Stefan Życzkowski z ASTOR: Żyliśmy w czasach powszechnego nadmiaru. Teraz wracamy do czasów niedoboru. Jak prowadzić firmę i nie zwariować

- Angielskie słowo „agility”, czyli „zwinność”, robi zawrotną karierę w świecie ogarniętym przez nawarstwiające się i pączkujące kryzysy. Pan zawsze powtarzał, że właśnie taka powinna być dobra organizacja: zwinna, elastyczna, zawsze gotowa i na dobre, i na trudniejsze czasy. Tak wspólnie ze współpracownikami zbudował pan ASTOR. To działa?
- Zdecydowanie tak. Czasy są faktycznie trudne i zarazem dziwne. Kryzysy występują w różnych obszarach i na różnych poziomach. Nasze pokolenia, urodzone w latach 60. XX wieku, doskonale pamiętają czasy głębokiego niedoboru, ale młodsze generacje, wyrosłe w latach powszechnego nadmiaru wszystkiego, mają problem z odnalezieniem się z realiach przerwanych łańcuchów dostaw i wstrzymywania produkcji z powodu braku jakiegoś surowca, podzespołu, komponentu. Mamy powszechny deficyt towarów i jest to dla milionów ludzi zjawisko nowe – choć de facto nie nowe.

- Obaj pamiętamy ludzi, którzy mieli dojścia w peerelowskich sklepach i kupowali np. deficytowe pralki czy telewizory, by je potem odsprzedać z zyskiem. Coś takiego teraz też się pojawia?
- Już jest. Widać to choćby na rynku surowców energetycznych, zwłaszcza węgla. Ale też w branżach technologicznych deficyt towarów jest przeogromny, co sprawia, że menedżerowie muszą codziennie dokonywać wyborów – komu i co sprzedać, a komu nie.

- I komu sprzedają?
- Różnie. Pojawiają się preferencje narodowe, krajowe. Ale widać też w tym obszarze, jak wielką role odgrywają budowane przez lata relacje, oparte na zaufaniu.

- Jak w ogóle funkcjonować jako firma w takim świecie? Przecież każdy przedsiębiorca tworzy sobie plany produkcji, sprzedaży, inwestycji. A tu produkcji, ani sprzedaży może nie być, bo zabraknie jakiegoś komponentu. Przez covid w Chinach, wojnę w Ukrainie, embargo na Rosję.
- Tu znaczenia nabiera owa zwinność - i wielozadaniowość. To bardzo trudne. Wielu przedsiębiorców nie ma świadomości, że aby nie wpaść w poważne tarapaty każda firma musi uruchomić jednocześnie trzy procesy i umiejętnie nimi sterować. Pierwszy to zarządzanie kryzysowe tu i teraz – by dożyć do jutra. Równocześnie musisz być przygotowany na to, że jutro będzie kompletnie inne niż dziś.

- Na przykład dojdzie do przełomu w wojnie…
- No, właśnie. Chodzi o to, by nie być zaskoczonym. To wymaga przygotowania kilku wariantów działań, opracowania taktyki na różne okoliczności i umiejętności szybkiego jej wprowadzenia w życie. Ponadto trzeba mieć uruchomiony proces budowania strategii i w ogóle myślenia strategicznego. Tego wszystkiego nie da się zrobić, jeśli cała organizacja nie jest zwinna, zgrana, lojalna. Mówię to o zaangażowaniu całej załogi. Pracownicy muszą rozumieć, dlaczego i po co coś robimy. Wymaga to odpowiedniej komunikacji. Ba, oni powinni uczestniczyć w wypracowywaniu tych taktyk – dwa tygodnie do przodu, cztery kwartały do przodu i cztery lata do przodu.

- To dzisiaj możliwe?
- Piekielnie trudne. Sytuacja, a z nią perspektywa zmienia się tak szybko, że trudno zaplanować rok. Dlatego to planowanie winno być dynamiczne i – powtarzam – zarówno ty sam, jako przedsiębiorca, menedżer, musisz być przygotowany na zmiany i odsługiwanie zagadnień dnia dzisiejszego i zarazem możliwych wyzwań jutra, jak i twój zespół zarządczy czy krąg menedżerski musi być na to przygotowany.

- Jakie kompetencje są najbardziej pożądane w tych dziwnych czasach?
- Nie powiem tu nic odkrywczego – bo to wynika wprost z tego, o czym rozmawialiśmy wcześniej: otwartość na zmiany, umiejętność szybkiego reagowania na nie i uczenia się ciągle rzeczy nowych, a przede wszystkim – praca zespołowa. To są kluczowe cechy. To w zespole, w którym mamy przydzielone role, możemy skutecznie i zwinnie reagować na to, co się dzieje w wymienionych trzech procesach. Nawet najlepszy lider w pojedynkę tego nie ogarnie, bo nie jest w stanie zajmować się tyloma rzeczami na raz. Ogromnej wartości nabrały też: obowiązkowość, zaangażowanie, spójność działań, spójność komunikacji i wzajemna wiarygodność pracodawcy i pracowników.

- Czegoś takiego nie da się stworzyć ad hoc.
- To prawda. Te wszystkie wartości buduje się na wzajemnym zaufaniu przez lata, również, a może przede wszystkim, w czasach dobrej koniunktury. Zresztą zaufanie odgrywa dziś równie wielką rolę w relacjach zewnętrznych – z klientami, kontrahentami. W erze nadmiaru po prostu zamawiało się jakiś towar i w określonym terminie on docierał. W epoce powszechnego niedoboru liczą się budowane przez lata relacje. Widać to doskonale w ASTOR. Rzeczy, wartości, o których my głośno mówiliśmy od lat, wydawały się wielu zupełnie abstrakcyjne. Dzisiaj to właśnie one najsilniej rzutują na funkcjonowanie firm, a czasem wręcz decydują o ich przetrwaniu.
STEFAN ŻYCZKOWSKI, założyciel, współwłaściciel i przewodniczący Rady Strategicznej ASTOR, weźmie aktywny udział w 17. Forum Przedsiębiorców Małopolski „Energia dla firm” - 23 czerwca 2022 r. od 9.30 rano w Krakowskim Salonie Ekonomicznym Narodowego Banku Polskiego w Krakowie. Zapraszamy!