Święty Antoni ma pod ziemią swoje miejsce

Magiczne miejsce, ukryte 64 metry pod ziemią, powstawało w latach 1690-1710, a pierwszą mszę św. odprawiono tam już w roku 1698. Patronem kaplicy został św. Antoni, opiekun m.in. górników kruszcowych.

Wnętrze sacrum - w stylu barokowym - zostało podzielone na prezbiterium, nawy z dwoma bocznymi ołtarzami oraz przedsionek. Kaplicę ozdobiły 24 solne rzeźby i płaskorzeźby, przedstawiające m.in. Chrystusa Ukrzyżowanego, Matkę Boską z Dzieciątkiem i św. Antoniego (w ołtarzu głównym) oraz św. Stanisława i św. Klemensa (w bocznych wnękach), a mrok rozświetlał piękny żyrandol z kryształami soli.

Dziś kształty rzeźb w kaplicy są już mocno zatarte. Najlepiej zachowały się cztery charakterystyczne figury znajdujące się w przedsionku: św. Pawła trzymającego miecz, św. Piotra z kluczami w ręku, św. Dominika w towarzystwie psa oraz św. Franciszka.

Duże zniszczenia wystroju kaplicy, która znajduje się na podziemnym szlaku pielgrzymkowym „Szczęść Boże” są przede wszystkim skutkiem ulokowania sacrum - w pobliżu szybu Daniłowicza, co powoduje stały napływ wilgotnego powietrza, uszkadzającego dzieła dawnych górników-rzeźbiarzy.

Dawny wygląd kaplicy św. Antoniego można podziwiać dzięki nowemu wydawnictwu wielickiego Muzeum Żup Krakowskich. „ (...) to prezentacja skrupulatnie gromadzonych i przechowywanych przez Muzeum materiałów ikonograficznych - map, grafik, rysunków oraz zdjęć, dokumentujące oryginalny i dziś nie do końca czytelny wystrój kaplicy. Wydawnictwo pozwala także prześledzić nieodwracalne zmiany, narastające w kaplicy przez ponad trzy wieki” - pisze we wstępie do alumu-katalogu „Kaplica św. Antoniego w kopalni soli w Wieliczce”, jego autorka dr Barbara Konwerska.

W publikacji liczącej ponad 100 stron jest 80 ilustracji „opowiadających” dzieje najstarszej podziemnej kaplicy. Jak urokliwe i bogate było kiedyś to wnętrze pokazuje już okładka książki - z litografią L. Oesera Neusalza, pochodzącą z drugiej połowy XIX wieku, przedstawiającą nabożeństwo z udziałem górników w kaplicy św. Antoniego. Wydawnictwo zawiera m.in. także XIX-wieczne rysunki i grafiki Johanna Hrdiny i Macieja Alojzego Seykotty, znajdujące się obecnie w zbiorach archiwalnych wielickiego muzeum.

Wydana w styczniu publikacja jest już drugą prezentującą ukryte pod ziemią wielickie kaplice. W połowie ubiegłego roku - z okazji Światowych Dni Młodzieży - Muzeum Żup Krakowskich wraz z Kopalnią Soli wydało album „Sól i krzyż. Dziedzictwo wiary wielickich górników”.

Bo w kopalni różnorodnych „znaków”, dokumentujących religijność górników, jest około 40, a kaplice stanowią ponad połowę z nich. Przez największe i najpiękniejsze sakralne miejsca wiedzie szlak pielgrzymkowy, jedyny na świecie wyznaczony w głębi ziemi. Wędrówka zaczyna się od „Antoniego”, potem zwiedzający przechodzą m.in. do kaplicy św. Krzyża, będącej fundacją wotywną za uratowanie w XIX wieku solnych podziemi przed zalaniem wodą, oraz do kaplicy św. Kingi. To miejsce powstało także w XIX wieku i z uwagi na rozmiary oraz wyjątkowej urody wystrój nazywane jest podziemnym kościołem.

Na szlaku jest także kaplica św. Jana, która na trasie turystycznej znajduje się dopiero od kilku lat. Sacrum to było ulokowane niegdyś na pierwszym poziomie kopalni, w komorze Lipowiec i przez lata było nieco zapomniane. Do jego renowacji przystąpiono w 2005 r. Niedługo potem kaplicę przeniesiono na trzeci poziom kopalni - na głębokości 135 metrów - gdzie można dziś ją podziwiać.

Pielgrzymi wędrują również przez multimedialną kaplicę im. Jana Pawła II w podziemnej ekspozycji muzeum. To najmłodszy sakralny obiekt w podziemnej Wieliczce i jedyna na świecie papieska kaplica znajdująca się w głębi ziemi. Otwarto ją w 2014 roku w rejonie podszybia szybu Daniłowicza, gdzie turyści oczekują na wyjazd windą na powierzchnię. Na miejsce kultu zagospodarowano komory Aleksandrowice I oraz Aleksandrowice II, każda o powierzchni ok. 160 metrów kwadratowych. Prezentowane są tam także liczne pamiątki związane z polskim papieżem.

[email protected]