Spojrzenie w XIX wiek

W "Wielkim Słowniku Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" wydanego pod koniec XIX w. o Mszanie Dolnej, miejscowości już coraz bardziej znanej, odnajdujemy m. in. następującą wzmiankę: "Poniżej mostu na Mszanie [...] znajdują się zabudowane w czworobok, obszerne, staroświeckie budynki, w których dawniej mieściło się zabudowanie starosty tenytaryusza i zarząd folwarków. Obok tych budynków jest mały tartak, na którym rżnięto dawniej deszczułki z wierzchołków drzew, używane na paki i młynek do mielenia palonych kości na nawóz. W lasach jest osobny, duży tartak. W miasteczku znajduje się kościół rzymsko-katolicki, urząd pocztowy, a od roku 1883 także sąd powiatowy. W tym samym czasie otworzono aptekę i parę korzennych sklepów, przedtem bowiem oprócz tytoniu nie było można nic kupić. Jest tutaj także szkoła ludowa jednoklasowa z dwoma nauczycielami, kasa pożyczkowa gminna z kapitałem 410 zł, a i fundusz ubogich utworzony w 1593 r. przez plebana Gabryela Nobrzyna Rzuchowskiego w celu utrzymania dziadów kościelnych, będący pod zarządem gminy, a składający się z ogrodu i obligacyi na 300 zł. W miasteczku odbywają się we wtorki targi. Podług spisu ludności z r. 1881 było w miasteczku 1824 mieszkańców".