Seniorzy to serce i rozum Krakowa

- Głównym założeniem krakowskiej polityki senioralnej jest włączanie seniorów we wszystkie inicjatywy i projekty realizowane dla osób starszych przez miasto. Chodzi o to, aby działania w ramach tej polityki były prowadzone nie tylko „dla” seniorów, ale przede wszystkim „z” seniorami - podkreśla Andrzej Kulig, I zastępca prezydenta Krakowa

- Czy Kraków pamięta o swoich seniorach?

- Liczba żyjących w naszym mieście osób, które skończyły 60 lat, wynosi ponad 200 tysięcy, co oznacza, że stanowią ponad 25 proc. populacji Krakowa. Naturalne jest zatem, że problemy tej grupy traktowane są priorytetowo, a seniorzy są bardzo ważni dla funkcjonowania lokalnej społeczności. Dokumentem, który to potwierdza, jest PASIOS, czyli kompleksowy Program Aktywności Społecznej i Integracji Osób Starszych, a głosem osób starszych w strukturach samorządu jest Pełnomocnik Krakowa ds. Polityki Senioralnej oraz Rada Krakowskich Seniorów.

- Jacy są krakowscy seniorzy? Można przedstawić ich obraz w XXI wieku?

- Z jednej strony nasi seniorzy mają ogromne doświadczenie oraz wiedzę, i z tego trzeba korzystać. Z drugiej zaś strony często mają znaczące wymagania dotyczące opieki wymuszonej stanem zdrowia i różnymi dysfunkcjami, np. w poruszaniu się lub komunikowaniu swoich potrzeb. Mamy świadomość, że wiele z tych osób chce pozostać aktywnymi uczestnikami życia miasta. Kiedyś, nie tylko w Polsce, żyliśmy w przekonaniu, że gdy ktoś przestaje być aktywny zawodowo, to powinien zostać w domu i tylko pobierać emeryturę. Dziś, na szczęście, to postrzeganie się zmienia. Nikt seniorom nie powie: „Dziękujemy Wam bardzo. To, co mieliście zrobić, zrobiliście. Swoje odpracowaliście, a teraz do widzenia. Żyjcie sobie sami”. Wręcz przeciwnie - nasi seniorzy są w sercu lokalnych działań, a polityka senioralna jest obszarem, na który kładziemy bardzo duży nacisk. Krakowski senior XXI wieku to osoba aktywna, chcąca się integrować i rozwijać. Naszym zadaniem jest im to umożliwić.

- Na czym polega polityka senioralna? To polityka „dla” seniorów, czy prowadzona raczej „z” seniorami?

- Głównym założeniem krakowskiej polityki senioralnej jest włączanie seniorów we wszystkie inicjatywy i projekty realizowane dla osób starszych przez miasto. Chodzi o to, aby działania w ramach tej polityki były prowadzone nie tylko „dla” seniorów, ale przede wszystkim „z” seniorami. Chcemy współpracować, ale oczywiście nie zapominamy też o działaniach pomocowych skierowanych do tych, którzy zmagają się z ograniczeniami, uniemożliwiającymi im aktywny udział w życiu miasta. Te dwa aspekty są równie ważne i mamy się tutaj czym chwalić.

- Jakie są zatem formy polityki senioralnej w Krakowie?

- Zacznijmy od działań pomocowych. Możemy wskazać tutaj wiele konkretów i udogodnień. Kontynuowana jest realizacja projektu „Asystent dla seniorów 85+ i osób z niepełnosprawnościami 70+”. Jego beneficjenci otrzymują możliwość korzystania z bezpłatnych usług asystenckich, realizowanych przez siedem dni w tygodniu od godz. 7 do 22. Limit usług asystenta, przypadających na jednego uczestnika projektu, wynosi 50 godzin w kwartale. Kolejny program pomocowy przeznaczony dla seniorów to „Pielęgnacja i profilaktyka stóp Podolog 85+ oraz 70+ dla osób z niepełnosprawnościami”. Żeby z niego skorzystać, konieczna jest rejestracja w Centrum Rehabilitacji „Znowu w Biegu” i ustalenie terminu wizyty. Miasto realizuje również program „Meleks 70+ dla seniorów oraz 65+ dla osób z niepełnosprawnościami”. Usługa ma pomóc w dotarciu do grobów bliskich i jest świadczona na terenie trzech największych cmentarzy komunalnych: Rakowice, Prądnik Czerwony, Grębałów. Bardzo dużą popularnością cieszy się też nieodpłatna pomoc osobom starszym w drobnych naprawach domowych w ramach programu „Złota Rączka”. Projekt skierowany jest do osób powyżej 60. roku życia, w pierwszej kolejności samotnych i niepełnosprawnych, prowadzących jednoosobowe gospodarstwo domowe. Jej zakres obejmuje drobne naprawy niewymagające natychmiastowej interwencji, specjalistycznej wiedzy lub uprawnień ani dużych nakładów finansowych. Uzupełnieniem tego programu jest usługa sprzątania mieszkań „Czysty Dom”, która ruszyła 1 marca i pobiła frekwencyjny rekord - w ciągu tygodnia zapełniliśmy grafik usług do końca roku.

- Jaką rolę pełnią Centra Aktywności Seniorów?

- Rolą Centrów Aktywności Seniorów jest proponowanie różnych form działań, utrzymujących wysoką aktywność seniorów. Problemem jest bowiem to, że gdy ludzie kończą pracę, ich więzi społeczne słabną, bo urywa się kontakt z osobami, z którymi spędzali połowę życia. My chcemy pokazać seniorom, że są też inni ciekawi ludzie, z którymi warto się spotkać, rozmawiać, integrować się i działać. Cała sieć liczy obecnie 55 centrów, które działają w każdej dzielnicy Krakowa. Prowadzą je wybrane w otwartych konkursach ofert krakowskie organizacje pozarządowe. Zajęcia prowadzą także sami seniorzy na zasadzie wolontariatu. Inicjatywa skierowana jest do osób w wieku 60+, zamieszkałych na terenie Krakowa, które chcą uczyć się nowych rzeczy, podnosić kondycję psychiczną i fizyczną oraz działać na rzecz dobra wspólnego. Oferta centrów jest bardzo szeroka: zajęcia rekreacyjne, gimnastyczne, artystyczne, językowe, informatyczne, wykłady, warsztaty i seminaria z zakresu wiedzy obywatelskiej, wydarzenia edukacyjne, kulturalne oraz promujące zdrowy tryb życia i profilaktykę. Seniorzy biorą również udział w wycieczkach oraz wyjściach do kin, muzeów, teatrów i innych instytucji kultury. Łącznie wszystkie centra skupiają ponad 8 tysięcy seniorów.

- Gdzie seniorzy mogą jeszcze liczyć na pomoc? Jakie są jej formy?

- Miejscem, w którym można uzyskać kompleksową informację o wszystkich formach pomocy i wsparcia, jest Miejskie Centrum Informacji dla Seniorów, które mieści się w siedzibie Rady Krakowskich Seniorów przy ul. Daszyńskiego 19. Centrum jest czynne od poniedziałku do piątku w godzinach 9-14 i pod numerem telefonu 12 445 96 67. Można w nim uzyskać wskazówki odnoszące się do możliwości skorzystania z oferty kulturalnej, z sieci Centrów Aktywności Seniorów, z miejskiej pomocy prawnej, jak i nieodpłatnych usług, takich jak wspomniane już wcześniej Złota Rączka, Asystent, Podolog, Meleks, Czysty Dom czy Koperty Życia dla Seniora. Myślę więc, że warto zapamiętać ten adres i ten numer telefonu.

- Czy miasto dostrzega wagę „srebrnej gospodarki”?

- Oczywiście, że tak. W naszym myśleniu widać ewolucję spojrzenia na konsekwencje starzenia się społeczeństwa. Początkowo to zjawisko było postrzegane wyłącznie jako obciążenie dla gospodarki i społeczeństwa, zagrożenie dla stabilności systemów emerytalnych i wyzwanie dla służby zdrowia. Dziś w rosnącej grupie osób starszych dostrzegamy ogromny kapitał, który może służyć rozwojowi społecznemu. Srebrna gospodarka, czyli wszelkie działania ekonomiczne i społeczne odpowiadające na potrzeby starzejącego się społeczeństwa, dostrzegające seniora jako świadomego, wymagającego konsumenta, może być złotym interesem. Myślę, że to wyzwanie, które będzie definiowało naszą politykę senioralną w kolejnych latach.

- Czasem jest jednak tak, że senior nie może, choć bardzo by chciał, być aktywnym... Jaką rolę pełni Miejskie Centrum Opieki dla Osób Starszych, Przewlekle Niepełnosprawnych oraz Niesamodzielnych?

- Miejskie Centrum Opieki dla Osób Starszych, Przewlekle Niepełnosprawnych oraz Niesamodzielnych w Krakowie jest podmiotem leczniczym, który świadczy usługi medyczne na wysokim, specjalistycznym poziomie. W strukturze placówki znajduje się między innymi oddział psychiatryczny, stacjonarny medycyny paliatywnej, a także poradnie: geriatryczna, medycyny paliatywnej, poradnia żywieniowa, a także hospicjum domowe. MCO realizuje także programy polityki zdrowotnej w całości finansowane przez Gminę Miejską Kraków, takie jak Dzienny Dom Opieki Medycznej, czy Placówki Dziennej Opieki i Aktywizacji. Ważnym zadaniem jest również utworzenie Centrów Zdrowia 75+ na terenie Gminy Miejskiej Kraków. W Centrum funkcjonować będzie poradnia konsultacyjna, co najmniej jeden dzienny ośrodek opieki geriatrycznej, w którym zapewniane będzie także wyżywienie, geriatryczny zespół opieki domowej, zespół koordynatorów opieki geriatrycznej oraz zespół edukatorów zdrowotnych. Świadczenia udzielane będą także w domach pacjentów. Centrum, wymagającym tego pacjentom, zapewni także transport do ośrodka. Docelowo, każde z 8 Centrów, które powstanie na terenie Krakowa, obsługiwać będzie od 6 do 12 tysięcy mieszkańców.

- Czym są Miejskie Dzienne Domy Pomocy Społecznej?

- Miejskie Dzienne Domy Pomocy Społecznej, a właściwie Krakowskie Centrum Seniora to 17 placówek, zapewniających dzienny pobyt i wsparcie osobom, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych. Placówki KCS funkcjonują od poniedziałku do piątku od godz. 8 do 16 i zapewniają swoim seniorom świadczenia w postaci: usług opiekuńczych, terapii zajęciowej indywidualnej i grupowej, podnoszenia sprawności i aktywizacji, zaspokajania potrzeb kulturalnych, rekreacyjnych i towarzyskich. W części placówek pobyt związany jest również z zapewnieniem uczestnikom ciepłego posiłku. Placówki przede wszystkim zaspokajają potrzebę przynależności i wspólnoty, dają też możliwość rozwoju - poprzez udział w różnych formach terapii, jak malarstwo, tkactwo, ceramika, rękodzielnictwo, zajęcia teatralne oraz wokalne. W ten sposób seniorzy odkrywają często uśpione talenty i pasje. W ramach KCS funkcjonują również dwie placówki specjalistyczne przeznaczone dla osób z chorobą Alzheimera i innymi zespołami otępiennymi i po udarach.

- Są również kluby samopomocy.

- Dzienne formy wsparcia, przeznaczone dla osób wymagających pomocy ze względu na wiek lub chorobę, uzupełniają Kluby Samopomocy, których prowadzenie Gmina Miejska Kraków zleca organizacjom pozarządowym. Na terenie Krakowa funkcjonują cztery kluby samopomocy dla osób starszych oraz jeden ośrodek wsparcia - klub samopomocy przeznaczony dla 30 osób wymagających częściowej pomocy ze względu na chorobę.

- Jeśli dzienne formy wsparcia nie wystarczają, to czy w Krakowie można skorzystać z opieki całodobowej?

- Domy Pomocy Społecznej są jedyną formą pomocy społecznej świadczącą całodobową opiekę nad osobami niezdolnymi do samodzielnego egzystowania z uwagi na schorzenia, wiek, niepełnosprawność. Są placówkami przeznaczonymi dla osób, które nie kwalifikują się do leczenia szpitalnego, lecz z uwagi na podeszły wiek, schorzenia, warunki rodzinne, niepełnosprawność oraz sytuację życiową wymagają stałej opieki. Na terenie Krakowa funkcjonuje dziewięć domów pomocy społecznej przeznaczonych dla osób w podeszłym wieku i przewlekle somatycznie chorych, które dysponują łącznie 1 149 miejscami.

- Niekiedy seniorzy potrzebują również porady prawnej. Czy i w tym przypadku mogą liczyć w Krakowie na pomoc?

- Kraków zapewnia mieszkańcom dostęp do nieodpłatnej pomocy prawnej i poradnictwa obywatelskiego w 32 punktach zlokalizowanych na terenie całego miasta. Pomoc udzielana jest stacjonarnie w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji. Z tej oferty mogą również korzystać seniorzy i robią to bardzo często.

- Seniorzy dla Krakowa to…

- Serce i rozum lokalnej społeczności. Naszym zadaniem jest tworzenie warunków do godziwego i aktywnego przeżywania starości oraz zmiana wizerunku osób starszych, tak by ten naturalny okres w życiu każdego człowieka nie był kojarzony z niemocą, osamotnieniem i rezygnacją z marzeń, lecz z etapem, na którym otwierają się nowe możliwości samorealizacji i spełnienia. Osoby wchodzące w wiek poprodukcyjny nie muszą przecież czuć się niepotrzebne, a takie skojarzenie niestety, towarzyszy starości - dzięki większej ilości wolnego czasu seniorzy mogą prowadzić pożyteczną działalność, rozwijać osobiste zainteresowania, dzielić się doświadczeniem życiowym i zawodowym, uczyć nowych rzeczy i wzmacniać kontakty z rodziną lub przyjaciółmi. Ten drugi cel - budowanie pozytywnego wizerunku osób starszych - można osiągnąć poprzez działania edukacyjne - edukację w starości i edukację do starości. W tej drugiej chodzi o to, aby młodzież przygotować do aktywnego przeżycia starości oraz uwrażliwić na potrzeby osób starszych. Młodzi ludzie powinni dostrzegać i doceniać potencjał i możliwości seniorów, ich doświadczenie i wiedzę oraz wiele innych wartości, które starsze pokolenia przekazują młodym.