Rewolucja na sali sądowej

Na reformie skorzystają sędziowie Fot. Anna Kaczmarz

PRAWO. Poseł Andrzej Duda twierdzi, że na zmianach w prowadzeniu procesu sądowego skorzystają tylko bogaci przestępcy

Kontrowersyjna sprawa dotyczy prawie 300 nowych przepisów. Najważniejszy z nich odnosi się do proponowanego sposobu prowadzenia procesu sądowego. Według projektu, postępowanie na sali sądowej ma być rodzajem sporu między oskarżającym a obrońcą. Sędzia ma tylko rozstrzygać ten spór, co w języku prawniczym nosi nazwę kontradyktoryjności.

Co to oznacza w praktyce? Kwestia udowadniania winy oskarżonego ma być tylko po stronie prokuratora, a nie jak dotychczas - również w gestii sędziego. Zwolennicy nowych przepisów liczą ponadto na skrócenie czasu trwania procesów, a także ich usprawnienie.

Jednak według Andrzeja Dudy, taki sposób prowadzenia procesu sprawi, że sprawiedliwość będzie po stronie tego, kto zatrudni lepszego adwokata. - W ten sposób będzie można kupić niewinność. Te zmiany promują bogatych przestępców - twierdzi poseł PiS.

Sędziowie chwalą zmiany

Zadowolenia z proponowanych zmian nie kryją jednak sędziowie.

- Jeśli projekt wejdzie w życie, będziemy mogli bardziej skupić się na bezstronnym rozstrzyganiu spraw - mówi Bartłomiej Przymusiński ze Stowarzyszenia Sędziów Polskich "Iustitia".

Dodaje, że według aktualnych przepisów, strony mogą zarzucić sędziemu, że nie szukał dowodów winy lub niewinności oskarżonego. - Zgodnie z nowelizacją, zebranie całości dowodów będzie w gestii stron - zauważa sędzia Przymusiński.

Wśród adwokatów zdania są podzielone. Karolina Szołtysek z krakowskiej kancelarii adwokackiej przyznaje rację sędziom. - Proces w postaci sporu ureguluje w efekcie pozycję sądu, który powinien stać się bezstronnym i niezaangażowanym arbitrem - twierdzi prawniczka.

Według Wojciecha Bergiera z Okręgowej Rady Adwokackiej w Krakowie, zmiany, biorąc pod uwagę obecny model szkolenia adwokatów, są pomysłem chybionym. - Skoro sala sądowa ma być areną płomiennych wystąpień to skorygujmy szkolenie młodych prawników, tak aby sprawdzić ich zdolności oratorskie, sztukę formułowania myśli w sytuacjach stresujących - uważa Bergier.

Dodaje, że dziś odchodzi się od ustnego egzaminu adwokackiego, a z drugiej strony proponowany jest nowy rodzaj prowadzenia procesu, oparty na sztuce argumentacji. - Czy adwokaci zdający egzamin testowy, który przypomina nieco sudoku, będą mieli na tyle rozwinięty aparat mowy, aby podołać? - pyta Bergier.

Prawnik twierdzi, że adwokaci nie są gotowi do prowadzenia spraw zgodnie z nowelizacją przepisów.

Największymi przeciwnikami wprowadzenia zmian w procedurze karnej są prokuratorzy. "Zwiększenie kontradyktoryjności procesu, mające przyspieszyć postępowanie karne, może doprowadzić do dodatkowego wydłużenia postępowania sądowego" - czytamy w oświadczeniu na stronie internetowej Stowarzyszenia Prokuratorów RP.

Ich zdaniem, proponowane rozwiązania nie zakładają żadnego dodatkowego mechanizmu zapobiegającego niezasadnemu wydłużeniu postępowania. "Zasadne byłoby dokonanie szczegółowej analizy, jakie skutki wywołały zmiany postępowania karnego w państwach, które dokonały podobnej zmiany modelu (Włochy, Czechy, Słowacja)" - proponuje w oświadczeniu stowarzyszenie.

Prokuratura nie jest przygotowana?

Andrzej Duda przypomina, że podczas jednego z sejmowych czytań projektu nowelizacji zadał ministrowi sprawiedliwości pytanie, czy prokuratura jest przygotowana na zmiany.

- W odpowiedzi usłyszałem, że nie. Po co więc wprowadzać zmiany w sądownictwie, skoro nie reformuje się wcześniej prokuratury? - pyta poseł PiS.

Za nowelizacją przepisów głosowało 265 posłów, przeciw było 153, zaś 26 wstrzymało się od głosu. Przeciwko zmianom były kluby Prawa i Sprawiedliwości oraz Solidarnej Polski.

[email protected]