To najtrwalszy pomnik, jaki stworzono Janowi Matejce

- Wystawa poświęcona została samemu muzeum i ludziom, którzy ją stworzyli. Jest to o tyle ważny temat, że było to pierwsze muzeum biograficzne w Polsce, powstało niedługo po śmierci Matejki, co wskazuje jak wielkim szacunkiem i kultem cieszył się już za życia i postanowiono go uhonorować inicjując muzeum. Ważne jest także to, że możemy mówić o artyści w miejscu jego zamieszkania, co jest niezwykłą wartością – podkreślił prof. Andrzej Szczerski, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.

Na ekspozycję "Genius loci. Miejsce-ludzie-zbiory" złożyło się 35 obiektów: obrazów, pamiątek rodzinnych, dzieł sztuki, m.in. zaprojektowane przez Józefa Mehoffera godło muzeum oraz bilet na loterię urządzoną w celu zdobycia funduszy na jego urządzenie. Po raz pierwszy można zobaczyć fotografie z pogrzebu malarza, ponad sto szarf żałobnych, towarzyszących wieńcom, wydawnictwa związane z pogrzebem: opis konduktu wydany w formie książkowej, telegramów z kondolencjami, wierszy powstałych po śmierci artysty.

- Wystawę wzbogaciliśmy zgodnie z założeniami XIX-wiecznych prezentacji, dołożyliśmy obiekty, wprowadziliśmy elementy prywatności, których w ostatnich latach nie poruszaliśmy na wystawie, a jednocześnie w dwóch pokojach mieszkalnych uruchomiliśmy wystawę poświęconą początkom muzeum "Genius loci. Miejsce-ludzie-zbiory" – wyjaśnia Marta Kłak-Ambrożkiewicz, kuratorka wystawy. - Warto zwrócić na dwa elementy ekspozycji: przypomnienie o pogrzebie Jana Matejki, bo tak naprawdę to to wydarzenie staje się początkiem muzeum, kiedy to profesor Marian Sokołowski na łamach krakowskiego „Czasu” ogłasza odezwę do Polaków, by zbudować najtrwalszy pomnik artyście, jakim będzie muzeum biograficzne.

Pogrzeb zgromadził tysiące Polaków i przerodził się w patriotyczną manifestację. A pierwsze pamiątki zgromadzono już po pogrzebie – dziś można je zobaczyć w muzeum Dom Jana Matejki. Dużym nakładem sił, w wykupionym od rodziny domu zgromadzono drogą systematycznych zakupów i darów kolejne eksponaty związane z postacią Jana Matejki i jego rodziny, prezentując je po raz pierwszy publiczności już w 1898 roku.

W 1904 r. Towarzystwo im. Jana Matejki przekazało utworzone przez siebie muzeum biograficzne pod zarząd Muzeum Narodowego w Krakowie. Dziś zbiory Domu Jana Matejki liczą około 6 tys. eksponatów. Znajdują się w nich przedmioty codziennego użytku i pamiątki po artyście i jego najbliższych: żonie Teodorze z Giebułtowskich Matejkowej, dzieciach: Tadeuszu, Helenie Unierzyskiej, Beacie Kirchmayerowej, Jerzym i Reginie. Zbiory obejmują listy, oficjalne dokumenty, pamiątki jubileuszowe, wyrazy uznania, a przede wszystkim prace olejne i rysunkowe, obiekty z kolekcji Matejki, którą gromadził przez całe życie, dzieła innych twórców, fotografie rodzinne oraz wykonane w XIX wieku fotografie obrazów mistrza oraz należący do niego zbiór książek i nut.

Wystawie "Genius loci. Miejsce-ludzie-zbiory" będzie towarzyszył przez cały rok szereg wydarzeń: wykładów, prelekcji, warsztatów.

- Ta wystawa zapowiada główne wydarzenie Roku Matejki – ekspozycję prac malarza w Gmachu Głównym, która będzie pokazywała, jak można malować historię, w jaki sposób historia staje się tematem dzieła sztuki, jak artysta kreuje historię, a także w jaki sposób malarstwo pozwala tę historii widzieć i przekazywać kolejnym pokoleniom – nikt tak dobrze tego nie zrobił jak Jan Matejko – mówi Andrzej Szczerski.

Nie będzie chipów w mózgu. Kolejna klęska Muska?