Rusza Kongres Kultury Regionów

Leszek Zegzda. Sądeczanin, członek Zarządu Województwa Małopolskiego, odpowiedzialny m.in. za sprawy kultury i sportu. W latach 2007-2010 wicemarszałek województwa. Inicjator Kongresu Kultury Regionów.

- „Współśnić Dziedzictwo” pod tym poetyckim hasłem przebiegać będzie tegoroczny Kongres Kultury Regionów w Nowym Sączu. Jak Pan je interpretuje?

- Współśnienie to wspólnota tradycji, która jest żywa w każdym z nas. Sen jest częścią naszej rzeczywistości. Przeżywany przez jednych bardziej, a innych mniej świadomie. Chcemy uświadamiać, współśnić bogactwo naszego dziedzictwa. Ta refleksja istotna jest zwłaszcza dziś, w dobie kapitalizmu kulturowego. Gdy w wielkim, coraz powszechniej dostępnym supermarkecie kultury klient ma wolny wybór. Na jakiej półce leży jego własne dziedzictwo? Czy po nie sięgnie? Czy zechce nadać mu własne znaczenie?

- Na kongresie obok teoretyków pojawiają się też lokalni twórcy, muzykanci i działacze.

- Muzyka, taniec, zwyczaje i obrzędy są jedynie estetyczną i formalną emanacją tego „głębszego” dziedzictwa. Piękną i wartościową, lecz „wierzchnią warstwą”. Głębiej są opowieści - legendy, sagi, baśnie i poezja obecna również w pieśniach. W samym języku, nie tylko w jego treści, ale nawet w strukturze, w związkach, w jakie wchodzą słowa, zyskując nowe znaczenia, jest cały świat danej społeczności. Świat zewnętrzny i wewnętrzny. Bo w języku odbija się sposób jego postrzegania.

- Co wyróżnia dziedzictwo kulturowe Małopolski na tle innych regionów?

Poza obfitością dziedzictwa materialnego fenomenem Małopolski jest to, że nie została tutaj przerwana ciągłość pokoleniowego przekazu tradycji. Mamy więc do czynienia z różnorodnym i - co istotne - żywym dziedzictwem niematerialnym. Ukształtowany przez nie Małopolanin to człowiek aktywny, samodzielny i kreatywny. Z pewnością dlatego w naszym regionie tak dynamicznie rozwija się także amatorski ruch artystyczny.

- Wróćmy do źródeł Kongresu Kultury Regionów. Skąd wzięła się ta inicjatywa?

- Nasza kultura regionalna jest niezwykle silna, niemniej jednak wymaga z naszej strony troski o zachowanie, ale także myślenia o jej rozwoju. To nie może być skostniała rzeczywistość. W związku z tym pojawiła się idea organizacji cyklicznych kongresów regionalnych, skoncentrowanych na naszej tożsamości, a także uwzględniających bogactwo regionów naszego kraju.

- Prowadzą nas jeszcze opowieści naszych dziadów, ich wartości? Czy dziedzictwo nie jest głównie reliktem przeszłości?

- Dziedzictwo to żywe źródło, z którego cały czas czerpiemy. Zwłaszcza teraz w dobie globalizacji i unifikacji zauważamy wielką potrzebę odkrywania tego co lokalne i indywidualne. Stawiamy sobie coraz więcej pytań o naszą tożsamość. Dziedzictwo nie może być reliktem przeszłości choćby dlatego, że jest żywą, a nie wyłącznie teoretyczną strukturą. Obecną w nas nawet na poziomie komórkowym. O tym między innymi na II Kongresie Kultury Regionów opowie nam wybitny naukowiec, profesor nauk przyrodniczych, Jerzy Vetulani w trakcie wykładu o neurobiologii regionalizmu.

- Jak pogodzić tradycję z potrzebą rozwoju i zmian, dążeniem do nowoczesności. Te wartości nie stoją w sprzeczności?

- Tradycja to niecała przeszłość. To przeszłość obecna w teraźniejszości. Świat się nieustannie zmienia. I tradycja musi być pokorna wobec tej prawidłowości. Zresztą z definicji nigdy nie stanowi ona zamkniętego i ostatecznego połączenia treści i formy. Refleksja naukowa opisuje pewne jej etapy, które są aktualne jedynie w momencie badania. Gorzej, jeżeli zapanuje przekonanie, że to, co raz zostało pochwycone, na jakimś naturalnym dla tradycji etapie nieustannej ewolucji, ma już takie pozostać. Należy to „zamrozić” dla przyszłych pokoleń w niezmienionej formie, dowodząc w ten sposób wielkiej miłości i szacunku. Dlaczego właśnie ten flesz, a nie dużo wcześniejszy albo nieco późniejszy - tego najczęściej nie wiadomo. I często brak troski, czy ktoś w ogóle zechce jeszcze zajrzeć do zamrażarki.

Jacek Krupa. Od 2012 roku członek Zarządu Województwa Małopolskiego. Od listopada 2015 roku marszałek Małopolski. Jacek Krupa objął honorowym patronatem Kongres Kultury Regionów w Nowym Sączu.

- W jakiej kondycji jest kultura Małopolski. Możemy być spokojni o nasze dziedzictwo?

- Dziś polskie regiony w niczym nie przypominają regionów, którymi były jeszcze kilka lat temu. Małopolska jest dziś silniejsza i piękniejsza niż kiedykolwiek. W błyskawicznym tempie nadrobiliśmy zaległości i obecnie jesteśmy wzorem dla innych. Docenił to Komitet Regionów UE, przyznając nam - jako pierwszemu polskiemu województwu - tytuł Europejskiego Regionu Przedsiębiorczości 2016. Nie byłoby możliwe bez naszego dziedzictwa. Małopolska ziemia i jej bogactwo stworzyły i ukształtowały ludzi, którzy ją zamieszkują i którzy swoją ambicją, pracowitością i życzliwością kształtują wizerunek naszego regionu.

- Kongres Kultury Regionów, któremu Pan patronuje, to miejsce dialogu i wymiany doświadczeń, czy również szansa na konkretne inicjatywy ?

- Nie wyobrażam sobie lepszego miejsca na organizację Kongresu Kultury Regionów niż Sądecczyzna. Jego pierwsza edycja potwierdziła, że ta ziemia - ze swoją historią, tradycją i kulturą - jest idealnym miejscem na tego typu dyskusje. Tu, gdzie czas płynie trochę wolniej niż w stolicy regionu, uczestnicy mają szansę na chwilę się zatrzymać, wsłuchać w siebie i podzielić refleksją. To jednocześnie doskonała okazja do wymiany idei, pomysłów oraz przypomnienia o kulturze regionów i upowszechniania wiedzy o niej. Hasło tegorocznej edycji „Współśnić Dziedzictwo” to przecież właśnie oznacza. Że wspólnie nasze dziedzictwo przeżywamy, ale każdy jednocześnie „śni” i odbiera je trochę inaczej.