Tysiące Polaków czuje się pokrzywdzonych przez prawo

Ryszard Czerniawski FOT. ARCHIWUM

- Do Urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich przez 25 lat wpłynęło ponad milion spraw. Mamy fatalne prawo czy też instytucje publiczne źle działają?

- W naszej pracy nie chodzi o statystykę, choć jeśli się na nią spojrzy, to nie ulega wątpliwości, że pracy mamy wiele. Na początku powołania urzędu, jego kompetencje były ograniczone. Ludzie składali skargi dotyczące m.in. problemów z założeniem partii politycznej czy odmowy wydania paszportu.

Dziś, choć państwo ma organa konstytucyjne, czyli parlament, sądy oraz prokuraturę - to ludzie często czują się pokrzywdzeni, a ich prawa są naruszane. Rzecznik zapewnia to, że człowiek ma jeszcze dokąd pójść. Dla wielu osób instytucja rzecznika, jest ostatnią deską ratunku. Obecnie wiele skarg dotyczy spraw karnych. Wiele z nich trafia jednak do nas za późno.

- Jednakże, tak jak kilka dni temu, udaje się Wam skutecznie interweniować w obronie obywateli przed Trybunałem Konstytucyjnym.

- Zmiany w ustawie o świadczeniach rodzinnych są niekonstytucyjne. Trybunał zgodził się z naszym stanowiskiem, że ich wprowadzenie było swoistą "pułapką prawną". Opiekunowie musieli bowiem wcześniej zrezygnować z pracy lub w ogóle jej nie podejmować, by móc opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny. Taki był warunek uzyskania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Od pierwszego lipca to prawo im odebrano. Czekamy teraz aż Sejm zgodnie z wyrokiem na nowo określi zasady przyznawania zasiłków pielęgnacyjnych.

- Walczycie nie tylko przed trybunałem. Prawnicy z biura rzecznika udzielają też porad telefonicznych.

- Przez ćwierć wieku udzielili 260 tysięcy porad prawnych. To dowód na to, że Polacy zwracają się do nas z wieloma problemami.

Niektóre z nich udaje się rozwiązać kilkuminutową rozmową, inne zajmują pięć lat. Jedno jest pewne - nasze działania nie mają, jak w niektórych krajach, charakteru fasadowego.

- Rzecznik Praw Obywatelskich z założenia jest instytucją apolityczną. Zdarzają się naciski?

- Nie utożsamiamy się z działaniami politycznymi i jest to powód do dumy. Nasze działania na rzecz obywateli są krytykowane z obu stron sceny politycznej, co jest najlepszym dowodem na to, że udaje się nam zachować całkowitą niezależność.

Rozmawiał Marcin Warszawski

Na straży prawa

* Dokładnie przed 65 laty, 10 grudnia 1948 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych podpisała Powszechną Deklarację Praw Człowieka, która stała się podstawowym źródłem międzynarodowych aktów chroniących tę dziedzinę życia.

* Polskie obchody Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka połączone są w tym roku z jubileuszem 25-lecia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich.

* Od początku istnienia urzędu, w latach 1988-2012 do RPO wpłynęło ogółem 1 221 019 spraw (średnio około 50 tysięcy rocznie).

* W ciągu 25 lat działalności przyjęto w Biurze RPO 104 400 interesantów i udzielono 262 828 informacji prawnych drogą telefoniczną.

* Pierwszym RPO była prof. Ewa Łętowska. Po niej rzecznikami praw obywatelskich byli: prof. Tadeusz Zieliński, prof. Adam Zieliński, prof. Andrzej Zoll, dr Janusz Kochanowski. Obecnie funkcję tę pełni prof. Irena Lipowicz.

* Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich w Warszawie, aleja Solidarności 77, centrala (+ 48 22) 55 17 700, fax (+ 48 22) 827 64 53, infolinia obywatelska 800 676 676. Mieszkańcy Małopolski mogą udać się do biura terenowego RPO w Katowicach (tel. 32 72 86 800).

(WARS)