Sztuka kształtowania przestrzeni

Fot. Theta

ARCHITEKTURA KRAJOBRAZU. W Polsce tylko co dziesiąty ogród jest projektowany i wykonywany przez profesjonalistów

Zagospodarowanie ogrodu to nie tylko posadzenie kilku krzewów i kwiatów. Aby wszystko wyglądało naprawdę estetycznie i efektownie, trzeba zachować odpowiednie odległości, pomyśleć o dodatkowych elementach, jak np. oświetlenie, jednym słowem: nadać swojemu ogrodowi charakter i styl.

Architektura krajobrazu jako sztuka kształtowania przestrzeni łączy w sobie różne dziedziny: urbanistykę, planowanie przestrzenne, ogrodnictwo i architekturę. Siłą rzeczy zawód architekta krajobrazu jest więc zawodem interdyscyplinarnym - jest w nim coś z artysty, przyrodnika, inżyniera i socjologa. Wszystkie te elementy łączą się w projektach zieleni, które coraz częściej stają się obowiązkowym elementem nowych inwestycji. Dobrze zaprojektowana przestrzeń na zewnątrz budynku podniesie nie tylko jego estetykę, ale także wartość. Przemyślany projekt i perfekcyjna realizacja powoduje, że powstają ogrody o ciekawej kompozycji przestrzennej, umiejętnie dobranej tonacji kolorów, bogate w różnorodne zapachy natury. Projektując ogród, architekt musi wiedzieć, jak będzie się zmieniać jego wygląd nie tylko w ciągu jednego roku, ale też przez lata.

Architektura krajobrazu wyróżnia kilka stylów ogrodowych. Zasadniczo wykorzystywane są one przy aranżacji większych powierzchni zieleni, np. parków. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby właściciel prywatnego ogrodu urządził go w specyficznym dla danego stylu charakterze.

Projekt ogrodu

Firmy zajmujące się wykonywaniem projektów ogrodów można znaleźć bez trudu. Niektóre z nich działają kompleksowo - nie tylko ograniczają się do rozrysowania samego projektu, ale zajmują się jego realizacją, a także oferują usługi polegające na późniejszym regularnym pielęgnowaniu przydomowej zieleni.

Architekt krajobrazu Sławomir Kowina mówi: - Aby rozpocząć pracę nad projektem, potrzebujemy mapy terenu w skali 1:500 wraz z rzutem budynku. Zawsze pierwszym etapem naszych działań jest spotkanie z klientem. Podczas rozmowy określamy, w jakim kierunku pójdą dalsze prace. Stylistyka ogrodu musi być dostosowana do architektury domu oraz osobowości klienta. Inaczej urządzimy ogród dla amatora ogrodnictwa, a w zupełnie inny sposób dla osób preferujących minimalizm. Wymagania estetyczne muszą iść w parze przede wszystkim z możliwościami technicznymi powierzchni. Mały przydomowy ogródek urządzimy inaczej niż przestronną działkę.

Architekt krajobrazu dużo czasu spędza w terenie - do realizacji założenia nie wystarczy przecież zwymiarowana mapka działki z naniesioną lokalizacją budynku. Na miejscu trzeba dokonać pomiarów działki, zbadać właściwości gleby, określić charakter otaczającego krajobrazu, punktów widokowych, a przede wszystkim poznać oczekiwania klienta dotyczące wyglądu i przeznaczenia ogrodu. Pytań jest wiele: czy potrzebne jest miejsce na parking, którą część ogrodu przewidujemy na odpoczynek, uwzględniając m.in. nasłonecznienie, jak z punktu widzenia estetyki i funkcjonalności poprowadzić ciągi komunikacyjne, jak dopasować projekt do już istniejących elementów ogrodu. Niezwykle istotne jest dostosowanie rozkładu posesji do potrzeb poszczególnych domowników: oprócz wyodrębnienia przestrzeni rekreacyjnej, także np. miejsca dla dzieci, boiska, zacisznej altanki, oczka wodnego. Na podstawie tych rozmów rodzi się

wstępna koncepcja,

czyli ogólny projekt zagospodarowania terenu, z naniesionym przebiegiem ciągów komunikacyjnych, lokalizacją elementów małej architektury, grup roślinności, trawników. Także ta wstępna koncepcja omawiana jest dokładnie z klientem. Po wprowadzeniu ewentualnych korekt, architekt może przystąpić do wykonania projektu, na który składa się zwymiarowany projekt małej architektury ogrodowej z określeniem, jaki rodzaj materiału zostanie użyty do jej wykonania (np. drewno, kamień), projekt ciągów komunikacyjnych (również z określeniem zastosowanych materiałów), szczegółowy projekt roślinności z oznaczeniem jej gatunków i odmian, a także ilości, jaka będzie potrzebna do sadzenia (np. 3 drzewa, 5 krzewów, 50 sadzonek kwiatów itd.). Jeśli przewidziano oczko wodne, staw, źródełko, architekci nanoszą na plan elementy wymagające wykopów ziemnych. Na życzenie klienta projekt może uwzględniać oświetlenie ogrodu, jego automatyczne nawadnianie, ustawienie mebli ogrodowych oraz elementów ozdobnych, a nawet zawieszenie budek dla ptaków. Na życzenie klienta firma może też wykonać wizualizację projektu.

Szacuje się, że w Polsce tylko co dziesiąty ogród jest projektowany i wykonywany przez profesjonalistów. Usługa nie należy do tanich; za projekt i wykonanie niewielkiego przydomowego ogródka trzeba zapłacić nawet 30 tys. zł. Architekci krajobrazu mówią wprost: zleceń jest mało, bo ludzi na to nie stać. Polacy urządzają sobie ogrody na własną rękę.

Dorota Dejmek

Jaki styl wybrać?

STYL ANGIELSKI

- to duże, przestrzenne trawniki, podzielone na osobne fragmenty, z których każdy ma inną funkcję. Rośliny ogrodowe umieszcza się w dekoracyjnych donicach, rabaty kwiatowe gromadzą różne gatunki roślin. Spotyka się tu rzeźby, różne ozdoby, ławeczki, altanki oplecione pnączami.

STYL FRANCUSKI

- ogród jest regularny i symetryczny. Odpowiednio przycinane krzewy na większych przestrzeniach mogą tworzyć alejki i labirynty.

STYL JAPOŃSKI

- pozornie przypadkowy i chaotyczny, jest jednak bardzo szczegółowo i dokładnie zaplanowany. W japońskim miniogrodzie roślinność jest zróżnicowana, wykorzystuje się tutaj kamienie oraz buduje strumienie, kaskady i mostki, a zamiast zwykłych altanek - pagody.

STYL KOLONIALNY

- to spokój i uporządkowanie, każdy ogród jest zadbany, przystrzyżony, dopracowany. Często występują tutaj elementy drewniane i kamienne: ścieżki, rzeźby, tarasy, łuki.

STYL NOWOCZESNY

- minimalizm, prostota i geometria. Rośliny są raczej masywne o mocno zaznaczonych kształtach, niż delikatne i kwieciste. Do takiego ogrodu bardziej pasuje basen niż oczko wodne.

STYL WIEJSKI

- bezpretensjonalny, swobodny i naturalny. Typowa dla dawnej wsi polskiej roślinność (np. malwy przed domem, grządki pełne ziół) przeplata się z elementami z kamienia i drewna - płotkami, murkami, kostką brukową, domkami dla ptaków. Jako dekorację wykorzystuje się nieużywany już sprzęt gospodarski, np. wóz drabiniasty, beczki, balie itp.