Tradycyjne i nowoczesne

Ciepły dom (9)

Wodne instalacje grawitacyjne i pompowe

   W ostatnich dziesięcioleciach XIX wieku w większych obiektach najczęściej instalowano ogrzewanie parowe. Było ono kłopotliwe w eksploatacji i nie zapewniało właściwej temperatury w pomieszczeniach, ponieważ najniższa temperatura zasilanych grzejników przekraczała 100 st. C.
   Z tego okresu pochodzi długo jeszcze - nawet w czasach powszechnego przechodzenia na niskotemperaurowe ogrzewanie wodne - powtarzana opinia o niemiłym klimacie wytwarzanym przez centralne ogrzewanie. Rzeczywiście, przy ogrzewaniu parowym i wysoko parametrowych ogrzewaniach wodnych, w temperaturze powyżej 90 st. C następuje "przypiekanie" organicznych cząsteczek pyłu, powodujące nieprzyjemne zapachy.
   W małych budynkach - u nas do końca lat osiemdziesiątych minionego stulecia - powszechnie wykonywano wodne ogrzewanie grawitacyjne. Rozwój przemysłu maszynowego produkującego pompy i silniki elektryczne spowodował, że w większych budynkach ogrzewanie parowe zastępowano wodnym pompowym. Ówczesne pompy to stosunkowo duże i ciężkie jednostki ustawiane na stałych fundamentach. Dopiero skonstruowanie zwartych, lekkich i bezdławicowych pomp pracujących w układzie "on line" i montowanych bezpośrednio na rurociągach umożliwiło stosowanie ogrzewania pompowego we wszelkiego rodzaju obiektach, także w budynkach jednorodzinnych i poszczególnych mieszkaniach.

Wodne ogrzewanie

grawitacyjne

   Jeszcze przed piętnastu laty w domach jednorodzinnych wodne ogrzewanie grawitacyjne było stosowane powszechnie, a wiele z tych instalacji zadowalająco pracuje do dziś. Ogrzewanie tego typu jest pewne w działaniu, proste w eksploatacji i nie wymaga dostarczania energii elektrycznej. Jednak przewody rozprowadzające mają duże wymiary, bezwładność instalacji utrudnia automatyczną regulację i nie w każdym budynku można ją prawidłowo wykonać. Pomimo większych przekrojów przewodów, taka instalacja nie jest droższa od nowoczesnej, gdyż stosuje się w niej rury stalowe. Jej kolejną zaletą jest zdolność do samoregulacji w takim stopniu, że stosowanie automatyki można ograniczyć do dobrej regulacji na kotle i ewentualnie programatorów dobowych. Instalacja nie wymaga żadnej obsługi, poza uzupełnianiem wody w zładzie. Można ją także zamknąć, co praktycznie zlikwiduje ubytki wody. Warunkiem powodzenia całego przedsięwzięcia jest starannie sporządzony projekt i porządne wykonanie.
   W przypadku rygorystycznego przestrzegania zasad: niespuszczania wody z instalacji i niedopuszczania do wysokiej temperatury wody grzewczej - osiągnięcie sześćdziesięcio-, a nawet osiemdziesięcioletniego okresu użytkowania takiego systemu nie jest rzadkością. Oczywiście, pomijając konieczność wymiany kotła. Poza tym, w tradycyjnych systemach stosowano zwykle żeliwne grzejniki o bezkonkurencyjnej trwałości.
   Mimo licznych zalet, grzewcze instalacje grawitacyjne odchodzą do lamusa, ustępując miejsca systemom łatwiejszym w wykonaniu i w pełni zautomatyzowanym. Nowoczesne instalacje pracują niezawodnie, ale wymagają stałego i fachowego serwisu. Mimo łatwego montażu i taśmowo produkowanych elementów, są relatywnie droższe od rozwiązań tradycyjnych. Cóż - postęp kosztuje.

Współczesne, wodne

instalacje pompowe

   Nowe technologie i materiały wprowadzane do budownictwa wymagały także nowych rozwiązań instalacyjnych. Zminiaturyzowanie i masowa produkcja pomp obiegowych zaowocowała obniżką ich cen. Wymuszenie obiegu pozwoliło na montaż przewodów o małych przekrojach i zastosowanie przewodów wykonywanych z droższych i lepszych materiałów, np. miedzi. Dzięki gwałtownemu rozwojowi chemii powstała cała gama przewodów z tworzyw sztucznych, rozkwitowi elektroniki zawdzięczamy sposoby sterowania, które jeszcze kilkanaście lat temu były tylko marzeniem, a producenci kotłów i grzejników doprowadzili do perfekcji zwarte konstrukcje wiszących kotłów.
   Tak więc typowa współczesna instalacja grzewcza dla małego domu mieszkalnego lub mieszkania składa się zwykle z kotła - najczęściej opalanego gazem ziemnym, przy czym w małych obiektach coraz większą popularność zyskują kotły wiszące, fabrycznie wyposażone w pompę obiegową i naczynie wzbiorcze; przewodów miedzianych lub z tworzyw sztucznych - najczęściej z polietylenu oraz płytowych grzejników stalowych, rzadziej konwekcyjnych, a na prowincji - w instalacjach z kotłami na paliwo stałe - często stosuje się grzejniki aluminiowe. Kotły zazwyczaj są sterowane regulatorami z czujnikiem pogodowym lub co najmniej dobowym sterownikiem wewnętrznym, a zawory grzejników mają głowice termostatyczne. Nie należy już do rzadkości stosowanie kotłów kondensacyjnych, a w mieszkaniach i małych budynkach, w których brakuje odpowiednich pomieszczeń do montażu kotłów tradycyjnych, instaluje się urządzenia z zamkniętą komorą spalania. Wszyscy producenci urządzeń wchodzących w skład instalacji grzewczych są aktualnie nastawieni na produkcję tego typu produktów, co sprawia, że znalezienie dobrego kotła do instalacji grawitacyjnej jest bardzo trudne, chociaż nie niemożliwe.
   Poszczególne elementy wchodzące w skład współczesnej instalacji centralnego ogrzewania szczegółowo omówimy w kolejnych odcinkach cyklu, ale wcześniej wspomnimy o innych systemach grzewczych, m.in. o ogrzewaniu powietrznym.
ZBIGNIEW SZPIL