I wojna światowa

SIERPIEŃ 1920. Wojsko Polskie broni się przed nacierającymi bolszewikami. Naród dokonuje bezprecedensowej mobilizacji. Stworzona pospiesznie „biedna i bosa” armia odpiera przeciwnika.

Krakowski Oddział IPN i „Dziennik Polski” przypominają. 4 czerwca 1920. Przestają istnieć „Wielkie Węgry”. Narzucone w traktacie w Trianon postanowienia, uznające kraj winnym wybuchu I wojny światowej spowodowały okrojenie ich terytorium o ponad 70 proc.

1919. Odrodzona Polska zmaga się z wieloma trudnościami. Jest zniszczona, brakuje jej pieniędzy, żywności, węgla. Praktycznie wszystkiego. Mieszkańców dotykają głód i choroby

Dziś spór o to, czy Święto Niepodległości powinno się obchodzić akurat w dniu 11 listopada, wygasł. Ale w II RP rozpalał polityczne emocje do białości. Pod uwagę brano różne dni z całkowicie różnych ideowo powodów.

Luty 1919. Trwa wojna polsko-ukraińska. Siły zbrojne obu państw zmagają się w Galicji Wschodniej i na Wołyniu. Dla wielu zagranicznych obserwatorów jest to wojna bratobójcza.

11 listopada 1918 Polska odzyskuje niepodległość. Na początku wojny nic nie zapowiadało takiego przebiegu wypadków. Mało brakowało, by historyczne wydarzenia potoczyły się dla nas mniej korzystnie. Jak wyglądałaby wtedy Polska? Byłaby niemiecka, austriacka czy rosyjska? I czy w ogóle by była?

Dzieje Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w perspektywie zbliżającej się wojny dobrze obrazują ówczesne dylematy i wybory, a przede wszystkim przełamywanie podziałów w imię interesu narodowego.

W przeddzień wybuchu pierwszej wojny światowej istniało kilka orientacji politycznych, z których każda wiązała sprawę polskiego losu z jednym z zaborców.

Powstały w 1908 r. Związek Walki Czynnej, najważniejsza organizacja nastawionej na zbrojne starcie z carską Rosją orientacji aktywistycznej, zachowywał charakter tajny, konspiracyjny.

Gdy w 1907 r. ukształtowały się dwa wrogie sobie bloki mocarstw, które podzieliły państwa zaborcze, wojna stała się nieunikniona. Polacy, którzy mieli znaleźć się po dwóch stronach przyszłego frontu, musieli zdecydować, jak się zachować w obliczu nieuchronnego konfliktu. Konfliktu, który niezależnie od rozstrzygnięcia musiał odmienić los narodu.

Przyzwyczailiśmy się wiązać wybuch pierwszej wojny światowej z zamachem serbskich nacjonalistów na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie.

U schyłku XIX w. na ziemiach polskich podzielonych pomiędzy trzy państwa zaborcze narastały działania mające na celu odtworzenie niepodległego Państwa Polskiego.

Fascynuje mnie historia Polski. To, jak sobie radziła, znajdując się między dwoma najpotężniejszymi i najbardziej agresywnymi graczami w Europie: Niemcami i Rosją - mówi Roger Moorhouse, brytyjski historyk.

Kula trafiła wprost w serce, ale odbiła się od książeczki do modlitwy i srebrnego medalika. Żołnierz już do końca życia twierdził, że przed zagładą uratowała go Matka Boska.

2 grudnia 1914. Rozpoczyna się Bitwa pod Limanową. Siły austro-węgierskie uderzają we flankę armii rosyjskiej. Dochodzi do zaciętych walk.

III rozbiór Polski, włączenia Krakowa i okolic do Księstwa Warszawskiego, I wojna światowa; o tym mogli sobie przypomnieć gimnazjaliści poprzez grę terenową Galicjana 2016.

Ogromna liczba ofiar, wielonarodowe armie i Polacy po obu stronach frontu. W niedzielę 2 maja 1915 roku, po czterech godzinach ogniowej nawałnicy, wojska austro-węgierskie i niemieckie wzięły szturmem pozycje Rosjan i zmieniły bieg wojny.

1 grudnia 1916. Do Warszawy wkraczają Legiony Polskie. Mają stać się kadrą przyszłej armii polskiej. Warszawiacy witają żołnierzy Piłsudskiego bez entuzjazmu.

16 sierpnia 1914 * W Krakowie powstaje Naczelny Komitet Narodowy * NKN sprawuje opiekę polityczną nad legionami * Do samego końca widzi Polskę w związku z Austrią

4-6 lipca 1916 * Toczy się krwawa bitwa, w której żołnierze legionów powstrzymują natarcie wojsk rosyjskich * Poniżej relacja uczestnika boju, legionisty Romana Starzyńskiego

[I WOJNA ŚWIATOWA] Przykład sprzed wieku pokazuje, jak bieg dziejów potrafi się błyskawicznie zmieniać, jak niewiele dzieli pokój od wojny. Dokładnie sto lat temu, 1 sierpnia 1914 roku, wybuchła pierwsza wojna światowa. Wcale nie musiało do niej dojść.

28 czerwca 1914 * W Sarajewie został zabity arcyksiążę Franciszek Ferdynand, następca tronu Austro-Węgier * Dlaczego jego śmierć doprowadziła do I wojny światowej, tego do dziś nie wiemy.