Ta kamienica dla Oświęcimia była jak Sukiennice dla Krakowa. Miłośnicy historii do dzisiaj nie mogą się pogodzić z jej wyburzeniem. Zdjęcia

Miłośnicy dawnego Oświęcimia doskonale pamiętają tę datę. To było 5 maja 2003 roku. Nikt nie ucierpiał, ale to wydarzenie ostatecznie przekreśliło losy liczącego 200 lat zabytku. Wkrótce potem zapadła decyzja o wyburzeniu całości. Dziś już mocno zatarł się jej widok, a młodzi ludzie często nawet nie zdają sobie sprawy, co było w miejscu, gdzie obecnie stoi hotel Hampton by Hilton.

Tymczasem wielu pasjonatom historii do dzisiaj trudno się pogodzić, że taka budowla mogła zniknąć z powierzchni ziemi.

- Oczywiście, że ciężko było się z tym faktem pogodzić i do dzisiaj pozostał żal, że tak się stało. Ta kamienica była dla Oświęcimia jak Sukiennice dla Krakowa - mówi Mirosław Ganobis, miłośnik historii miasta i znany oświęcimski kolekcjoner.

Jak niewielu zna dzieje rodziny Haberfeldów. Jest przekonany, że ich rodową kamienicę, która była rozpoznawalnym symbolem nie tylko społeczności żydowskiej przedwojennego Oświęcimia, ale całego miasta, można było uratować. W latach 90. ub. wieku starania o odzyskanie dawnego majątku podjęła Felicja Haberfeld, żona Alfonsa, ostatniego przedwojennego właściciela kamienicy i fabryki. Następnie kroki w tym kierunku podjął Stefan Haberfeld. - Bardzo zależało im na odzyskaniu tego mienia i przywróceniu dawnej świetności - Mirosław Ganobis przypomina sobie spotkanie z Felicją Haberfeld, która w 1992 roku przyjechała z USA do Oświęcimia.

Mieli plany, aby w zrewitalizowanym budynku utworzyć centrum dialogu i muzeum Holokaustu. - Z ogromnym sentymentem podchodzili do Oświęcimia - dodaje miłośnik historii.

Ostatecznie Haberfeldom nie udało się odzyskać majątku. Upaństwowiona po wojnie kamienica w latach 90. przechodziła z rąk do rąk i popadała w ruinę. Przez lata nikt nie inwestował w te budynki, chociaż były użytkowane.

Początki tej historii sięgają 1804 roku, gdy Jakub Haberfeld, syn Simona i Jachety, którzy przybyli do Oświęcimia w drugiej połowie XVIII wieku, założył Parową Fabrykę Wódek i Likierów w Oświęcimiu - na tzw. Podzamczu. Tylko słynny Baczewski we Lwowie (rok utworzenia: 1782) i mała gorzelnia w Klaśnie pod Wieliczką (1796) wyprzedzają w czasie powstanie firmy Haberfelda. Po jego śmierci rodzinny interes odziedziczył jego syn, także Jakub (1839-1904). W 1906 roku jako właściciel fabryki wymieniany jest Emil Haberfeld. Umierając w 1925 r. zapisał cały swój majątek synowi Alfonsowi.

W sierpniu 1939 roku Alfons Haberfeld z żoną Felicją uczestniczyli w Wystawie Światowej w Nowym Jorku, prezentując swoje produkty w ramach polskiego pawilonu. W drodze powrotnej, w chwili wybuchu II wojny światowej, statek został zatrzymany i skierowany do Szkocji. W ten sposób nie powrócili do okupowanej już przez Niemców Polski. Podczas Zagłady zginęła m.in. ich córka Franciszka Henryka. Alfons i Felicja wrócili do USA. Oboje zmarli w Los Angeles, Alfons w roku 1970, a Felicja 2010.

Po wojnie majątek Haberfeldów został upaństwowiony. W latach 1945-1947 w nazwie "Fabryka Jakuba Haberfelda pod zarządem państwowym" nawiązywała do przedwojennych tradycji. Potem i to się skończyło. Od roku 1947 nosiła nazwy: "Oświęcimskie Zakłady Przemysłu Terenowego. Przedsiębiorstwo Państwowe. Wytwórnia Wód Gazowanych", "Wytwórnia Napojów Bezalkoholowych i Rozlewnia Piwa w Oświęcimiu". Po 1989 roku rozlewnie poddano w stan upadłości.

W dolnej części powojennego gmachu znajdowały się m.in. restauracja, bar mleczny, spółdzielnia rzemieślnicza, sklepy, a na wyższych kondygnacjach mieszkania. W 1995 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków ówczesnego województwa bielskiego, ale nie uchroniło go to przed wyburzeniem.

W 2017 roku na miejscu dawnego kompleksu ruszyła budowa hotelu sieci Hampton by Hilton w Oświęcimiu, który został oddany do użytku w połowie 2018 roku. Obiekt o czterech kondygnacjach nadziemnych i dwóch podziemnych był pierwszym tej klasy hotelem nie tylko w Oświęcimiu, ale całej zachodniej Małopolsce.

Jarmark Kasztelański w Oświęcimiu