Przeszłość przyszłości. Defilada w ruinach

Defilada została obfotografowana i sfilmowana. Sowieci zadbali aby uczestniczyły w niej stworzone przez Stalina przy Armii Czerwonej jednostki złożone z Polaków. Co roku te zdjęcia są przypominane tak, jakby były zwyczajną rejestracją zdarzeń a nie zmontowanym przekazem propagandowym.

NKWD i żołnierzy z lufami skierowanymi do tłumu tam nie zobaczymy. Nie dowiemy się też, że „widzowie” byli pilnowani, żeby się nie rozchodzili. Krok-Paszkowski opisywał jak wprowadzono pod sowiecką ochroną na trybunę honorową cywilów. My wiemy, że to był Bierut, Gomułka, Osóbka. „Orkiestra zaczęła grać «Warszawiankę», od strony Wisły ruszyła defilada. Patrzyłem na to widowisko z uczuciem zdumienia, wściekłości i żalu. Oto wkracza do Warszawy zwycięska armia - o pół roku za późno. Defiluje przed ludźmi, których nikt nie zna, i którzy stoją z ponurymi twarzami na tle gruzów i w otoczeniu sowieckiej eskorty. Żołnierze w polskich mundurach i sowieckich hełmach lub polowych rogatywkach z orzełkami w dziwnym kształcie nieśli przewieszone przez piersi sowieckie pepesze i sowieckie erkaemy, tupiąc po chłopsku nogami, machając na sowiecką modłę rękami w bok do brzucha”.

Sowiecka ofensywa trwała od 12 stycznia 1945 r. Działania wojenne przerwano latem 1944 r. aby pozwolić Niemcom zdusić Powstanie i Polskę, odbudowywaną w wyzwolonych przez AK dzielnicach miasta. Teraz Armia Czerwona zajmowała kolejne polskie miasta aby osadzić w nich władze podporządkowane Moskwie. Wciąż są ludzie, którzy te rocznice świętują, wpisując się w prowadzoną przez Putina restalinizację historii.

Krok-Paszkowski: „zacząłem powoli wycofywać się z tłumu, który stał zbity w gromadkę w milczeniu, ale poczułem na ramieniu ciężką łapę. Stał obok mnie uśmiechnięty enkawudzista”.