Straciliśmy na gazie miliony dolarów

ROZMOWA Z DR. PIOTREM NAIMSKIM, byłym wiceministrem gospodarki odpowiedzialnym za bezpieczeństwo dostaw surowców energetycznych do Polski

- Mamy deficyt w dostawach gazu spowodowany zerwaniem kontraktu z rosyjsko-ukraińskim koncernem RosUkrEnergo (RUE), od którego mieliśmy dostawać 2,3 mld metrów sześc. surowca rocznie. Musimy zatem postarać się, by ten brak uzupełnić z innego źródła. Mogą być to dostawy z Rosji.
Chciałbym jednak podkreślić, że w interesie Polski jest, by umowa, którą obecnie negocjujemy, nie obowiązywała dłużej niż do 2014 r. Wtedy oddany do użytku ma być gazoport (terminal) na gaz skroplony w Świnoujściu oraz do tego czasu powinniśmy sobie zapewnić dostawy z innych źródeł niż rosyjskie. Wówczas moglibyśmy mówić o faktycznej dywersyfikacji dostaw tego surowca.
Wicepremier Pawlak powiedział, że doszedł do porozumienia z Gazpromem oraz ministrem ds. energetyki Siergiejem Szmatką, iż umowa długoterminowa z Rosją zostanie przedłużona do roku 2037. To źle dla Polski?
- Powtarzam, przedłużenie zwiększonych dostaw z Rosji poza rok 2014 będzie dla nas niekorzystne, gdyż w ogromnym stopniu utrudniłoby to zróżnicowanie dostaw błękitnego paliwa do Polski.
Proszę przedstawić swoje argumenty.
- Po pierwsze, gazoport jest budowany, a jego przepustowość ma wynosić 5 mld metrów sześc., a w dalszej perspektywie nawet 7,5 mld.
Gazoport powstanie albo nie.
- Oczywiście, że pewności nikt nie może mieć, ale liczę na to, iż przedsięwzięcie zainicjowane przez rząd Jarosława Kaczyńskiego, kontynuowane przez gabinet Donalda Tuska, zostanie sfinalizowane przez ekipę, która będzie rządziła za 5 lat.
Załóżmy, że gazoport przyjmie 5 mld metrów sześc. gazu. Polska zużywa rocznie około 14,5 mld metrów sześc. tego surowca. Jak zabezpieczyć sobie resztę potrzebnego paliwa?
- Z Rosji kupujemy ok. 8 mld metrów sześć. i więcej nie trzeba. Ze złóż krajowych mamy nieco ponad 4 mld. Bilans zatem się zgadza i to z naddatkiem. Korzystne byłoby też to, że mniej więcej tyle samo gazu pobieralibyśmy z Rosji co z innych źródeł: rodzimych złóż i przez gazoport.
Wicepremier Pawlak uważa, że stać nas na zwiększenie wydobycia z własnych złóż do nawet 6 mld m sześc. rocznie.
- Trzeba poruszać się w sferze realiów, a one mówią, że wydobycie na poziomie 4-4,5 mld m sześc. to maksimum w dającej się przewidzieć perspektywie czasowej. Odrębną kwestią jest sprawa szukania złóż poza Polską. Przypomnę, że PGNiG od roku 2011 zacznie wydobywać gaz ze swojego pola gazowego na Morzu Norweskim. I dobrze, że szukamy złóż własnych poza naszym krajem.
Podczas wrześniowej wizyty w Polsce premier Rosji Władimir Putin oświadczył, że powinien być równy podział udziałów pomiędzy PGNiG i Gazpromem w EuRoPol Gazie. Obecnie spółki te mają po 48 proc. udziałów, a 4 proc. należy do Gas-Tradingu, w której akcjonariuszem jest m.in. spółka Bartimpex Aleksandra Gudzowatego. Sporo wskazuje na to, że PGNiG i Gazprom będą mieć po 50 proc., kosztem Gudzowatego. Jak Pan to ocenia?
- To sprawa drugorzędna. Pierwszorzędną jest, by strona polska, czyli PGNiG, nie utraciła kontroli nad spółką. O to musimy zadbać w statucie i regulaminie działania EuRoPol Gazu. Mam nadzieję, że tak się stanie, bo w przeciwnym wypadku negocjacje zakończyłyby się sromotną porażką.
Innym kluczowym zagadnieniem jest problem opłat za przesył gazu przez nasze terytorium. Warto przypominać, że Polska nie ma żadnych dochodów z tego, iż rocznie ponad 20 mld metrów sześc. gazu z Rosji jest przesyłanych przez nasz kraj rurociągiem jamalskim. W 2003 r. wicepremier Marek Pol podpisał w imieniu rządu Leszka Millera aneks z Rosjanami, w którym zgodził się na to, aby EuRoPol Gaz był spółką niedochodową.
Jaki jest mechanizm tego, że nie zarabiamy na przesyle gazu?
- Chodzi o to, że taryfy za przesył są tak ustawione, by pokrywać koszty własne spółki, ale bez uzyskiwania dochodów. W praktyce oznacza to, że państwo polskie zostało pozbawione dochodów za tranzyt gazu.
Ile na tym straciliśmy?
- To są duże pieniądze - setki milionów dolarów rocznie. W oczywisty zatem sposób zmiana tej sytuacji nie leży w interesie Rosji. My natomiast kategorycznie powinniśmy jej się domagać.
Czy powinniśmy się obawiać, że tej zimy może nam zabraknąć gazu?
- Jeżeli PGNiG nie znajdzie dostawcy, który zastąpi zerwany kontrakt na 2,3 mld metrów sześc. przez RosUkrEnergo, to niektórzy odbiorcy przemysłowi mogą mieć ograniczone dostawy.
Rozmawiał Włodzimierz Knap