Rozwód z kredytem mieszkaniowym

Osoby, które wzięły kredyt hipoteczny (czyli mieszkaniowy) wspólnie z małżonkiem, stają przed nie lada problemem, kiedy dochodzi do rozpadu związku małżeńskiego. Sprawa dodatkowo się komplikuje, gdy kredytobiorcy skorzystali z rządowego programu dopłat.

Choć podczas rozwodu zazwyczaj dochodzi do podziału wspólnego majątku, to dla banku wciąż jesteśmy solidarnie zobowiązani do spłaty kredytu. Co warto wiedzieć, jeśli chcemy rozstać się nie tylko z małżonkiem, ale i ze wspólnym kredytem? Wyjaśnia Dorota Matuszyńska, ekspert ds. kredytów hipotecznych firmy Idea Expert.

Taka jest zasada
Małżonkowie, którzy w czasie trwania związku wzięli razem kredyt hipoteczny, po rozwodzie nadal pozostają solidarnymi dłużnikami. Dla banku nie ma bowiem znaczenia, czy osoby, które wspólnie się zadłużyły, żyją nadal w związku, czy też nie. Najistotniejsze jest to, że razem zaciągnęły zobowiązanie i są za nie odpowiedzialne w równym stopniu, bez względu na stan cywilny.

Zapamiętaj: aby uregulować kwestie przeniesienia kredytu, byli małżonkowie muszą pojawić się w banku i poinformować go o zmianie statusu.

Zasady przeniesienia kredytu hipotecznego
Rozwód nigdy nie oznacza, że wspólne zobowiązanie byłych małżonków względem banku przechodzi na jednego z nich - nawet w sytuacji, jeśli sąd przyzna mu mieszkanie. Jak już zaznaczyliśmy: należy jak najszybciej poinformować bank o zaistniałej sytuacji.

W tym celu byli już partnerzy muszą stawić się w banku z orzeczeniem sądowym lub aktem notarialnym o podziale majątku, który zawiera zapis, na kogo przechodzi własność nieruchomości, a następnie wypełnić odpowiednie dokumenty. Potem bank uruchamia procedurę, która ma na celu sprawdzenie, czy dłużnik, który ma przejąć całość zadłużenia, jest wypłacalny. Dla potwierdzenia zdolności kredytowej bank wymaga okazania zaświadczenia o zarobkach lub innych przychodach.

- Zdarza się, że nawet jeśli po rozwodzie właścicielem mieszkania, według orzeczenia sądu, zostanie jeden z małżonków, ale nie będzie on wiarygodny, bank nie będzie mógł przepisać kredytu - wyjaśnia ekspertka. - Rozwiązaniem w tym przypadku jest znalezienie innego współkredytobiorcy. Może to być ktoś z rodziny lub nowy partner. Bank ma prawo zażądać również dodatkowego poręczenia, a także podwyższyć oprocentowanie kredytu! Nowe okoliczności często wywołują oburzenie kredytobiorców. Niestety, są to konsekwencje ponownej analizy kredytowej i dostosowania do aktualnych warunków rynkowych.

Uchylanie się byłego małżonka od spłaty
Jeśli kredytobiorca, który po rozwodzie nabył prawo do mieszkania i nie uregulował jeszcze formalności w banku, będzie się uchylał od spłacania należności, bank mimo wszystko zwróci się o spłacenie długu do jego eksmałżonka.

Zapamiętaj: niestety, bank ma w tej sytuacji prawo nie tylko do egzekwowania długu upomnieniami, ale również poprzez komornika.

W zasadzie nie ma tutaj możliwości odwoływania się od decyzji banku.

Jedyną alternatywą, nie zawsze skuteczną, ale zawsze żmudną i zabierającą dużo czasu, jest wniesienie sprawy do sądu.
Nie skutkuje to jednak przerwą w spłacie kredytu - musimy regulować należności przez cały czas trwania postępowania sądowego. Sytuacja jest skomplikowana, dlatego w miarę możliwości finansowych warto zabezpieczyć się przed takim problemem wcześniej.

Ważne informacje
Musimy zdać sobie sprawę z konsekwencji zawarcia ślubu. To przysięga miłości i... pakt prawny

To trzeba wiedzieć
W Polsce każdego roku rozwodzi się około 65 tys. małżeństw, w tym ponad 70 proc. bez orzekania o winie. Wiele par nie zdaje sobie sprawy z konsekwencji związanych z zawarciem ślubu, który jest nie tylko przysięgą miłości i wierności, ale przede wszystkim paktem prawnym. Od tego dnia większość czynności finansowych dotyczy już nie jednej osoby, a dwóch. Wspólne są dochody pary z pracy, wszelkie zakupione dobra czy przychody z majątku osobistego.
Także w sytuacji, gdy jedna z osób nie ma żadnych przychodów. Osobne konta dają poczucie wolności, ale nie są zabezpieczeniem przed długami zaciągniętymi wspólnie bądź osobno. Niespłacane raty, świadczenia i zobowiązania mogą przypomnieć o sobie nawet kilka lat po rozwodzie.

Razem, ale finanse osobno
Małżeńska decyzja o rozdzielności majątkowej pozwala uniknąć wielu komplikacji w przypadku kryzysu czy rozwodu. W takim małżeństwie każdy dysponuje własnym majątkiem, sprawując nad nim samodzielny zarząd, ale też samodzielnie ponosząc odpowiedzialność (o ile nie ma odrębnych umów o wspólnym inwestowaniu). Wzajemne przyszłe roszczenia mogą być jednak zabezpieczone na wiele możliwości, np. przez weksel.

Takie rozwiązania okazują się zbawienne nie tylko w przypadku rozwodu, ale i w wielu innych sytuacjach dotyczących długów podatkowych, gdy jedno z małżonków prowadzi działalność na własny rachunek. W razie bankructwa wspólny majątek, w tym pensja drugiego partnera, staje się zabezpieczeniem długów, po które może sięgnąć komornik. Rozdzielność majątkowa nie uchroni przed upadkiem firmy, ale zabezpiecza przed egzekucją przynajmniej jedną pensję.

Co trzeba zapamiętać
Rozwód nie jest dla banku powodem do wypowiedzenia umowy kredytowej i żądania spłaty zobowiązania. Jednak po ustaniu małżeństwa kredytobiorcy ciągle są zobowiązani solidarnie do jej wypełniania. Kredyt i raty nie są podzielone na równe części - każdy z partnerów odpowiada za całe zobowiązanie. Jeśli rata nie zostanie zapłacona, wówczas na tych samych zasadach bank będzie żądał spłaty od wszystkich osób, które podpisały się na umowie.
(ŹRÓDŁO: ZFDF, oprac kb)

Warto wiedzieć
* Osoba, która zostaje w mieszkaniu, musi "spłacić" eksmałżonka
Niestety, często kwota do zapłaty może być bardzo wysoka. Wszystko zależy od tego, ile czasu zostało do zakończenia umowy kredytowej. Znalezienie gotówki w krótkim czasie będzie bardzo trudne. Mimo wszystko warto postarać się ją uzbierać, ponieważ może to nas uchronić przed większymi kłopotami finansowymi. Najczęściej spotykanym rozwiązaniem jest "wykup" od współmałżonka części jego udziałów i przejęcie całości długu oraz wyłącznego prawa do nieruchomości.

Niekiedy zdarza się, ze dług zostaje przeniesiony do innego banku z uwagi na korzystniejsze warunki finansowe. Innym wyjściem będzie też pożyczka pod zabezpieczenie nieruchomości, jaką dysponuje ktoś z rodziny. Uzyskane w ten sposób środki są przekazywane na rzecz współmałżonka, co w całości powinno zaspokoić jego roszczenia. Zapis o tym powinien znaleźć się w akcie notarialnym. Jeśli mamy oszczędności na czarną godzinę, również staną się one dla nas ratunkiem w tej sytuacji.

* Jakby tego było mało, sytuacja jest jeszcze bardziej skomplikowana, jeśli kredyt wzięty przez małżeństwo objęty jest programem pomocy rządowej
W takim przypadku cesja umowy kredytowej będzie wymagała dodatkowych działań ze strony kredytobiorców. W przypadku programu Rodzina na Swoim (z którego można było skorzystać do końca 2012 roku) zapisy nie przewidują zaprzestania dopłat po rozwodzie, więc po przepisaniu kredytu na jednego z małżonków będzie on mógł w dalszym ciągu korzystać z nich samodzielnie. Problemem są jednak formalności.

Przede wszystkim przymus wykonania aneksu do umowy kredytowej, co często wiąże się z dodatkową opłatą. Jej wysokość zależy od polityki banku. Warto też wiedzieć, że żaden z małżonków nie będzie mógł skorzystać ponownie z jakiegokolwiek programu dopłat rządowych do kredytu hipotecznego, bo prawo do skorzystania z tej pomocy przysługuje jednorazowo. Takie same zasady obowiązują w programie Mieszkanie dla Młodych.