Św. Królowa Jadwiga Andegaweńska

Kult św. Jadwigi, nazywanej matką trzech narodów - Litwy, Rusi i Polski, rozpoczął się w dniu jej śmierci, czyli 17 lipca 1399 roku

Kraków i cała Polska radują się już od sześciu wieków. Kult św. Jadwigi, nazywanej matką trzech narodów - Litwy, Rusi i Polski, rozpoczął się bowiem w dniu jej śmierci, czyli 17 lipca 1399 roku.

Urodzona 18 lutego 1374 Jadwiga była trzecią córką Ludwika Andegaweńskiego, króla Węgier i Polski. Na dworze nie było nadzwyczajnej radości z jej narodzin. Oczekiwano męskiego potomka. Później za to, dzięki swojej mądrości i roztropności, Jadwiga doczekała się takich oto zapisów w kronikach: "Błogosławiony rok ów, miesiąc, dzień i godzina, co Polsce dała Jadwigę".

Przyszła królowa wychowywała się w Budzie (obecnie część Budapesztu) i Wiedniu. Koronę polską przyjęła 16 października 1384 roku w Krakowie, mając zaledwie dziesięć lat. Półtora roku później poślubiła księcia litewskiego Władysława Jagiełłę, dzięki czemu Litwa przyjęła chrzest. Królowa osobiście angażowała się w chrystianizację tamtych ziem: wyposażała świątynie, śląc haftowane przez siebie ornaty, troskliwie dobierała misjonarzy, przy Uniwersytecie Karola w Pradze ufundowała bursę dla studentów z Litwy. W celu przyspieszenia i ugruntowania ewangelizacji Polski, Litwy i Rusi uzyskała wraz z królem Jagiełłą papieską zgodę na utworzenie Wydziału Teologicznego na Akademii Krakowskiej. W testamencie zobowiązała króla do dokończenia dzieła odnowy akademii, przeznaczając na ten cel swoje szaty, klejnoty i pieniądze.

Starannie wykształcona, władająca (w mowie i piśmie) kilkoma językami, potrafiła skupić wokół swego dworu przedstawicieli elit politycznych i intelektualnych kraju. Bywali u niej także teolodzy i prawnicy z Uniwersytetu Karola w Pradze, którzy mieli organizować Wydział Teologiczny w Krakowie. Z jej inicjatywy przetłumaczono na język polski Pismo Święte. Sama miała wielką, jak na ówczesne czasy, prywatną bibliotekę, liczącą ponad trzydzieści ksiąg.

Jadwigę nazywano także "matką miłosierdzia". Wspomagała szpitale i przytułki dla ubogich. Pomagała klasztorom dominikanów we Lwowie i Sandomierzu oraz cystersów w Koprzywnicy. Sprowadziła do Krakowa karmelitów, jak również benedyktynów słowiańskich z Pragi.

Pomimo młodego wieku doskonale orientowała się w ówczesnej sytuacji politycznej. Przez 15 lat panowania przyczyniła się do pokojowego zjednoczenia krajów i narodów, zwłaszcza Polski, Litwy i Rusi. Prowadziła pertraktacje m.in. z wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego. To ona położyła podwaliny pod wielonarodowe państwo Jagiellonów, oparte na tolerancji i koegzystencji różnych kultur i religii.

Bardzo wiele zawdzięcza Jadwidze Kościół. Królowa nie bez kozery posługiwała się często emblematem, będącym plecionką gotyckich liter "MM", które oznaczały syntezę postaw ewangelicznych sióstr Marii i Marty. Umiała połączyć w harmonijną całość swoje życie mistyczne i apostolskie, małżeńskie i dworskie, budząc podziw u ludzi różnych kultur i epok.
Królowa zmarła 17 lipca 1399 r., cztery dni po śmierci swojej długo oczekiwanej, trzytygodniowej córeczki, Elżbiety Bonifacji. Jadwiga miała wówczas 25 lat.

Chrystus przemówił

Wiele miejsc i przedmiotów związanych ze św. Królową Jadwigą znajduje się w katedrze wawelskiej. Najważniejszym z nich jest gotycki czarny krucyfiks z lipowego drewna, przed którym się modliła (nie wiadomo, czy wykonany na Węgrzech, czy w Pradze). Według legendy ukrzyżowany Chrystus przemówił do klęczącej przed nim Jadwigi, radząc jej, by poślubiła Jagiełłę.

Pod czarnym krzyżem "Wawelskiej Pani" często modlą się ludzie. Przychodzą tam licealiści, studenci, harcerze. Siostry ze Zgromadzenia Sióstr św. Józefa, które układają kwiaty w katedrze wawelskiej, opowiadają, że krakowianie przynoszą bukiety specjalnie "dla Jadwigi". Na ołtarzu Krzyża Jadwigi wiszą wota - sznury korali, serduszka, odlewy uzdrowionych kończyn. Pod krzyżem, w mosiężnej skrzyni wykonanej przez prof. Witolda Korskiego, spoczywają relikwie królowej. Pierwsze miejsce pochówku Jadwigi znajduje się po lewej stronie prezbiterium. Tam, pod dywanem, do dzisiaj jest ślad, gdzie był prowizoryczny grób, bo spodziewano się szybkiej kanonizacji. Odkryto go w 1887 r. w trakcie restauracji katedry.

Na Zamku Królewskim na Wawelu z czasów Jadwigi przetrwały dwie komnaty w skarbcu koronnym - sala Jadwigi i Jagiełły z herbami Andegawenów i Jagiellonów oraz Sala Kazimierzowska z fragmentem polichromii z dwoma splecionymi literami M, symbolizującymi ewangeliczne Marię i Martę, czyli życie, jakie wiodła królowa - aktywne, ale też kontemplacyjne. W skarbcu zachowały się trzy przedmioty, których dotykała - puchar, Psałterz floriański i racjonał.

Niezwykłej urody

W kazaniu pogrzebowym Stanisława ze Skalbmierza można przeczytać, że królowa Jadwiga była kobietą "niezwykłej urody". Zachwycał się nią Długosz i inni współcześni mu dziejopisarze. Jak na owe czasy była bardzo wysoka. Podczas badania szczątków królowej w 1976 r. ustalono na podstawie pomiaru kości udowej, że miała 180 cm wzrostu. Ks. prof. Jacek Urban, który oglądał szczątki królowej przed beatyfikacją, twierdzi, że Jadwiga miała kształtną czaszkę. Niektórzy badacze naszych dziejów pisali, że była wąska w biodrach i dlatego przedwcześnie urodziła córeczkę, ale dr Bogdan Sawicki, badający szczątki, stwierdził, że miała dobrą budowę, a przyczyną zgonu musiało być zakażenie poporodowe.

Patronka

Św. Królowa Jadwiga jest patronką wielu parafii, stowarzyszeń i fundacji. Najbardziej znana to Fundacja im. św. Królowej Jadwigi dla Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, która niedawno obchodziła jubileusz 20-lecia istnienia. Fundacja powołana przez kardynała Franciszka Macharskiego i ks. prof. Wacława Świerzawskiego, byłego rektora PAT-u, jako główny cel postawiła sobie "kształcenie i wychowywanie młodzieży oraz promowanie kultury narodowej w kraju i za granicą", a także dokonań papieskiej uczelni. Fundacja ma na swoim koncie spore osiągnięcia. M.in. wsparła kwotą około 2 mln złotych budowę Biblioteki Papieskiej Akademii Teologicznej - dzisiaj Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Służyła wsparciem naukowcom i organizacjom studenckim. W 2008 roku Fundacja im. św. Królowej Jadwigi zakupiła sprzęt dla Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego UPJPII, który podjął się archiwizacji dokumentów kościelnych na wschodzie Europy. Fundacja dofinansowuje też wyjazdy pracowników uniwersytetu, którzy udają się do Rzymu, aby tam zająć się archiwizacją dokumentów Kościoła.
W 2008 roku fundacja rozpoczęła realizację jednego z najbardziej spektakularnych projektów - budowę organów. Będzie to jeden z największych instrumentów koncertowych w Krakowie. Ma służyć studentom Międzyuczelnianego Kierunku Muzyki Kościelnej. Budowa organów ma się zakończyć w 2011 roku.