów operowanych z powodu przepukliny pachwinowej; znieczulenie ogólne (narkoza) stosowane jest obecnie bardzo rzadko. Większość chorych operowanych jest w znieczuleniu podpajęczynówkowym (lek znieczulający podawany jest do przestrzeni otaczającej rdzeń kręgowy) lub miejscowym; pacjent w trakcie zabiegu cały czas jest przytomny i może być na bieżąco informowany o przebiegu operacji. Chorzy operowani są w trybie tzw. chirurgii jednego dnia - w ciągu 24 godzin od operacji stopień sprawności pozwala im na wyjście do domu. W związku z tym wielu chorych operowanych jest w małych oddziałach chirurgicznych, które wyspecjalizowane są w wykonywaniu tych zabiegów. W Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych ponad 90 proc. operacji przepuklin pachwinowych wykonywanych jest w tego typu oddziałach. W Polsce nadal większość chorych operowanych jest metodami "napięciowymi", z czym wiąże się duża liczba nawrotów i konieczność kolejnych operacji naprawczych.

Z użyciem siatki

polipropylenowej

   Działający na wzór Europejskiego Towarzystwa Przepuklinowego (którego członkami jako pierwsi Polacy zostali dr med. Andrzej Matyja i dr Rafał Solecki) Polski Klub Przepuklinowy, skupiający chirurgów zajmujących się tą chorobą, przyjął konsensus postępowania w leczeniu przepuklin. Zalecono, aby przepuklina pachwinowa była operowana przy użyciu siatki polipropylenowej, gdyż zmniejsza to niebezpieczeństwo powstania nawrotu, jak również pozwala na szybki (w ciągu 2-4 tygodni) powrót do pełnej sprawności fizycznej, a także skraca w sposób zasadniczy czas zabiegu. Rodzaj użytej siatki, a także metoda zabiegu powinny być dostosowane do rodzaju i typu przepukliny.
   Polski Klub Przepuklinowy utworzył stronę internetową (www.przepuklina.pl), na której chory może znaleźć więcej informacji na temat przepuklin, jak również zlokalizować lekarza specjalizującego się w profesjonalnym ich leczeniu. Do specjalisty może również skierować lekarz pierwszego kontaktu, do którego należy się zwrócić w przypadku zaobserwowania u siebie miękkiego guza w okolicy pachwinowej.
Wysłuchała: DANUTA ORLEWSKA