Ulubiony model Jana Matejki zamieszka w Muzeum Narodowym

Cena, za jaką wylicytowany został obraz, to 300 tys zł. - Bardzo cieszy nas ten zakup, którego mogliśmy dokonać dzięki funduszom, o które wystąpiliśmy do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego - mówi Andrzej Betlej, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie. - To zakup ważny - będzie to bardzo interesujące uzupełnienie kolekcji dzieł Jana Matejki w naszych zbiorach - dodaje.

Już sama historia portretu wskazuje, że mamy do czynienia z obrazem wyjątkowym. Jego bohater - Szymon Darowski - to krakowski budowniczy, który zaprzyjaźniony był z rodziną Matejków, a szczególnie z Franciszkiem, starszym bratem malarza. Walczył w powstaniu krakowskim w 1846 roku i powstaniu styczniowym w 1863 roku. Co jednak najciekawsze, był jednym z ulubionych modeli Jana Matejki. Jego twarz odnajdziemy na tak znanych jego obrazach jak „Kochanowski i Urszulka”, „Kazanie Piotra Skargi”, „Rejtan”.

Wspomniany portret to dość wczesna praca malarza - pochodzi z 1858 roku, czyli jeszcze z czasów studiów w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Gdy dzięki uzyskanemu stypendium wyjeżdżał do Monachium, wśród dzieł, które zabierał ze sobą, był portret Darowskiego. Obraz zwrócił wówczas uwagę Wilhelma Kaulbacha, dyrektora monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych, który miał powiedzieć; „iż nie dziwi się, że w Polsce może być tak wielkie rycerskie usposobienie, jeśli tam takie znajdują się twarze!”. Z kolei Stanisław Tarnowski w swojej monografii artysty pisał: „Z tych robót wykonywanych bezpośrednio przed opuszczeniem Szkoły i wyjazdem do Monachium czy nie najwyżej stoi portret p. Szymona Darowskiego?”.

Obraz pozostał w kolekcji artysty do jego śmierci. Później znajdował się m.in. w rękach Mariana Gorzkowskiego, kronikarza życia i twórczości Matejki, a później Franciszka A. Macharskiego, właściciela restauracji „Hawełka”. Był pokazany publicznie m.in. w roku 1938, na wystawie urządzonej w stulecie urodzin Jana Matejki w Muzeum Narodowym w Krakowie. Od blisko 50 lat natomiast pozostawał w rękach rodziny obecnego właściciela.

Warto zauważyć, że pojawienie się na aukcji olejnego obrazu Matejki zawsze jest sensacją na rynku sztuki. Dość wspomnieć, że w ciągu ostatnich 20 lat oferowano w polskich domach aukcyjnych zaledwie 12 takich dzieł.