Przywracają radość życia

Danuta Kalemba była zachwycona, bo smok wykonany przez podopiecznych GOPS i ich rodziny prezentował się imponująco na paradzie w Rynku Głównym w Krakowie Fot. Barbara Ciryt

POMOC SPOŁECZNA. W gminie Zabierzów właśnie rozpoczęła się rekrutacja uczestników do nowej edycji projektu "Ku samodzielności - praca systemowa z rodziną zagrożoną wykluczeniem społecznym"

Do udziału w projekcie "Ku samodzielności - praca z rodziną zagrożoną wykluczeniem społecznym“ kwalifikowane są zarówno osoby samotne, jak i mające rodzinę, korzystające z pomocy GOPS-u. Przepisy obecnie nie definiują, z jakiej pomocy. - A u nas poradnictwo jest świadczone niezależnie od dochodów, pomoc psychologa też - mówi Stanisław Myjak kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zabierzowie. - Jeśli więc ktoś korzysta z takich porad, bo nie stać go na pomoc komercyjną, zalicza się do kręgu osób, które rekrutujemy do projektu.

Pracownicy diagnozują ich rodziny. Sprawdzają, czy dana osoba ma np. kłopot z powrotem do pracy po urodzeniu dziecka, utraciła zdolność do pracy w wyuczonym zawodzie albo potrzeby jej rodziny nie są zaspokajanie z powodu niskiego dochodu.

Potem zawierany jest kontrakt socjalny. - Beneficjent zobowiązuje się do uczestniczenia w zajęciach z doradcą zawodowym i psychologiem, do ukończenia kursu zawodowego i deklaruje, że będzie uczestniczył w "Szkole dla Rodziców i Wychowawców" - bo ten program wykorzystujemy w ramach projektu systemowego. Podczas zająć rodzice uczą się, jak mówić, żeby dziecko ich słuchało i tego jak słuchać, żeby chciało mówić - informuje Jadwiga Kalemba, koordynatorka Programu Aktywności Lokalnej.

Uczestnik programu musi ponadto kontaktować się z pracownikiem socjalnym. Jeśli dotrzymuje postanowień kontraktu, może też skorzystać dodatkowo, bo w Ustawie o Pomocy Społecznej dodano art. 39 a, który mówi, że oprócz tego, co zapewnia się uczestnikowi w ramach projektu, GOPS może przeznaczyć pewną kwotę na podniesienie standardu życia rodziny beneficjenta, czyli na przykład kupić pralkę.

Uwierzyć w siebie

W ubiegłym roku główny nacisk był kładziony na aktywizację zawodową. Kursy dobierano pod kątem szans na znalezienie zajęcia. - Kilka pań na przykład zrobiło kurs opiekunki nad osobą starszą- mówi Stanisław Myjak - Figurują w naszych zasobach kadrowych, niektóre zostały czasowo zatrudnione. Kilka innych osób korzystających z programu podjęło stałą pracę.

I tak Krystyna, kobieta po trzydziestce, została skierowana na intensywny kurs języka angielskiego. Trwał miesiąc. Zajęcia zaczynały się codziennie o 9 rano i trwały 4-5 godzin. GOPS zorganizował opiekę nad jej dzieckiem; okazało się, że maluch bardzo polubił przedszkole, a mama skończyła kurs. Nie miał on jej zapewnić pracy, ale przekonać, że umie sobie radzić w różnych sytuacjach. - Przyznała, że nie sądziła, że da radę wychodzić z domu codziennie i to na kilka godzin . Przekonała się, że to możliwe. Dziś pracuje w jednej z fabryk. Zyskała nowe życie - mówi Jadwiga Kalemba.

Okazuje się, że osoby, które przez dłuższy czas spędzają czas tylko w domu, muszą najpierw przełamać strach przed wyjściem do ludzi. Tak jak Agata, która uczestniczyła w edycji programu "Ku samodzielności. Praca systemowa z rodziną zagrożona wykluczeniem społecznym" w 2008 roku. Od kilkunastu lat sama wychowuje sześcioro dzieci. Przez długi czas nie mogła pracować, więc korzystała z pomocy społecznej; zasiłki, zapomogi, dofinansowania, dopłaty. To wsparcie pozwalało jej przetrwać i wykarmić rodzinę. Aż trafiła na Urszulę Skrzypek specjalistkę pracy socjalnej, która zaprosiła ją do projektu. Agata skończyła kurs "florysta-grafik" i kurs "sprzedawca profesjonalny". A po to, żeby zdobyć doświadczenie, przez trzy lata pracowała w kwiaciarni w Rudawie.
- Wzięłam się za siebie i czuję się z tym wspaniale - mówiła mi jakiś czas temu Agata. Pomógł jej i psycholog, i doradca zawodowy. Zwrócili jej uwagę na to, od czego powinna zacząć zmiany w swoim życiu. To były dobre rady. Dlatego projekt, w którym wzięła udział uratował całą jej rodzinę. Dzieci zobaczyły, że życie to nie branie zasiłków, ale szukanie własnej drogi, że ważna jest nauka, rozmowa z innymi ludźmi. Agata nadal sobie radzi. - Pamiętam spotkanie integracyjne w Więckowicach, podczas którego nieśmiała i zahukana kiedyś Agata chwyciła mikrofon i mówiła do zgromadzonych bez tremy - opowiada Jadwiga Kalemba. Agacie się udało, bo dostała szansę i pomoc. - Zrozumiała, że człowiek musi uwierzyć, że jest coś wart. Wtedy nabiera do siebie szacunku. I ludzie go szanują - mówi Urszula Skrzypek.

Początek zmian

Także inni uczestnicy poprzednich edycji projektu "Ku samodzielności ..." obserwują u siebie znaczące zmiany. Nawet jeśli nie udało im się znaleźć stałej pracy, są odważniejsi w kontaktach i innymi ludźmi. Dzięki spotkaniom grupowym nawiązały się między nimi znajomości a nawet trwałe przyjaźnie. - Zauważyłam, że wiele osób, które brały udział w projektach w latach 2010 i 2011, a także w 2012, który był zorientowany w większym stopniu na kulturę, korzystało na przykład z oferty Muzeum Narodowego w Krakowie i brało udział w rozmowach o sztuce. Trzeba było samemu dojechać do muzeum, co dodatkowo wymagało aktywności i mobilizacji - zauważają w GOPS-ie .

Wiele osób, dzięki takim wyjściom odkryło w sobie ciekawość świata. Pan Wojciech, na przykład, przychodził i wciąż przychodzi do GOPS-u z informacjami, jakie imprezy niebawem się odbędą. Opowiadał, gdzie był i co zobaczył. Zaczął uczestniczyć w rajdach rowerowych. Jest niepełnosprawny, nie znalazł pracy, ale społecznie rozwinął się fantastycznie.

Wspólny smok

W ramach projektu systemowego Jadwiga Kalemba realizuje też współfinansowany przez UE Projekt Aktywności Lokalnej. - W jego ramach społeczność Zabierzowa wykonała... smoka, który brał udział w paradzie na Rynku Głównym w Krakowie oraz prezentowany był podczas Dni Zabierzowa w czerwcu zeszłego roku. Zarówno budowanie smoka, jak udział w paradzie zintegrowały rodziny oraz znajomych - zauważa.

Pracownicy socjalni zwracają uwagę t, że choć z biedy ich podopieczni całkiem się nie wydźwignęli, to bardzo zmienił się ich stosunek do życia. Wielu ma satysfakcję, bo sporo rzeczy im się udało. Odzyskali pogodę ducha. - Widoczna jest też zmianę w ich wyglądzie - mówi kierownik Myjak. - Zaczęli o siebie dbać.

Tegoroczna edycja projektu zostanie nieco zmodyfikowana. W praktyce wygląda to tak, że na podstawie społecznego wywiadu środowiskowego pracownicy socjalni diagnozowali przyczyny korzystania z pomocy społecznej. Okazało się, że oprócz tego, iż ludzie są biedni ,mają też kłopoty wychowawcze z dziećmi oraz problem z prowadzeniem gospodarstwa domowego. Dlatego w 2013 roku więcej będzie kontaktów z psychologiem, szkoły dla rodziców. Aktywny będzie też asystent rodziny.

Z tajemnic budżetu

Początki zostały zrobione, bo w ubiegłym roku odbyły się dwunastogodzinne warsztaty umiejętności społecznych. W ich trakcie rozkładano budżet domowy na czynniki pierwsze.- Jedno z ćwiczeń polegało na zrobieniu zakupów w kiosku - opowiada Jadwiga Kalemba. - Trzeba było porównać ceny gazet i zdecydować, czy lepiej kupić cztery tygodniki, czy raczej miesięcznik. Czy kupować dzienniki, czy zaoszczędzić i obejrzeć wiadomości w telewizji.

Uczestnicy projektu uczyli się też wybierania produktów na miarę zawartości swojego portfela; choćby zamiany masła najwyższej jakości, na nieco gorsze, rezygnacji z wizyty u fryzjera i samodzielnego ułożenie fryzury. - Dobrze dokonany wybór pozwala oszczędzać - mówi Jadwiga Kalemba. - Nie wszyscy nasi klienci zdawali sobie z tego sprawę. Dlatego mieli też za zadanie obliczyć na przykład, czy lepiej jest jeździć raz w tygodniu po zakupy do supermarketu, czy zaopatrywać się w pobliskim sklepie.

W zabierzowskim GOPS-ie chcą też położyć nacisk na aktywizację edukacyjną. - Chodzi o to, by dorośli mogli,podnieść poziom swojego wykształcenia, zdać maturę, a nawet skończyć studia - dodaje pani Jadwiga, kiedyś korzystająca z pomocy GOPS-u, dziś osoba z wyższym wykształceniem i pracownik etatowy tej instytucji.

Ważnym punktem działania będą też - najogólniej mówiąc - sprawy wychowawcze, bo w ich rozwiązywaniu ludzie najczęściej dziś szukają pomocy. Można sobie zadać pytanie, czy standard życia się podniósł, czy może na skutek wieloletnich starań pracowników socjalnych ludzie zaczęli dostrzegać, że aby godnie żyć, muszą pokonywać nie tylko trudności finansowe.

(Personalia niektórych beneficjentów projektu zostały zmienione)

Cele i Szanse

"Ku samodzielności - praca systemowa z rodziną zagrożoną wyklu-czeniem społecznym"

Celem projektu jest pomoc osobom i rodzinom w przezwyciężeniu trudności, z powodu których korzystają ze wsparcia GOPS. Uczestnicy mają zapewnioną pomoc psychologa oraz doradcy zawodowego, a także uczestniczą w kursach i szkoleniach, podnoszących ich kompetencje zawodowe. Cechą charakterystyczną projektu jest wykorzystanie Programu Aktywności Lokalnej (PAL).

Cele szczegółowe:

* Zdobycie wiedzy i umiejętności pomocnych do uzyskania i utrzymania zatrudnienia poprzez kursy i szkolenia

* Uzyskanie umiejętności zawodowych i społecznych poprzez kursy, warsztaty społeczne, spotkania z doradcą zawodowym i psychologiem

* Poprawa sytuacji rodzin poprzez realizację założeń kontraktu socjalnego lub umowy

* Nabycie umiejętności umożliwiających samodzielne rozwiązywanie problemów rodzinnych poprzez spotkania z psychologiem

* Zwiększenie współpracy między instytucjami zaangażowanymi w rozwiązywanie problemów rodzinnych poprzez superwizje grupowe

* Upowszechnienie aktywnych metod pracy z rodziną wśród pracowników Ośrodków Pomocy Społecznej, biorących udział w projekcie poprzez udział w superwizjach indywidualnych

Majka Lisińska-Kozioł

[email protected]