Psych folk – część I

Donovan – Fot. archiwum wykonawcy

Nowe gatunki muzyczne

Stało się to wtedy, gdy folkiem zainteresowali się przedstawiciele hipisowskiego undergroundu. Podobnie jak rock, nabrał on wówczas psychodelicznego charakteru. W ten sposób narodził się psych folk, który dziś przeżywa drugą młodość pod nazwą freak folk.

Za pierwsze nagranie psych folkowe uznaje się nagrany w 1964 roku utwór nowojorskiego duetu The Holy Modal Rounders – „Hesitation Blues” - będący autorską wersją klasycznego bluesa z repertuaru Lead Belly`ego. Działalność projektu, w który przez pewien czas zaangażowany był ceniony dziś aktor, Sam Shepard, zainfekowała innych artystów, zarówno ze wschodniego, jak i zachodniego wybrzeża USA.

W Los Angeles powstała grupa Kaleidoscope, mieszająca folk z elementami bliskowschodniego etno (na koncertach występowały z nią tancerki brzucha), o której Jimmi Page z Led Zeppelin powiedział, że „to mój ulubiony zespół wszechczasów”. Wpływy jazzu i klasyki wprowadziła do psych folku inna formacja – It`s A Beautiful Day z San Francisco. Co ciekawe – temat z jej piosenki „Bombay Calling” został wykorzystany przez Deep Purple jako wstęp do ich słynnego przeboju „Child In Time”. Najciekawszym zespołem tamtego okresu okazał się jednak działający na Florydzie Pearls Before Swine. Zaczerpnąwszy nazwę z biblijnego cytatu, tworzył on eklektyczną muzykę, w której dźwięki akustycznych gitar spotykały się z garażowymi brzmieniami organów Farfisa w minimalistycznej formule transowego grania. Debiutancki album formacji – „One Nation Underground” z 1967 roku pozostaje do dziś kanonicznym wcieleniem stylu, który sprawił, że Pearls Before Swine przeszli do legendy (przykład - mowa o nich w najnowszej książce Thomasa Pynchona – „Inherent Vice” z 2009 roku).
Psychfolkowa rewolta dotarła również do Anglii, zyskując ciekawe oblicze. Gwiazdą nurtu stał się szkocki bard Donovan. Pisał on melodyjne piosenki, w aranżacjach, których wykorzystywał egzotyczne instrumenty, aby stworzyć baśniowy klimat, odpowiadający jego eskapistycznym tekstom. W podobnym tonie utrzymana była twórczość duetu Tyrannosaurus Rex, któremu liderował Marc Bolan. Na repertuar projektu składały się akustyczne utwory, okazjonalnie jedynie ozdabiane rytmicznym bębnieniem. Nieco inne oblicze miała twórczość grupy The Incredible String Band również pochodzącej ze Szkocji. Ponieważ członkowie zespołu odbywali częste podróże hipisowskim szlakiem Maroko-Afganistan-Indie, w ich muzyce odbijały się echa afrykańskiego i bliskowschodniego folkloru, a członkowie formacji występowali poprzebierani w kolorowe kostiumy, wspomagani przez współczesne grupy taneczne. Londyńczycy z Third Ear Band byli z kolei zafascynowani średniowieczem – i to dlatego ich muzyka została wykorzystana przez Romana Polańskiego w jego słynnej ekranizacji „Makbeta”. Niezwykle ważnym elementem twórczości grupy były improwizacje – w efekcie ich kompozycje trwały po kilkanaście minut, tworząc hipnotyczny nastrój. Najbardziej niekonwencjonalnym zespołem tamtej sceny okazał się jednak Comus. Jego muzyka była wyjątkowo rozbuchana – łączyła dzikie zaśpiewy z akustycznymi harmoniami i perkusyjnym jazgotem, a teksty – dotyczyły mrocznych stron ludzkiej egzystencji: przemocy, zbrodni, zaburzeń psychicznych. Nic więc dziwnego, że Comus został doceniony dopiero niedawno – na fali mody na eksperymentalną psychodelię.

Kiedy hipisowska kontrkultura zaczęła wytracać swój impet, większość psych-folkowych zespołów rozpadła się lub przeszła w stronę bardziej komercyjnego folk rocka. Ostateczny krach etetyki położyła punkowa rebelia, dla której wykonawcy pokroju Donovana, byli uosobieniem tego, co najgorsze w muzyce popularnej.

Paweł Gzyl

Posłuchaj klasyków psych folku:

http://www.myspace.com/tomrapp

http://www.myspace.com/theincrediblestringband

http://www.myspace.com/comusuk