Racławice potrzebują wsparcia

Dworek folwarczyny w dobrach Sapiehów na białoruskiej obecnie Merechowszczyźnie, gdzie przyszedł na świat Tadeusz Kościuszko. Solura w Szwajcarii; tam spędził ostatnie dwa lata życia. A między nimi: Szczekociny, Maciejowice, Połaniec, Kraków i Racławickie Towarzystwo Kulturalne działające od listopada 1980 roku.

Walne zebranie RTK w 35. rocznicę jego założenia podsumowało dotychczasowe działania, kreśląc także nowe wizje i plany. A tu rzeczywistość skrzeczy: dworek klasycystyczny murszeje, willa Walerego Sławka nadal nie może pełnić funkcji muzealnej, bo jest zamieszkała, pola bitewne nienależycie oznakowane. I pozostają Racławice, jakby nie patrzeć zaściankiem gdzieś na uboczu. Wiele śmiałych wizji pozostaje w sferze mniej lub bardziej pobożnych życzeń. Bo brakuje dobrej rady, wsparcia a najczęściej pieniędzy. W tym wszystkim musi się jakoś odnaleźć Eugeniusz Skoczeń, prezes RTK od samego niemal początku.

Zawieszani, odwieszani, po przejściach

Zebranie założycielskie RTK odbyło się 30 listopada 1980 r w Szkole Podstawowej, której dyrektorem był Tadeusz Nowak. Przypomnę, że inicjatorami założenia towarzystwa byli: red. Piotr Płatek, Piotr Grela, Jerzy Kalisz, Zbigniew Błaś, Piotr Zapart, Eugeniusz Skoczeń i dyrektor szkoły Tadeusz Nowak, który został pierwszym prezesem. - Stan wojenny zakłócił naszą działalność, zawieszono prace RTK na rok. Był jednak warunek po odwieszeniu; musi być zmiana prezesa. Dlaczego? Bo za dużo chcieliśmy w tym trudnym czasie dla kraju i Racławic. Nasz program nie podobał się w władzom - wspominał Skoczeń, prezes RTK od 1982 roku.

Towarzystwo starało się sprowadzić na pola bitewne, batalistyczne dzieło Kossaka i Styki „Panoramę Racławicką”, malowaną z wysokości dziemięrzyckich wzgórz. Nie udało się, malowidło pojechało do Wrocławia. Dlatego rozpoczęto starania o budowę pomnika Bartosza Głowackiego, który został odsłonięty w 200-lecie Insurekcji Kościuszkowskiej w 1994 roku.

- Organizowane były z naszej inicjatywy różne akcje i imprezy; spotkania na Wawelu w rocznicę śmierci Naczelnika 15 października, konkurs twórczości artystycznej o tematyce kościuszkowskiej z udziałem zespołu z Białorusi. Zapoczątkowaliśmy konkurs o Życiu i Działalności Tadeusza Kościuszki, który teraz pięknie przygotowują miejscowe szkoły. No i wybory Chłopa Roku, które organizowaliśmy przez 10 lat. Obecnie imprezę mająca już rangę europejską przejął wójt gminy - wyliczał prezes.

Od 2005 roku RTK skupiło się głównie na współpracy z towarzystwami kościuszkowskimi w Połańcu, Szczekocinach i Maciejowicach i Komitetem Kopca Kościuszki w Krakowie. Cztery razy delegacja towarzystwa była w Solurze, często też przebywała na Białorusi. Przez tych 35 lat było wiele spotkań w Polsce ze szkołami noszącymi imię bohaterskiego Naczelnika w chłopskiej sukmanie. Udział w sympozjach i konferencjach, kontakt z Wrocławiem, gdzie od 30 lat eksponowana jest Panorama Racła-wicka, to kolejna forma promocji działalności RTK. Od 1995 roku Eugeniusz Skoczeń i od ubiegłego roku Agnieszka Król, działają w Radzie Krajowej Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych w Warszawie. Minutą ciszy uczczono pamięć członków, którzy zmarli: red. Piotra Płatka, Władysława Kanię, Stanisława Łoja, Władysława Jędrucha oraz księży; Andrzeja Biernackiego i Władysława Pilarczyka.

Jakie plany rysują się przed towarzystwem?

Już 4 lutego na Merechowszczyźnie odbędą się uroczystości z okazji 270 urodzin Tadeusza Kościuszki. Polonia szwajcarska zaprasza na obchody 80-lecia powstania Muzeum Tadeusza Kościuszki. W przyszłym roku 1050 - lecie Państwa Polskiego. Uroczystości planowane są przy pomniku Bartosza. Trwają przygotowania do dwusetnej rocznicy śmierci Kościuszki. - Wystąpiłem do NBP o wyemitowanie okolicznościowej monety a do Poczty Polskiej o wydanie znaczka. Z monetą nie będzie problemu, ze znaczkiem owszem. Odpisali mi, że nie praktykuje się w PP czcić umarłych…

Wystąpimy też do ministra kultury o ogłoszenie 2017 roku, Rokiem Kościuszki - informował prezes. Przyszedł czas na podziękowania i odznaczania. Eugeniusz Skoczeń został uhonorowany za dotychczasowe wysiłki na rzecz RTK medalem Fundacji im. T. Kościuszki „In Memoriam”. Prezes Skoczeń wręczył pamiątkowe statuetki najbardziej aktywnym członkom towarzystwa. Dokonano wyboru władz RTK. Prezesem został ponownie Eugeniusz Skoczeń, wiceprezesami: Michał Grela, Janusz Król i Ryszard Jędruch. Nadal funkcję skarbnika będzie pełnić Piotr Grela a sekretarza Bogumiła Miska; zarząd RTK liczy 11 osób. Po tej części statutowej części przyszła pora na dyskusję i wnioski.

Niszczeje dworek oraz zamieszkała willa

Jest poważny problem zagospodarowania dworku klasycystycznego w Janowiczkach wraz z parkiem oraz willi darowanej Waleremu Sławkowi przez naród. Obiekty te mające służyć wielkiej kulturze i społeczeństwu. Obecnie nie służą nikomu. RTK może podjąć się zagospodarowania tych obiektów, po ich wyremontowaniu. Nie zanosi się jednak na jakieś większe pieniądze. Mimo, że Racławie rozporządzeniem prezydenta RP z 2004 r stały się Pomnikiem Historii. Remont dworku wraz z odnową przyległego parku będzie kosztować ok. 5 mln zł.

- Złożyłem 4 wioski na finansowanie. Od kilku lat trwają rozmowy z marszałkiem województwa małopolskiego o utworzeniu filii instytucji kultury finansowanej z budżetu państwa. Racławice nie są sprawą lokalną, ale nawet ogólnopolską. Mała gmina nie poradzi sama ze spuścizną wielkiej historii - zauważa wójt Adam Samborski. - A nawet gdyby doszło już do remontu, to przy dotacji w wys. 75 procent, musimy mieć 2 - 3 mln własnych pieniędzy - kalkuluje wójt.

Z kolei dar narodu Willa Sławka jest mieszkaniem prywatnym. W willi powinna się znaleźć ekspozycja o Walerym Sławku i biblioteka kościuszkowska. W dworku zaś ekspozycja o Kościuszce i Mała Panorama Racławicka; 4 olejne obrazy dużej klasy artystycznej (szkice do Panoramy Racławickiej) autorstwa Kossaka i Styki namalowane w skali 1:10 w stosunku do właściwego malowidła, niegdyś własność Sapiehów. Właściciel tego dzieła dr Józef Grabski marzy, żeby obraz ten znalazł się w Racławicach. - Uważam, że państwo Polskie powinno zrobić coś dla miejsca gdzie działa się Insurekcja Kościuszkowska i kupić go Racławicom. Będziemy za tym dreptać - obiecał Skoczeń.

[email protected]