Przyjaźń bez podtekstów

Kiedy więź między kobietą a mężczyzną

bywa niebezpieczna?

   Jedno z najstarszych pytań dotyczących skomplikowanych relacji pomiędzy różnymi płciami brzmi - czy jest możliwa bezinteresowna przyjaźń pomiędzy kobietą a mężczyzną? To ważne pytanie, gdyż kobiety i mężczyźni coraz częściej współpracują i przebywają ze sobą, co wśród ich stałych partnerów i partnerek budzi czasem mieszane uczucia. Czy taka przyjaźń nie stanie się nagle niebezpieczna?
   Problem jest tak złożony, jak złożone jest samo pojęcie przyjaźni. Można rozróżnić jej bardzo wiele form. Najbardziej podstawową jest koleżeństwo - wspólna realizacja celów, przynależność do tej samej klasy, grupy, paczki, znajomość z pracy, organizacji społecznej i tym podobne. Ta forma koegzystencji obu płci jest już powszechna, niezastąpiona i wszyscy rozsądni ludzie dawno się już z nią pogodzili. Okazało się zresztą, że kobiety i mężczyźni znakomicie uzupełniają się ze sobą w miejscu pracy, łatwo znajdują wspólny język, lubią ze sobą współpracować. Tam, gdzie z jakichś względów pojawia się zbyt duża lokalna przewaga jednej płci (feminizacja zawodu nauczyciela, przewaga mężczyzn w świecie polityki) budzi to wręcz zaniepokojenie - uważa się, że potrzebne jest współdziałanie i równowaga tych dwóch żywiołów.
   Koleżeństwo jest formą przyjaźni efektywną, pomocną i sympatyczną - ale stosunkowo mało intymną. Ta relacja między kobietą i mężczyzną nie stanowi sama z siebie żadnego zagrożenia dla ich trwałych związków. Oczywiście, zawsze istnieje niebezpieczeństwo, że koleżeństwo może się zamienić w znacznie bliższą relację - ale właśnie wtedy koleżeństwem być przestaje.
   Nieco trudniejsza sytuacja jest w przypadku głębszej przyjaźni, jest to bowiem ze swojej istoty relacja znacznie bardziej osobista i intymna, chociaż bynajmniej nie musi wiązać się z konotacjami erotycznymi. Tak jak bywają przelotne związki erotyczne bez emocjonalnego zaangażowania, tak i zdarzają się głębokie, platoniczne przyjaźnie pomiędzy kobietą i mężczyzną. Okazuje się jednak, że w tej dziedzinie różne są zapatrywania obu płci. Mężczyzna zdradę związku rozumie przede wszystkim jako niewierność fizyczną, nawet przelotną i powierzchowną - mniej go natomiast martwi przyjaźń głęboka, za to platoniczna. Inaczej kwestia ta wygląda u kobiety, która bardzo mocno niepokoi się, jeśli między jej partnerem a inną kobietą powstaje głęboka więź, nawet nie połączona z jakąkolwiek formą współżycia. W takim sensie także może ona uważać ją jako coś specyficznie damsko-męskiego, w istocie erotycznego, tylko że w szerszym znaczeniu tego słowa. Dlatego właśnie większość z kobiet nie wierzy w głęboką przyjaźń między kobietą a mężczyzną jako coś, co tego tajemniczego erotycznego fluidu byłoby zupełnie pozbawione.
   Wydaje się zatem, że o ile koleżeństwo pomiędzy kobietą i mężczyzną jest czymś zupełnie naturalnym i osobie nie będącej nadmiernie zazdrosną nie powinno przeszkadzać, głębsze interpersonalne relacje poza związkiem wymagają już uzgodnień między partnerami. Najbezpieczniejsza jest sytuacja trwałej przyjaźni między parami czy rodzinami, które wspólnie się spotykają, wyjeżdżają na wakacje i bawią ze sobą. Więzi wtedy niejako pozostają pod kontrolą. Jeśli jednak ta inna przyjaźń jest stałej partnerce (lub partnerowi) nieznana, obca - pojawia się niepokój. Zresztą, obok zazdrości erotycznej, często powstaje także zazdrość o przyjaźń, o intymność - dlaczego z inną osobą rozmawia, zwierza się jej, spędza z nią czas - a nie ze mną? W samej przyjaźni nie ma nic złego - to piękne i szlachetne uczucie, które często potrafi być zupełnie bezinteresowne. Jeśli jednak dar przyjaźni zbyt często jest oferowany innym, a nie najbliższej osobie - to musi budzić niepokój.
ANDRZEJ MIRSKI