Starość nakręci gospodarkę regionu

Polska zaczęła się starzeć później niż Europa Zachodnia, ale to w naszej części kontynentu proces starzenia się społeczeństwa jest najbardziej dynamiczny. W 2050 r. kraje Europy Środkowej i Wschodniej (Polska, Słowacja, Litwa, Rumunia) będą najstarsze w Europie. W Polsce średnia wieku podniesie się z 37,7 lat (2010) do 50,8 (2050). Kraje, które zestarzały się wcześniej, znalazły już sposoby, abypo pierwsze - spowolnić proces starzenia, po drugie - dostosować gospodarkę do zmian demograficznych, a nawet wykorzystać je do nakręcania koniunktury. My dopiero się uczymy.

Żyjemy najdłużej w Polsce

Małopolska, choć jest najmłodszym regionem w Polsce, najwcześniej zaczęła przygotowywać się na konsekwencje rosnącej liczby seniorów w społeczeństwie. Okazało się to bardzo rozsądne, bowiem w naszym regionie seniorów przybywa szybciej niż średnio w kraju, gdyż żyjemy najdłużej w Polsce (w ciągu ostatnich 14 lat średnia długość życia w Małopolsce wzro- sła o 4 lata).

W 2010 r. pod kierunkiem prof. Stanisławy Golinowskiej powstała strategia pt. „Wyzwania Małopolski w kontekście starzejącego się społeczeństwa”. Dokument ten, analizując zasoby i potencjał regionu, wskazywał na srebrną gospodarkę jako pożądany kierunek rozwoju regionu. Dostosowuje ona gospodarkę do zmian demograficznych, dobrze zaspokajając potrzeby osób starszych, ale też na tym zarabiając. Pionierska strategia w Polsce wykazała, że Małopolska ma ogromny potencjał, aby wdrożyć taki model rozwoju. W 2015 r. powstała „mapa drogowa” srebrnej gospodarki (silver economy) w regionie w postaci zestawu rekomendacji w dziedzinie zdrowia, rozwoju usług społecznych, rynku pracy, edukacji, kultury, przestrzeni i mieszkalnictwa, transportu, turystyki i nowych technologii.

Małopolski Kongres

18 listopada br. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego zorganizował I Małopolski Kongres Srebrnej Gospodarki. Było to spotkanie ekspertów z przedstawicielami biznesu.

- Chcemy rozpocząć dyskusję na temat wykorzystania potencjału osób starszych, chcemy przekonać przedsiębiorców, aby o seniorach nie myśleć w kategoriach problemu, ale szansy na rozwój działalności gospodarczej - mówił marszałek województwa małopolskiego Jacek Krupa.

Wokół seniorów rozwija się cały przemysł na ich potrzeby oraz służba zdrowia, sanatoria, rehabilitacja, działalność kulturalna i edukacyjna, transport. To tysiące miejsc pracy dla ludzi młodych, ale też dla seniorów, bo nikt nie rozumie tak dobrze osób starszych, jak ich rówieśnicy. Silver economy to gospodarka usługowa, obarczona małym ryzykiem, stabilna i dochodowa.

Tylko Grecja za nami

Starzenie się populacji to największe wyzwanie XXI w. Zwiększająca się liczba osób w wieku poprodukcyjnym w stosunku do grupy w wieku produkcyjnym może zachwiać systemem zabezpieczenia społecznego. Starość nie jest zdrowa, a przez to jest ogromnym obciążeniem dla systemu ochrony zdrowia. Jednak osoby po 60. (taka jest w Polsce granica starości) są różne, a starość ma kilka faz. We wczesnej starości są w miarę zdrowe i aktywne, potem przychodzi czas spadku sił fizycznych, w końcu zależności od innych. Chodzi o to, aby jak najdłużej utrzymać swoich obywateli w fazie pierwszej i jak najpóźniej, a najlepiej w ogóle nie dopuścić do stanu życiowej niesamodzielności.

Narzędziem służącym do monitorowania kondycji populacji osób starszych jest wskaźnik aktywnego starzenia. Bierze on pod uwagę aktywność zawodową tej grupy osób, uczestnictwo w życiu społecznym i samodzielne życie. Europejskie badania z 2014 r., które podczas I Małopolskiego Kongresu Srebrnej Gospodarki zaprezentowała prof. Stanisława Golinowska, dowodzą, że wskaźnik ten jest najwyższy w Szwecji, na drugim miejscu jest Dania, na trzecim Holandia. Polska plasuje się na przedostatnim miejscu w Europie. Za nami tylko Grecja.

Im wyższy wskaźnik, tym lepsze rokowania dla przedsiębiorców produkujących dla seniorów. Może jednak zachętą dla polskich firm będzie fakt, że w tej chwili najbardziej przybywa młodych emerytów, bowiem w wiek emerytalny weszły roczniki powojennego wyżu demograficznego. To grupa bardzo liczna, dysponująca przyzwoitymi dochodami i oszczędnościami. To jest podstawa do popytu.

Aktywny, w miarę zdrowy senior chętnie korzysta też z instytucji kultury, z usług edukacyjnych, ma czas, aby podróżować. Oczekuje jednak, aby ofertę w tych dziedzinach dostosować do jego potrzeb, które znacznie różnią się od klienta z wciąż dominującego targetu 16-49 lat.

Senior-konsument

Na co wydają swoje emerytury ludzie starsi? Przede wszystkim na żywność (30 proc.), media i mieszkanie (28 proc.), transport i komunikację (9 proc.) oraz ochronę zdrowia (9 proc.).

Starzenie się społeczeństwa spowoduje duży popyt na usługi medyczne i rehabilitację. Troska o zdrowie rosnącej grupy emerytów powinna być impulsem do rozwoju sanatoriów i turystyki uzdrowiskowej. W tej dziedzinie Małopolska ma ogromny potencjał. Dysponuje także odpowiednimi kadrami.

Rosnąca liczba osób starszych generuje popyt na urządzenia wspomagające ich codzienne funkcjonowanie. Potrzebne są okulary, aparaty słuchowe, endoprotezy, ale także innowacyjne urządzenia z zakresu telemedycyny i teleopieki. Coraz większy jest rynek leków i suplementów diety. Na znaczeniu zyskują produkty sektora IT (telefony komórkowe dla seniorów, przywoływacze, monitoring i inne inteligentne urządzenia wspomagające osoby niesamodzielne). Prognozy demograficzne wskazują, że najszybciej będzie rosnąć liczebnie grupa osób sędziwych 80+, co sprawi, że dynamicznie będą się rozwijać usługi opiekuńcze.

Srebrna gospodarka jest szansą dla rozwoju firm budowlanych i wyposażenia wnętrz. Mieszkania ludzi starszych trzeba będzie bowiem dostosować do ich niepełnej sprawności, bo ludzie wolą w nich pozostać, nawet gdy nie ma windy. A starzenie się pod własnym dachem jest korzystne zarówno dla seniora, jak i dla państwa (wielokrotnie tańsze). Mieszkanie w DPS to ostateczność, przed którą należy się bronić, pomagając osobom niesamodzielnym funkcjonować we własnych czterech kątach.

Zagraniczni goście I Małopolskiego Kongresu Srebrnej Gospodarki w swoich wystąpieniach zwracali uwagę na podobne działania w innych krajach. We Francji np. na adaptacje mieszkania dla seniora można otrzymać dotację, w Niemczech nisko oprocentowany kredyt. W tej kwestii potrzeba rozwiązań politycznych (ulga podatkowa na remont, dotacja), a wtedy firmy budowlane i architekci będą mieli ręce pełne roboty.

Marszałek Jacek Krupa zapowiedział regionalne działania na rzecz osób starszych, do których zaangażuje rodzime firmy i organizacje. Projektem teleopieki zostanie objęta grupa samotnych, niesamodzielnych osób po 70. roku życia, wybranych spośród 50 tys. takich seniorów w Małopolsce. Inteligentne urządzenia pozwolą im pozostać w swoich domach i w miarę niezależnie funkcjonować bez obecności stałego opiekuna.

Zadaniem Małopolskiego Kongresu Srebrnej Gospodarki było przekonanie przedsiębiorców, że senior nie jest klientem niszowym, a z roku na rok coraz bardziej masowym. Warto o niego powalczyć.