Radca równy adwokatowi, ale na jedność nie ma szans

Już wkrótce zostanie tylko jedna różnica między adwokatami i radcami prawnymi: w kolorach żabotów na togach - niebieskim na radcowskich i zielonym na adwokackich.

PRZECZYTAJ NASZ KOMENTARZ: Prawników przybywa, ceny nie spadają

Od 1 lipca 2015 r. radcy będą mogli bronić swoich klientów również w sprawach karnych. Oznacza to zatarcie ostatniej różnicy w kompetencjach między nimi a adwokatami. Czy wzrost konkurencji spowoduje spadek cen usług prawniczych?

- Nie sądzę, aby radcowie przejęli lwią część spraw karnych. Społeczeństwo przyzwyczajone jest, że z takimi przypadkami należy zwrócić się do adwokata - mówi Andrzej Zwary, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej (NRA). Radcowie utrzymują jednak, że ich nowe kompetencje zmienią przyzwyczajenia potencjalnych klientów.

- Większa konkurencja na rynku prawniczym automatycznie obniży ceny i podniesie jakość usług. Skorzysta na tym głównie społeczeństwo - zapewnia Mariusz Boruch, krakowski radca.

O tym, czy opłaty spadną, przekonamy się jednak dopiero po tym, jak nowe uprawnienia radców staną się faktem. Eksperci sądzą, że obniżki najpierw mogą być widoczne w sprawach mniej skomplikowanych, drobniejszych.

Dla właścicieli niebieskich żabotów to przełom w 50-letniej historii zawodu i stopniowe zbliżanie się do uprawnień adwokatów. Teraz oprócz dodatkowych klientów zyskają również zawodowy prestiż. - Nie będę już musiał odsyłać klientów do innych prawników. Sprawami karnymi zajmę się osobiście - mówi Bartłomiej Marzec, krakowski radca prawny.

Przeszedł już nawet szkolenie z prawa karnego w Zakopanem. Kursy odbywają się w całym kraju. W Małopolsce szkolenia organizowane są od kwietnia m.in. w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie.

- Cieszą się dużą popularnością. W stolicy województwa jednorazowo bierze w nich udział nawet do 100 osób, w mniejszych miastach 40-50 - mówi Magdalena Mac-Szponder z Okręgowej Izby Radców Prawnych w Krakowie (OIRP).

Czy wobec zrównania uprawnień dojdzie do połączenia korporacji radców i adwokatów. - Coraz częściej słyszę, że to tylko kwestia czasu - mówi Marcin Sala-Szczypiński, wice-dziekan OIRP. Uważa, że jedna duża korporacja stanowiłaby większą siłę w rozmowach z rządem i parlamentem, które tworzą prawo. Jednak dotąd nie było prób rozmów w tej sprawie.
Adwokaci nie chcą nawet myśleć o wspólnocie.

- To, że istnieją dwa samorządy, daje wiele dobrego zarówno dla naszych klientów, jak i dobra publicznego. Istnienie dwóch samorządów powoduje zdrową rywalizację - twierdzi Andrzej Zwara, prezes NRA. Popiera go Wojciech Bergier, rzecznik Okręgowej Rady Adwokackiej w Krakowie. - Każda korporacja ma swój majątek, samorząd, kodeks etyczny i tradycję.

Prędzej wyodrębni się trzeci prawniczy zawód w postaci specjalistów od poszczególnych dziedzin prawa - mówi mecenas Bergier.

Zjednoczenie odbiłoby się niekorzystnie na adwokatach podczas wyborów do wspólnego samorządu. - Radców jest prawie dwa razy więcej. Adwokaci nigdy nie pozwolą sobie na to, aby górą byli radcowie - tłumaczy nam jeden z krakowskich prawników.

Sprawy karne dla radcy
Typowy krakowski adwokat radcom kojarzy się z podstarzałym mecenasem, który myślami jest w ubiegłym stuleciu. Błąka się po salach sądowych, ufając, że samo "bycie" adwokatem już robi z niego eksperta prawa.

Z kolei dla adwokatów stereotypowy radca prawny to kobieta zatrudniona przez firmę, która lata świetności ma już dawno za sobą. Siedzi sobie za stosem papierów i czeka na koniec pracy o godz. 15.
- Takie wyobrażenia nie mają nic wspólnego z dzisiejszą rzeczywistością - zapewnia Wojciech Bergier, krakowski adwokat.
Mecenas przypomina, że pojawia się coraz więcej prawników. - Ci, którzy chcą utrzymać się na rynku, muszą dziś mocno zabiegać o klientów. Najlepszą metodą jest ciągłe dokształcanie się i jak najlepsze prowadzenie spraw - mówi mec. Bergier.

Od połowy przyszłego roku w branży prawniczej zrobi się jeszcze bardziej ciasno. Radcowie otrzymają uprawnienia do obrony swoich klientów w sądach. - Zyskają na tym głównie osoby, które były poszkodowane w sytuacji, kiedy obrońca nie mógł ich reprezentować w każdej sprawie - wyjaśnia Waldemar Żurek, sędzia Sądu Okręgowego w Krakowie.

Sędzia wyjaśnia, że do takich przypadków dochodziło, kiedy do sprawy cywilnej, ze względu na kolejne wątki, dołączała sprawa karna. - Wtedy klient musiał szukać adwokata, który nie był wtajemniczony w postępowanie - tłumaczy Waldemar Żurek.

Zbigniew Ćwiąkalski, były minister sprawiedliwości i znany krakowski adwokat, uważa, że zwiększenie uprawnień radców to dobry krok. - Dziś o prawniku mówią jego kompetencje, a nie przynależność do korporacji. W mojej kancelarii połowa pracowników to radcowie - zaznacza adwokat.

Co ciekawe, w rankingach "Rzeczpospolitej" na najlepsze kancelarie w kraju w czołówce są firmy, w których większość pracowników to radcowie.

Droga Radcy Prawnego do kompetencji Adwokata
* 1961 r. - Rada Ministrów wydała uchwałę w sprawie obsługi prawnej przedsiębiorstw państwowych, zjednoczeń oraz banków państwowych. Jednostki te mogły korzystać wyłącznie z usług zajmujących się prawem gospodarczym i cywilnym etatowych radców prawnych.
* 1982 r. - ustawa o radcach pozwala im występować także w imieniu m.in. organizacji społecznych.
* 1988 r. - uchwalenie ustawy o działalności gospodarczej, która wymieniała udzielanie pomocy prawnej jako jeden z rodzajów takiej działalności także dla osób prywatnych.
* 2000 r. - radcowie zaczynają nosić togi z niebieskim żabotem.
* 2007 r. - rząd otworzył radcom prawną furtkę do prowadzenia spraw rodzinnych (m.in. rozwodów).
* 1 lipiec 2015 r. - radcowie mogą bronić w sprawach karnych.