Smacznej święconki!

Nawet, jeśli są młode i na co dzień hołdują nowoczesności, to kiedy zbliżają się święta stoją na straży tradycji i sięgają po przepisy swoich mam, babć i prababć. Mowa o gospodyniach wiejskich. Panie skupione w kołach i stowarzyszeniach wzięły niedawno udział w Powiatowym Konkursie Potraw Regionalnych.

Stoły uginały się od tradycyjnych świątecznych potraw, wśród których królowały oczywiście jajka przygotowane na przeróżne sposoby, wędliny, baby, mazurki i charakterystyczna dla wielu gmin naszego powiatu resztkowa zupa, czyli chrzanówka, zwana też krzonówką, święconką, albo - w Węglówce - trzęsiołką. Je się ją na obiad, jako pierwsze danie.

Sposób jej przygotowania w zależności od wsi nieznacznie się różni, ale zawsze podstawą święconki jest… święconka, czyli to co znajdziemy w wielkanocnym koszyczku poświęconym w Wielką Sobotę. Wszystko, co zostanie z wielkanocnego śniadania kroi się w kostkę. W Węglówce robi się to najprościej, bo po prostu zalewa się "resztki" rosołem, albo - wedle dawnego zwyczaju - kwaśnym mlekiem.

W Sułkowicach krzonówkę gotuje się na serwatce. Tutejszy wielkanocny specjał już kilka lat temu został wpisany na ministerialną listę produktów tradycyjnych, a w jego promocję włączyła się Ewa Wachowicz, prezentując przepis w jednym ze swoich programów. Podobną potrawę spotyka się także na stołach w gminach: Tokarnia, Myślenice (obok w ramce prezentujemy przepis gospodyń z KGW "Nasza Zasań", które wygrały tegoroczny Powiatowy Konkurs Potraw) czy Lubień.

W tej ostatniej gminie, jak mówi Janina Kowalczyk z Zespołu Regionalnego "Cyrniawa", zachował się jeszcze dawny zwyczaj święcenia w koszyczku… ziemniaka. Do krzonówki się go jednak nie dokłada. - Takiego "sadzenioka" wkłada się do koszyczka, a potem poświęconego, przy sadzeniu ziemniaków, kładzie się pod pierwszą skibę - opowiada.

Ma to zapewnić urodzaj. Pozostałe plony, przede wszystkim oziminy, przed nieurodzajem i żywiołami mają zaś chronić, wbite w pole krzyżyki. Robi się je z witek uciętych z palmy poświęconej w Niedzielę Palmową i wbija w ziemię w Wielki Piątek o świcie.

Sułkowickie gospodynie, które w konkursie potraw wielkanocnych zajęły II miejsce, podają do swojej krzonówki pieczony przez siebie chleb. Wszystkim smakuje upieczony przez panią Zofię Nędza, wedle jej przepisu , chleb z ziołami. Z kolei gospodynie z Krzeczowa w gm. Lubień, które w konkursie zajęły III miejsce, pieką chleb na kwaśnym mleku.

Świateczne przysmaki na wielkanocny stół

Koło Gospodyń Wiejskich "Nasza Zasań" poleca…
Święconka na serwatce
Produkty:
3 l serwatki
0,5 kg żeberek wędzonych w kawałkach
40 dkg boczku wędzonego
biała kiełbasa
ugotowane na twardo jajka
korzeń chrzanu (starty na tarce o małych oczkach)
sól, pieprz do smaku

Przygotowanie:
Serwatkę wlewamy do garnka dodajemy żeberka i gotujemy do momentu kiedy mięso będzie miękkie. Korzeń chrzanu trzemy na tarce o małych oczkach. Należy pamiętać, że im więcej chrzanu tym serwatka będzie ostrzejsza. Starty chrzan zalewamy w osobnym garnku 0,5l ciepłej wody. Zagotowany chrzan odcedzamy. Gdy żeberka są już miękkie do serwatki dodajemy białą kiełbaskę oraz odcedzony chrzan. Pod koniec gotowania święconki dodajemy sól i pieprz do smaku. Gdy święconka jest w naszym uznaniu zbyt kwaśna i ostra należy dolać przegotowanej wody. Ugotowane jajka na twardo dzielimy na 4 części rozkładamy na talerzykach i zalewamy ugotowaną święconką.

Stowarzyszenie Gospodyń z Sułkowic poleca…
Galaretka chrzanowa
Produkty:
pół kostki masła
1 szklana chrzanu (odciśniętego na sitku; może być ze słoiczka ze sklepu, ale warto do niego dodać trochę świeżo utartego)
1 szklana kwaśnej śmietany
pół szklanki rodzynek
1 żelatyna (opakowanie na 1 litr wody)
owoce żurawiny (sparzone)

Przygotowanie:
Masło z chrzanem podsmażyć, nie rumieniąc. Żelatynę rozpuścić w 3/4 szklanki wrzącej wody i wlać do masy maślano-chrzanowej. Dodać śmietanę, przyprawy i rodzynki. Całość zagotować. Wystudzić i przełożyć do salaterek, przedtem układając na ich dnie po kilka owoców żurawiny.
Pasuje do wędlin.
Zespół regionalny "cyrniawa" z krzeczowa poleca…
Chleb na kwaśnym mlyku

Produkty:
0,5 kg mąki pszennej
30 dkg mąki żytniej
2 łyżki soli
1 szklanka kwaśnego mleka (najlepsze byłoby swojskie, ale w zamian można użyć "miastowego" kefiru lub jogurtu naturalnego)
1 szklanka wody (letniej)
40 g drożdży

Przygotowanie:
Drożdże wymieszać z wodą, potem połączyć z resztą składników. Wyrobić na jednolite ciasto i przykryć do wyrośnięcia. Do ciasta, jeśli się chce, można dodać ziarna słonecznika lub kminku, wedle uznania.
Podzielić na dwie części i każdą ułożyć w formie (keksówce). Piec 45 minut w temp 200 stopni.
Śledzie z łogóreckiem, jabłuskiem i na śmietonce

Produkty:
0,5 kg śledzi solonych
1 łyżka octu
1 cebula
2 kwaśne jabłka
3 ogórki konserwowe
mały słoik majonezu
1 szklanka swojskiej, słodkiej śmietany
koperek, pieprz

Przygotowanie:
Śledzie wymoczyć, pokroić w cienki paseczki, polać 1 łyżką octu i odstawić na pół godziny. Cebulę pokroić w kostkę, sparzyć i odlać wodę. Jabłko obrać, utrzeć na tarce o dużych oczkach, to samo zrobić z ogórkiem. Cebulę, jabłka i ogórki dodać do śledzi. Wymieszać. Następnie wymieszać majonez ze śmietaną i polać nim śledzie. Posypać koperkiem i pieprzem.