Truman znów pije

Paweł Głowacki: DOSTAWKA

Czy aby sprostać sugestiom recenzenta Marcina Sendeckiego, który autorowi "Śniadania u Tiffany’ego” wytknął brak naukowego podejścia do tematu, poruszonego w eseju o Picassie – czy aby stanąć na wysokości Sendeckiego, wystarczy użyć przybornika z epoki Edwarda Gierka, przybornika dla uczniów zainteresowanych dziedziną kwasów, zasad i wiązań, choćby kowalencyjnych? Wystarczy, czy nie wystarczy?

W księgarniach pojawił się tom dziennikarskich robótek Capote’a "Portrety i obserwacje. Eseje” – i właśnie o nim Sendecki pisze w zeszły wtorek na łamach "Wyborczej”. Jak w pełnych obiektywizmu oraz rzetelności dziennikarskiej recenzjach bywa zwykle – w artykule "Truman kradnie show” Sendecki streszcza zawartość tomu Capote’a. Pilnie streszcza i streszcza, raport księgowego lepi i lepi – a pod koniec stawia kluczowy akapit karcący.

"Nie chodzi o to, by odzierać Capote’a z (po wielkiej części) należnego mu splendoru. Trzeba jednak zauważyć, że sporo u niego miejsc, w których nieuprzedzone oko dostrzeże po prostu hucpę, zwłaszcza w niepopartych żadnymi argumentami opiniach o innych twórcach [wytłuszczenie – PG]. Ot, w miniportrecie Picassa idzie to tak: "Picasso, choć nie jest mistrzem na miarę Matise’a i nie posiada siły kompozycyjnej Braque’a” itd.”

Tak, popłoch w zaświatach – Capote się waha. Przypomina w tym Nike, o której Herbert rzekł: "Najpiękniejsza jest Nike w momencie/ kiedy się waha”. Nawiasem: i co teraz? Czas najwyższy ogłosić prawdę, że jest to fraza hucpiarska, gdyż Herbert żadnym argumentem z dziedziny nauk przyrodniczych nie poparł przymiotnika "Najpiękniejsza”? Nie chciało mu się? Zapomniał? A szkoda. Przecież gdyby użył probówek, retort, mieszadeł, palników, rurek, papierków lakmusowych i odczynników z przybornika "Mały chemik” – bez problemu udowodniłby naukowo najprawdziwszą prawdę przymiotnika i przez to wiersz jego stałby się nie tylko piękniejszy, ale też naukowo słuszny, bo rzetelnie udokumentowany! A tak – niby co czytamy?

Capote się waha, bo nie ma pewności, czy "Mały chemik” sprosta Sendeckiemu. Gdy zeskrobie z płócien Picassa, Matise’a i Braque’a barwne amalgamaty, w kwasach je rozpuści i roztwory te w probówkach podgrzeje – czy uzyskane opary wystarczająco obiektywnie poprą jego subiektywny sąd o wyższości Matise’a oraz Braque’a nad Picassem? A co, gdy owszem, poprą, lecz nie wystarczająco obiektywnie? Istnieje takie niebezpieczeństwo, więc może od razu zrezygnować z "Małego chemika” i sięgnąć po solidniejsze instrumentarium? Może bezpieczniej będzie dzieła malarzy najpierw zróżniczkować, a następnie scałkować? Może je rozchlastać należy piętrowymi równaniami fizyki kwantowej i w planktonie tym szukać argumentów popierających opinię? A może wynająć na tydzień Wielki Zderzacz Hadronów pod Genewą i, by wykluczyć błędy pomiarowe, siedem razy czołowo zderzyć w nim niewidzialne cząstki farb Picassa, Matise’a i Braque’a – po czym matematyczny zapis kraksy przedłożyć Sendeckiemu do oceny i zająć się czekaniem na werdykt? Jak myślicie?

Niestety, żądanie od człowieka piszącego o sztuce, by przedstawił laboratoryjne wyniki badań swego podniebienia; żądanie od wrażliwości obiektywnych dowodów na słuszność jej wrażeń; żądanie od znudzenia, wściekłości lub smutku medycznego zapisu ich anatomii – to jest dziś wcale nierzadka nędza żurnalistyczna. Dlatego Capote w istocie – nie waha się. Nigdy nie było mu po drodze z nędzą. Capote tylko powtarza za Proustem: "Wrażenie jest dla pisarza tym, czym dla naukowca eksperyment.” I za przytomność Sendeckiego – wódkę pije. Przepyszną pocieszycielkę, a nie wzór C2 – H5 – OH.