Układ krążenia

Głównym zadaniem układu krążenia, składającego się z serca i naczyń krwionośnych, jest rozprowadzanie w organizmie tlenu i składników odżywczych oraz udział w wydalaniu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii.

Choroby układu krążenia są to więc schorzenia dotyczące w szczególności serca, tętnic i żył – dlatego często nazywane są również chorobami układu sercowo–naczyniowego. Ich rozpoznawaniem i leczeniem zajmuje się kardiologia, natomiast leczenie operacyjne jest domeną chirurgii naczyniowej, kardiologii inwazyjnej oraz kardiochirurgii.
Aby w przybliżeniu wyobrazić sobie kształt serca, należy spojrzeć na własną prawą pięść. Odpowiada ona zarysowi serca. Serce kobiety waży około 230–280 gramów; serce mężczyzny około 280–340 gramów.

Rozwój cywilizacji nasilił zachorowalność na choroby układu krążenia i wiele z nich nazywanych jest dziś chorobami cywilizacyjnymi. W Polsce są odpowiedzialne za 50 proc. liczby zgonów, z tego najczęstszymi przyczynami śmierci Polaków są zawał serca i udar mózgu.
Zdrowie każdego narządu wewnętrznego uwarunkowane jest prawidłowym funkcjonowaniem układu krążenia, a więc zależy zarówno od skuteczności funkcjonowania mięśnia sercowego, jak i łatwości przepływu krwi przez tętnice.

Chorób układu krążenia jest wiele, do najpowszechniejszych zalicza się m.in. miażdżycę, chorobę niedokrwienną serca (ostre zespoły wieńcowe, zawał mięśnia sercowego), zaburzenia rytmu i przewodzenia (nadkomorowe i komorowe), wady serca (wrodzone i nabyte), choroby wsierdzia, choroby mięśnia sercowego (zapalenie mięśnia sercowego, kardomiopatie), choroby osierdzia, niewydolność serca (ostra lub przewlekła), nadciśnienie tętnicze, nadciśnienie płucne, choroby aorty i naczyń obwodowych (m.in. tętniak aorty), niedokrwienie kończyn dolnych (ostre, przewlekłe), choroby tętnic szyjnych (udar mózgu), choroby żył obwodowych (zakrzepowe zapalenie żył powierzchniowych, przewlekła niewydolność żylna), żylną chorobę zakrzepowo–zatorową (zakrzepica żył głębokich, zatorowość płucna).
 
Serce jest narządem mięśniowym składającym się z dwóch przedsionków i dwóch komór oddzielonych przegrodami. Cykl pracy serca rozpoczyna się od wypełnienia krwią przedsionków: prawego z krążenia obwodowego i lewego z krążenia płucnego Gdy ciśnienie krwi w przedsionkach jest większe niż w komorach, następuje otwarcie zastawek przedsionkowo–komorowych – trójdzielnej i mitralnej. Krew swobodnie przepływa do komór, po czym przedsionki się kurczą i dopełniają komory krwią. Zastawki przedsionkowo–komorowe gwałtownie się zamykają i następuje skurcz komór, który przetłacza krew do aorty i tętnic płucnych. Wszystkie te skomplikowane procesy trwają niecałą sekundę. Proces przetłaczania krwi jest kontrolowany przez układ bodźcotwórczy, generujący impulsy elektryczne.