Stajnia w arcydziele funkcjonalizmu

Willa Tugendhat od strony ogrodu. Ostatni dzień zwiedzania przed remontem 31 maja 2009! Fot. autor

CZECHY. Willa Tugendhat w Brnie to najmłodszy czeski zabytek na liście UNESCO

Wzniesiono ją w dzielnicy Černá Pole w latach 1929-1930 według projektu światowej sławy niemieckiego architekta Ludwiga Miesa van der Rohe dla Fritza i Grety Tugendhatów - rodziny zamożnych brneńskich przemysłowców. W rekordowo krótkim czasie na skarpie, z której roztacza się wspaniały widok na wieże Starego Miasta, powstał efektowny i jak na owe lata niebywale nowoczesny budynek oraz piękny ogród.
Van der Rohe - projektując willę - zastosował wiele nowinek technicznych, choćby metalowy szkielet budynku z wąskimi chromowanymi kolumnami, klimatyzacją, czy elektrycznie opuszczanymi wielkimi szybami salonu. Materiały wykończeniowe - a na nich nie oszczędzano - pochodziły z różnych stron świata. Onyks - zmieniający kolor pod wpływem promieni słonecznych - z którego wykonano ścianę reprezentacyjnego pokoju przyjechał np. aż z marokańskich gór Atlas. Również meble i wszelkie akcesoria są elementem przemyślanej kompozycji i idealnie pasują do architektury. W tym miejscu należałoby jednak użyć właściwie czasu przeszłego, gdyż ze względu na zniszczenia willi pod koniec wojny i jej dewastację już po jej zakończeniu, kiedy to pełniła funkcję... stajni dla koni Armii Czerwonej, dziś oglądać możemy tylko niewielką część oryginalnego wyposażenia wnętrz.
Państwo Tugendhatowie niedługo cieszyli się pięknym nowym domem. Zaledwie osiem lat po sprowadzeniu się do niego musieli - jako Żydzi - opuścić okrojoną i coraz bardziej zagrożoną przez Hitlera Czechosłowację.
Podczas okupacji mieszkał w niej słynny niemiecki konstruktor samolotów Willy Messerschmitt, a po wyzwoleniu mieściły się w niej różne instytucje m.in. ośrodek rehabilitacyjny dla dzieci. W 1969 r. została wpisana na listę zabytków, a w latach 80. rozpoczął się jej remont. Budynek miał, jak się wkrótce okazało, odegrać jeszcze bardzo ważną rolę w najnowszej już historii. Otóż 8 czerwca 1992 r. odbyły się w nim pierwsze rozmowy koalicyjne zwycięzców wyborów Václava Klausa i Vladímira Mečiara, które zakończyły się decyzją o podziale Czechosłowacji.
Takie to skomplikowane losy przechodził ten tak przecież w sumie nowy obiekt. Dziś cieszy oczy wszystkich wielbicieli współczesnej architektury i wzbogaca wspaniałe dziedzictwo kulturalne Republiki Czeskiej, przypominając, że w okresie międzywojennym nasi południowi sąsiedzi szczycili się kwitnącą gospodarką i postępującą modernizacją kraju, której mogło jej pozazdrościć niejedno państwo zachodnioeuropejskie.
JAKUB TACZANOWSKI

Godziny otwarcia willi Tugendhat

Środa - niedziela od godz. 10 do 18. Zwiedzanie wyłącznie z przewodnikiem o pełnych godzinach, ostatni wstęp o godz. 17. Konieczna wcześniejsza rezerwacja telefoniczna pod numerem: 00 420 545 212 118 lub drogą mailową: [email protected]
Strona internetowa: www.tugendhat-villa.cz
Uwaga: ze względu na prace konserwatorskie willa od tego roku będzie zamknięta na okres od 2 do 4 lat! Ostatni dzień zwiedzania przed remontem 31 maja 2009!

Informacje praktyczne

Dojazd do Brna z Krakowa:
- koleją: pociągiem wiedeńskim do Przerowa, skąd kursują pociągi pospieszne do Brna. Chcąc zaoszczędzić, można też dojechać do Cieszyna pociągami lokalnymi z przesiadkami w Trzebini i Czechowicach-Dziedzicach lub autobusem, a po przejściu do Czeskiego Cieszyna kontynuować podróż do Brna przez Ostrawę i Przerów. Przed Dworcem Głównym należy wsiąść do tramwaju linii 9 jadącego do pętli Lesná, z którego trzeba wysiąść na przystanku Tomanova. Stąd już krótka ulica - o tej samej nazwie - doprowadzi nas do ul. Černopolní, bardzo blisko willi.
- samochodem: przez Bielsko-Białą, Cieszyn i Ołomuniec. Z autostrady D1 zjazd Brno-východ, a dalej ulicami: Ostravską, O. Ševčíka, Gajdošovą, Bubeníčkovą, Zábrdovicką, Vranovską i Merhautovą do ul. Černopolní, przy której pod numerem 45 stoi willa Tugendhat.