Smog w Krakowie to nie nasza wina - mówią szefowie podmiejskich gmin

- Niesprawiedliwe jest twierdzenie, że to podkrakowskie gminy zatruwają Kraków. Największym trucicielem jest motoryzacja, a więc samochody, głównie stojące w korkach. Wiele z nich nie spełnia norm - zaznacza Tadeusz Wójtowicz, wójt gminy Wielka Wieś. On i wielu samorządowców uważa, że ilość spalin w grodzie Kraka ograniczą rozwiązania komunikacyjne, które już dawno powinny zostać zrealizowane, np. odciążająca miasto budowa północnej obwodnicy. Także tam, gdzie przebiega kolej, np. w Skawinie i Zabierzowie, szybkie pociągi powinny być głównym środkiem transportu. Skawina od kilku lat jest do tego przygotowana, ale ślimaczy się przebudowa łącznicy kolejowej na krakowskich Krzemionkach i szybkiej kolei nie można uruchomić.

Wśród 17 gmin w powiecie krakowskim przekroczenia szkodliwych substancji w powietrzu stwierdzono tylko w Skawinie, która jest jednym z największych ośrodków przemysłowych w Małopolsce. To przemysł emituje do atmosfery najwięcej związków chemicznych. Np. norma średnioroczna zawartości pyłu MP10 (zawiera m.in. metale ciężkie i dioksyny) wynosi 40 mikrogramów na metr sześcienny, a w Skawinie stwierdzono 41 mikrogramów na metr sześcienny.

Firmy emitują też prawie jedną trzecią dwutlenku węgla. 20 procent tego związku pochodzi z budynków mieszkalnych, a 26 procent z transportu samochodowego. Z tego ostatniego źródła emisja może zmaleć, gdy znikną korki na wjeździe do Skawiny, po zbudowaniu połączenia autostrady A4 z obwodnicą miasta, ale do tego jeszcze daleka droga.

- Najszybciej może się zmniejszyć emisja z domowych palenisk. Jest spore zainteresowanie wymianą pieców węglowych na gazowe lub podłączenie ich w mieście do sieci ciepłowniczej - mówi Tomasz Ożóg, wiceburmistrz Skawiny, gdzie mieszkańcy złożyli 290 wniosków o dofinansowanie do wymiany pieców opalanych węglem, na inne źródła ciepła, m.in. na piece gazowe i elektryczne.

W mieście są też chętni do podłączania swoich domów do sieci ciepłowniczej z elektrowni. W mieście z programu „KAWKA” właściciele domów mogą otrzymać 90 procent dofinansowania do pieca i całej instalacji. Średnio kosztuje to 15 tys. zł, więc zapłacą 1,5 tys. zł. Natomiast w wioskach programy przewidują dopłatę połowy kosztów, ale, jak zaznacza wiceburmistrz Ożóg, w nowej unijnej perspektywie mogą pojawić się bardziej korzystne programy.

O mniejszą emisję z zakładów produkcyjnych zadbał też powiat krakowski. - Nie wydajemy decyzji o określonej emisji pyłów nowym zakładom. One mogą niezbędną dla siebie emisję przejąć od innych firm. Takie decyzje otrzymali już trzej inwestorzy - mówi Piotr Zymon, dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa Starostwa Powiatowego w Krakowie. Np. Specodlew przejął część emisji od Nicrometu, a Skanska od CEZ Elektrowni.

Dyrektor Zymon podkreśla też, że likwidacja świateł przy węźle A4 i zastąpienie jej rondami, choć nieco spowolni ruch, ale usprawni go i auta nie będą stały w ogromnym korku i kopciły.

W innych gminach też podjęto działania na rzecz wymiany domowych kotłowni. Akcja trwa np. w Zabierzowie i Zielonkach.

- Obawiamy się, że zainteresowanie wymianą starych pieców węglowych na proekologiczne może być znikome - mówi Witold Słomka, burmistrz Świątnik Górnych. Jeśli stanie się inaczej, świątniczanie raczej zdecydują się na wymianę węglowych pieców na gazowe, gdyż cała gmina jest zgazyfikowana. - Czy jednak ludzi będzie stać na opłaty za to paliwo? - słyszymy i takie obawy.

W Świątnikach Górnych opracowywany obecnie plan niskiej emisji zostanie uchwalony w tym roku. Szacuje się, że w tej gminie może być około półtora tysiąca węglowych palenisk. Jednak tu, podobnie jak w sąsiedniej gminie Mogilany, powietrze nie jest zanieczyszczone. Mówi się nawet, że poza rejonem „zakopianki”, są to oazy czystego powietrza i jest tu czym oddychać. - Nasza gmina jest położona na wzniesieniu, jesteśmy w strefie przewietrzania, więc krakowski smog do nas nie dociera, ale go widzimy. Pewnie i od nas trochę dymu dociera do Krakowa, ale to niewielka skala - dodaje burmistrz Słomka.

Gminy wokół Krakowa mocno się urbanizują. W nowych domach stosuje się proekologiczne piece, np. na węgiel, olej, elektryczne lub biopaliwa jak ekogroszek. W nich nie da się spalać wszystkiego, np. zniszczonych butów czy plastikowych butelek.

Inaczej sytuacja wygląda w Skawinie, gdzie w centrum są stare kamienice, a na przedmieściach (od strony Oświęcimia), na terenie dawnej Huty Aluminium, ulokowana strefa przemysłowa. - Wszyscy mówią, że te zakłady stosują nowe technologie, a widzimy jak z niektórych kominów się kopci - mówi pan Marian, mieszkający nieopodal tej strefy.

- Dym widzimy też z okien na naszym osiedlu - mówi Marianna Kalemba, mieszkająca na ul. Słonecznej. By oczyścić powietrze radzi, by stworzyć w swoich mieszkaniach mini ogrody, głównie z paprotkami. - Jonizują powietrze, oczyszczają go z toksyn, tłumią hałas i dodatkowo sprzyjają koncentracji - skawinianka wymienia zalety tej rośliny, ale zachęca też do posiadania prozdrowotnych roślin, np.: draceny, figowca, zielistki.

Ekolodzy przekonują, że każdy ma wpływ na jakość atmosfery, np. na emisję gazów cieplarnianych i zachęcają do bardzo prostych czynności, jak wyłączanie światła, pozwalające przy okazji na zmniejszenie wydatków na energię.

Zadbać o środowisko można także we własnym domu
Należy:
* Wyłączać światło opuszczając pomieszczenie
* Kupować sprzęt AGD i elektroniczny z wyższą klasą energetyczną. Warto wcześniej sprawdzić, czy koszt sprzętu nie przekroczy oszczędności.
* Wyłączać urządzenia ze stanu czuwania, gdyż świecące się przez całą noc lampki, np. telewizora i dekodera „kablówki” pochłaniają sporo energii.
* Odłączać kable zasilające urządzenia z gniazdek oraz np. po napełnieniu baterii - ładowarkę do telefonu. Najwygodniejsza jest listwa i czasowe wyłączniki.