Świadczenie za mieszkanie

Obecnie dodatkowe świadczenia dla emerytów w zamian za pozbycie się prawa własności mieszkania można uzyskać na podstawie umowy zawartej w oparciu o Kodeks cywilny. Rząd przygotował projekt ustawy, która wprowadzi do obrotu prawnego odwrócony kredyt hipoteczny.

Umowa w tej sprawie będzie gwarantować, że prawo własności zostanie przeniesione na instytucję kredytującą dopiero po śmierci osoby pobierającej świadczenia. Zabezpieczeniem będzie hipoteka ustanowiona na nieruchomości.

Po śmierci dotychczasowego właściciela jego spadkobiercy mogą zdecydować się na spłatę kredytu i dzięki temu zachować prawo do mieszkania. Z drugiej strony – jeśli bank przejmie nieruchomość, to zostanie zobowiązany do przekazania spadkobiercom różnicy między wysokością roszczenia a wartością tej nieruchomości (o ile osoba biorąca kredyt odwrócony nie wykorzystała go w całości). Jeśli dotychczasowy właściciel nie ma spadkobierców, nadwyżkę przejmie gmina lub skarb państwa.

Starsi pod ochroną

Nowa ustawa wprowadzi mechanizmy, które mają chronić biorących kredyt odwrócony przed zbyt pochopnymi decyzjami. Ponieważ będą to przede wszystkim osoby starsze, szczególny nacisk zostanie położony na udzielenie szczegółowych informacji przed podpisaniem umowy. W samej umowie też znajdą się szczegółowe i zrozumiałe dla wszystkich informacje.

Nawet po jej zawarciu będzie można od niej odstąpić w ciągu 30 dni od złożenia podpisu. Do tego w każdym momencie będzie można dokonać przedterminowej spłaty (bez żadnych dodatkowych kosztów), a samą umowę – wypowiedzieć z trzymiesięcznym wyprzedzeniem. Ale bank otrzyma prawo do wypowiedzenia umowy tylko w ściśle określonych sytuacjach.

Do oferowania odwróconego kredytu hipotecznego zostaną uprawnione banki, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych oraz instytucje kredytowe prowadzące działalność transgraniczną. Ograniczenie katalogu firm do takich, które podlegają Komisji Nadzoru Finansowego, ma zapewnić bezpieczeństwo osób zastawiających swoje mieszkania w zamian za dodatkowe świadczenia.

Kwota należna za mieszkanie będzie ustalana w oparciu o wartość rynkową nieruchomości. Wyceny dokona uprawniony rzeczoznawca majątkowy. W ustawie znajdzie się zapis o tym, że taka wycena jest obowiązkowa przed podpisaniem umowy o kredycie odwróconym, ale bez wskazania, kto za nią zapłaci (bank czy kredytobiorca).

Nie do końca życia

Uzgodnienia między stronami będzie wymagało także to, czy kredyt zostanie wypłacony jednorazowo czy w ratach. Co do zasady – osoba oddająca mieszkanie będzie dostawać dodatkowe świadczenie przez określony w umowie czas. Do śmierci – tylko wtedy, gdy umrze przed wskazanym terminem. Wtedy (o czym była mowa wcześniej) różnica trafi do spadkobierców.

Kredyt odwrócony będzie wypłacany tylko w złotówkach. Dzięki temu i otrzymujący pieniądze, i banki nie zostaną narażeni na ryzyko kursowe.

Umowa o kredyt odwrócony ma być zawierana na piśmie. Powinny w niej znaleźć się m.in. informacje o rodzaju kredytu, jego wysokości, wartości nieruchomości, oprocentowania kredytu, a także terminy i wysokość wypłacanego świadczenia.

W nowej ustawie znajdą się przepisy dotyczące konsekwencji, jakie będzie ponosił kredytobiorca w przypadku niewywiązania się z obowiązków dotyczących utrzymania nieruchomości. Chodzi o to, by po śmierci właściciela bank nie przejmował zrujnowanego mieszkania, które musi wyremontować, by je sprzedać.

Będzie bezpieczniej

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uważa, że brak regulacji w sprawie renty dożywotniej to największe zagrożenie dla seniorów korzystających z tego świadczenia.

Jednym z zarzutów UOKiK wobec umów o rentę dożywotnią za mieszkanie zawieranych w ubiegłym roku jest to, że nie gwarantują one właścicielom zamieszkiwania do śmierci, np. w przypadku upadłości firmy oferującej takie świadczenie. UOKiK krytykuje też wzory umów, jakie firmy przedstawiają swoim klientom oraz niektóre reklamy wprowadzające w błąd chcących oddać mieszkanie za dożywotnią rentę.

Fundusze i towarzystwa udzielające takich świadczeń bronią się przez zarzutami UOKiK. Wprawdzie przyznają się do części niekorzystnych dla klientów zapisów lub informacji, ale podają, że zostały już one wycofane z umów lub reklam. Zapewniają też, że ich klienci są bezpieczni.

Rząd twierdzi, że dzięki nowej ustawie zastawiający mieszkania za świadczenia będą jeszcze bardziej bezpieczni.