Senior i życie w nowym domu

Domy opieki, domy spokojnej starości, domy pomocy społecznej - lista placówek prywatnych jest coraz dłuższa, ale i wyzwania coraz większe. Starzejące się społeczeństwo, zanik rodzin wielopokoleniowych to procesy, które wręcz wymuszają ich powstawanie. Powinny jednak działać według określonych standardów, zwłaszcza w opiece specjalistycznej (np. choroba Alzheimera).

- Po kontroli świadczeń pomocy dla osób starszych NIK informuje, że coraz większą popularnością cieszą się prywatne domy opieki, których liczba w latach 2011-2014 wzrosła o ponad 82 procent - komentuje Beata Leszczyńska, prezes Zarządu MEDI-system.- Muszą one wprawdzie spełniać określone standardy, ale wymogi wobec nich są niższe niż w placówkach publicznych. Co więcej, rośnie liczba tych funkcjonujących „na dziko”, bez wymaganego zezwolenia.

Przykładowo, w woj. mazowieckim w kontrolowanym okresie, ze 150 placówek oferujących opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym i w podeszłym wieku, tylko niespełna 90 posiadało zezwolenie wojewody i wpis do rejestru. Zanim senior zamieszka w placówce opiekuńczo-leczniczej, warto więc sprawdzić, od kiedy dane miejsce funkcjonuje, czy i od kiedy świadczy usługi w ramach NFZ i jakim państwowym instytucjom kontrolnym podlega.

Jakość opieki

Prywatne ośrodki opieki prześcigają się w ofercie atrakcyjnych aktywności dla seniorów. Trzeba jednak pamiętać, że zajęcia artystyczne czy występy kulturalne są drugorzędne w stosunku do działań opiekuńczo-leczniczych. Dlatego ważna jest organizacja opieki nad pacjentem (najlepiej planowana indywidualnie) oraz zapewnienie specjalistycznego usprawniania. Odpowiedni poziom może zagwarantować profesjonalny zespół lekarzy, fizjoterapeutów, pielęgniarek i opiekunek, którzy odbywają regularne szkolenia i których praca jest dobrze skoordynowana.

Tylko wtedy, przy udziale zespołu, możliwa jest aktywizacja chorego i efektywne leczenie, prowadzące do wydłużenia sprawności fizycznej i umysłowej. Zaplanowanie opieki powinno się rozpocząć już na samym początku - od zdiagnozowania stanu zdrowia pacjenta, na co składają się: ocena ryzyka związanego ze stanem odżywienia i ryzykiem upadku, ocena odleżyn i karta epidemiologiczna.

Nowy dom

Żaden ośrodek nie zastąpi domu, ale odpowiednio przygotowana placówka może zabezpieczyć najbardziej indywidualne potrzeby. Dlatego dokonując wyboru trzeba zwrócić decydującym uwagę na stopień przystosowania budynku do szczególnych wymagań osób starszych i niepełnosprawnych (brak barier, winda, przestrzeń do wspólnego przebywania) oraz aranżację pokoi - możliwość wstawienia ulubionego fotela czy biurka mają często większe znaczenie niż wszelkie inne wygody. Ponieważ istotnym problemem osób starszych jest niedożywienie, ważne by sprawdzić jak zorganizowane jest wyżywienie (liczba posiłków, kto je przygotowuje). Należy się upewnić czy ośrodek jest w stanie dostosować dietę do stanu pacjenta (np. dla cukrzyków) oraz czy możliwe jest żywienie dojelitowe.

Kontakt z rodziną

Poczucie winy i wyrzuty sumienia, które często towarzyszą osobom decydującym się powierzyć opiekę nad bliskim placówce zewnętrznej, wynikają ze społecznego niezrozumienia. Ośrodki opiekuńczo-lecznicze określane są mianem „przechowalni” czy wręcz „umieralni”. W debacie publicznej padają stwierdzenia sugerujące, że „oddanie rodziców do domu opieki to ostateczność”.

Z tymi głosami kontrastują wpisy na forach internetowych: „Moja teściowa ma w ośrodku towarzystwo, a w swoim mieszkaniu była samotna. Teraz jest blisko nas, odwiedzamy ją niemal co weekend. Jest pod opieką bardzo zaangażowanego personelu. Dla niej najważniejsze jest to, że czuje się bezpiecznie i nie jest sama” czy „Uważam, że w tej chwili oddanie rodzica do domu opieki często nie jest złą sprawą. Opieka nad chorą osobą jest tak pracochłonna, że zwykle nie dajemy sami rady temu podołać. Zamieszkanie w miejscu, gdzie wszyscy dookoła się tobą interesują, cały plan dnia układają pod ciebie, masz cały czas towarzystwo, jest często idealnym rozwiązaniem. Wiem, jak to wygląda od wewnątrz i proszę mi wierzyć, że po pierwszych kilku dniach ludzie się aklimatyzują. Zaczynają życie od nowa, bo nagle jest ktoś kto z chęcią nakarmi, zawiezie do fryzjera, czy poczyta książkę”.

Dlatego bardzo istotne przy wyborze ośrodka jest sprawdzenie możliwości odwiedzin i stałego dostępu rodziny do informacji o stanie zdrowia bliskiego. Wiarygodność placówki zwiększa też regularne badanie jakości opieki, prowadzone zarówno przez instytucje kontrolujące, jak również w rozmowach z rodzinami i pacjentami.

Cena to nie wszystko

Jak pokazał raport NIK, rośnie popularność prywatnych domów opieki. Są tańsze niż placówki publiczne m.in. dlatego, że nie muszą stosować norm zatrudnienia i kwalifikacji personelu określonych ustawą i mogą przyjąć podopiecznego bez długotrwałej procedury postępowania administracyjnego. Za zjawisko niepokojące NIK uznał to, że przy wyborze firm świadczących usługi opiekuńcze decydującym dla gminy kryterium jest cena. Wybierane są najtańsze placówki, które często nie zatrudniają wykwalifikowanego personelu, co przekłada się na jakość usług świadczonych seniorom. Co więcej, samorządy często nie określają ich standardu i zakresu, co uniemożliwia kontrolę wykonania zamówionych usług.

Podpisz umowę

W dobrych ośrodkach opieki przyjęcie podopiecznego odbywa się po podpisaniu umowy, która określa standard i warunki pobytu, a także zakres świadczonych usług. Przed podjęciem decyzji warto bardzo dokładnie się z nią zapoznać.

Z przeprowadzonej niedawno przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ogólnopolskiej kontroli rynku domów opieki wynika, że 90 proc. właścicieli stosowało we wzorach umów niedozwolone postanowienia. Zastrzeżenia wzbudziły m.in. zapisy o możliwości rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym (np. w przypadku pogorszenia stanu zdrowia i kondycji psychicznej, co często wiąże się z koniecznością niemal natychmiastowego opuszczenia placówki), braku zwrotu pieniędzy w przypadku niezrealizowania usługi, zmiany ceny bez zgody podpisującego umowę oraz zmiany treści umowy bez prawa do jej wypowiedzenia.